Hầu hết các loài động vật trên hành tinh của chúng ta đều có họ hàng gần của chúng. Ví dụ, Canis bao gồm 7 loài động vật bao gồm chó sói và chó rừng, Bos bao gồm 5 loài động vật bao gồm bò nhà, bò rừng chân trắng và bò yak, Mus musculus thì có gần 40 loài, Rattus có hơn 60 loại.
Thế nhưng con người hiện đại chúng ta, Homo sapiens lại là loài duy nhất còn sống của giống người , họ hàng gần nhất hiện có của chúng ta là tinh tinh và sự phân hóa giữ chúng ta và loài tinh tinh đã trải qua 700 triệu năm - bởi vậy dù được gọi là họ hàng gần nhất, nhưng khoảng cách giữ chúng và chúng ta là rất xa.
Trong quá khứ, người Homo sapiens chúng ta không hề cô đơn như vậy. Vào thời cổ đại, có rất nhiều chủng tộc như người cùng nhau tồn tại, có thể kể đến như Homo erectus, Neanderthal, Flores... Sau đó, họ lần lượt bị tuyệt chủng và các loài người mới cũng không xuất hiện. Điều này đã biến chúng ta thành loài người duy nhất trên Trái Đất. Vậy tại sao điều này xảy ra?
Quá trình tiến hóa của con người hiện đại trải qua 4 giai đoạn: Australopithecus (Chi Vượn người phương nam) → Homo habilis (Người khéo léo) → Homo erectus (Người đứng thẳng) → Homo sapiens (Người hiện đại). Chi Homo có nguồn gốc từ thảo nguyên Châu Phi. Sau đó, sự nâng cao khả năng thích nghi với môi trường và dân số ngày càng tăng đã thúc đẩy loài người di cư và mở ra không gian sống mới. Ít nhất có 4 dòng di cư đã xảy ra ở lịch sử tiến hóa của loài người.
Các dòng di cư sớm thời tiền sử bắt đầu khi Người đứng thẳng (Homo erectus) di cư lần đầu tiên ra khỏi Châu Phi qua hành lang Levantine và Sừng Châu Phi tới lục địa Á-Âu. Hóa thạch người vượn cổ đã được tìm thấy ở Châu Phi, Trung Quốc và Úc. Những hóa thạch người sớm nhất ở Trung Quốc có thể bắt nguồn từ 2,1 triệu năm trước.
Khoảng 1,8 triệu năm trước, người Homo erectus sớm nhất được biết đến đã xuất hiện ở Caucasus và Châu Phi. Người Yuanmou, Lantian và Pekingese ở Trung Quốc thuộc về Homo erectus. Thế nhưng Homo erectus ở Á-Âu sau đó đã bị tuyệt chủng do không thể thích nghi với môi trường. Và những người Homo erectus ẩn náu ở Châu Phi sau đó tiến hóa thành Homo heidelbergensis và Homo sapiens.
Sự tiến hóa của loài người: vượn cổ nguyên thủy → Australopithecus → Homo erectus → Neanderthal, Homo sapiens.
800.000 năm trước, người Heidelbergers đã vượt qua eo biển Gibraltar và đến Nam Âu. Hậu duệ của Heidelbergers là người Neanderthal và sau đó đã mở rộng môi trường sống sang Tây và Trung Á, và sự cai trị của họ ở những khu vực này kéo dài cho đến khoảng 40.000 năm trước.
Cách đây 135.000 năm, người Homo sapiens đầu tiên đã bước ra khỏi Châu Phi, họ đi theo "Con đường phía Bắc", tiến vào Trung Đông từ bán đảo Sinai, sau đó tiến về Trung và Đông Á. Người Liujiang ở Trung Quốc có thể chính là con cháu của nhóm này. Do những người Homo sapiens ban đầu không thể thích nghi với môi trường lạnh giá ở phần phía bắc của kỷ băng hà, nên họ đều bị tuyệt chủng hoặc quay trở về Châu Phi.
70.000 năm trước, người Homo sapiens lại tiếp tục đã bắt tay vào hành trình chinh phục thế giới, lần này họ chọn "con đường phía nam", tức là băng qua eo biển Mande để vào bán đảo Ả Rập. Từ 65.000 đến 50.000 năm trước, những người này đã vượt qua bờ biển phía nam của Iran và đến Ấn Độ, nơi họ thiết lập các khu định cư, và sau đó mở rộng sang Đông Nam Á và Australia.
Giản đồ người Homo sapiens chinh phục thế giới.
Từ khoảng 50.000 năm trước, loài người đã phát triển đến một quy mô dân số nhất định và tiếp tục mở rộng thêm môi trường sống của mình. Cách đây 40.000 năm, họ thay thế người Neanderthal và chiếm đóng Châu Âu. Sau đó tiến vào lục địa Mỹ thông qua Cầu Đất Bering và hoàn thành cuộc chinh phục thế giới, những người này là tổ tiên trực tiếp của chúng ta.
Trước con người hiện đại, Homo erectus đã từng lan rộng khắp 3 lục địa Âu, Á và Phi, nếu Homo erectus ở những khu vực đó tiến hóa thành người hiện đại song song với Homo erectus ở Châu Phi - đây là "thuyết song song", thì trên Trái Đất ngày nay sẽ có rất nhiều chi và họ khác nhau của người hiện đại.
Tuy nhiên, bằng chứng di truyền và hóa thạch hiện tại ủng hộ "lý thuyết thay thế", đó là người Homo erectus ở Châu Phi đã tiến hóa thành người Homo sapiens, người Homo sapiens ở Châu Phi đã di cư và thay thế những loài người khác ở tất cả các vùng của Âu-Á , và trở thành loài người duy nhất trên Trái Đất ngày nay.
Một trong những ví dụ nổi tiếng nhất của "lý thuyết thay thế" là người Homo sapiens thay thế người Neanderthal ở Châu Âu và Tây Á. Các bộ lạc của người Homo sapiens lớn hơn và đông dân hơn.
Họ đã thông thạo ngôn ngữ nói và có cấu trúc xã hội cũng như công nghệ, công cụ bằng đá đi trước người Nepal, họ đã phát minh ra vũ khí có thể ném từ xa. Vì những lợi thế này, Homo sapiens cuối cùng đã đánh bại người Neandertha. Khoảng 60.000 năm trước, hai loài đã chiến đấu lần đầu tiên tại Israel và Iraq ngày nay.
Những bộ xương của những người Neandertha bị Homo sapiens giết hại đã được tìm thấy ở cả Iraq và Pháp. Tổ tiên của chúng ta có thể đã giết chết nhiều loài trong quá trình mở rộng không gian sống. Chúng ta không biết bao nhiêu con người sơ khai đã bị xóa sổ bởi tổ tiên của chúng ta. Nhưng có lẽ tổ tiên của chúng ta là nguyên nhân chính khiến cho họ tuyệt chủng.
Con người có thể đi vào bất kỳ ngóc ngách nào trên Trái Đất. Như người ta đã nói, một ngọn núi không thể chứa được hai con hổ, và có lẽ điều này cũng đúng với tổ tiên của chúng ta, không thể có hai loài người trên cùng một hành tinh.
