Mặc khiêu khích, quân đội Syria quyết không phá vỡ ngưng bắn?
Vào hồi 0h01 ngày 12/1/2020 giờ địa phương, lại một lệnh ngừng bắn mới được tuyên bố thực hiện bởi các bên tham chiến (ngoại trừ các nhóm khủng bố) ở khu vực tây bắc Syria. Lệnh ngừng bắn cũng chứng kiến một lần nữa vai trò "trung gian" quan trọng của Nga và Thổ.
Ngừng bắn diễn ra sau một loạt thắng lợi của các lực lượng thân chính phủ ở đông nam tỉnh Idlib trong giai đoạn 2 của Chiến dịch "Bình minh Idlib".
Nhưng như thường lệ, chỉ vài giờ sau khi bắt đầu ngừng bắn, nhóm khủng bố Hayyat Tahrir al-Sham (HTS) và các đồng minh được gọi là "đối lập ôn hòa" đã pháo kích các quận Shahba, al-Khalidiyah, al-Neil, al-Sabeel và Tishreen thuộc thành phố Aleppo.
Ít nhất 3 thường dân Syria đã thiệt mạng và 5 người khác bị thương.
Mặc dù bị khiêu khích, Quân đội Arab Syria (SAA) đã dừng tất cả các hoạt động quân sự trên mặt đất, hỏa lực pháo binh và không quân trên toàn khu vực Idlib. Giờ đây, SAA sẽ chỉ nổ súng để đáp trả các cuộc tấn công của HTS và đồng minh.
SAA đang "tranh thủ" ngưng bắn để rải truyền đơn bằng trực thăng vào các vị trí phiến quân và khủng bố ở phía tây thành phố Aleppo.
3 "hành lang nhân đạo"
SAA đang phối hợp với Trung tâm Hòa giải Nga ở Syria mở 3 "hành lang nhân đạo" (al-Hobait ở miền nam Idlib, Abu al-Duhour ở phía đông nam Idlid và al-Hadher ở tây nam Aleppo) để dân thường rời khỏi khu vực kiểm soát của đối phương.
Và cũng như những gì đã diễn ra trong quá khứ, các nhóm phiến quân và khủng bố ở Idlib đã phản ứng bằng cách triển khai các chốt kiểm soát gần "hành lang" và áp một thứ thuế không chính thức (có thể gọi là "thuế thân") với những dân thường muốn ra đi.
Cùng với việc rải truyền đơn ở tây bắc Aleppo, SAA đang sơ tán dân thường Syria sơ tán khỏi khu vực phiến quân kiểm soát tại "hành lang" al-Hadher ở tây nam Aleppo.
Mặc dù có những kết quả nhất định (hàng trăm người đã rời khỏi khu vực do phiến quân kiểm soát) nhưng đợt ngừng bắn mới nhất đã gây ra "phản ứng tiêu cực" trong những người ủng hộ giải pháp quân sự nhằm giải phóng phần còn lại của các tỉnh Idlib, Aleppo và Latakia.
Lập luận của họ cho rằng hòa bình sẽ không bao giờ tới nếu các nhóm khủng bố theo "phong cách" al-Qaeda như HTS vẫn thống trị Idlib và nếu phiến quân "đối lập ôn hòa" được Thổ Nhĩ Kỳ hậu thuẫn không thể tách khỏi các nhóm al-Qaeda, một chiến dịch quân sự là điều tất yếu.
Đến lượt mình, những người ủng hộ các nhóm vũ trang ở Idlib tuyên bố SAA, Nga và Iran "sợ" sức mạnh quân sự của các nhóm phiến quân và khủng bố.
Một số khác cho rằng lệnh ngừng bắn chỉ là một hình thức "xâm lược" khác vì nó khiến dân thường rời khỏi Idlib, loại bỏ "lá chắn sống" của các nhóm vũ trang trong khu vực.
Các tay súng của nhóm khủng bố HTS tuyên bố không ngưng bắn và khai hỏa súng cối về phía quân chính phủ Syria.
Giai đoạn 3 của chiến dịch "Bình minh Idlib",Nga-Thổ-Iran giăng thế trận ?
Tuy nhiên, trước những chỉ trích của các phe phái ở Syria, dường như tất cả những gì đang diễn ra là một phần của xu thế hợp tác lớn hơn trong khu vực Trung Đông đã được Nga, Iran và Thổ Nhĩ Kỳ thống nhất.
Việc SAA gia tăng binh lực tại khu vực phía tây thành phố Aleppo những ngày gần đây và các hoạt động rải truyền đơn bằng trực thăng chứng minh rằng đợt tấn công mới trong giai đoạn 3 của Chiến dịch "Bình minh Idlib" sẽ sớm diễn ra.
Cùng với các chiến thắng ở bắc Hama - nam Idlib mùa hè (giai đoạn 1) và đông nam Idlib vào mùa đông năm 2019 (giai đoạn 2), rõ ràng SAA đang chuẩn bị cho kế hoạch tái kiểm soát toàn bộ các khu vực ở phía đông cao tốc M5.
Nhiều khả năng SAA sẽ sớm kiểm soát "khu phi quân sự" ở phía tây Aleppo trong đợt tấn công mới.
Với mặt trận tương đối bằng phẳng và dễ dàng cho việc cơ động tấn công với quân số, hỏa lực và xe cơ giới áp đảo, khả năng các nhóm vũ trang ở Idlib chặn đứng SAA ở tây Aleppo là khá thấp.
Tuy vậy, các mũi tiến quân của SAA với hậu thuẫn của Nga và Iran sẽ dừng lại ở địa điểm nào trong khu vực Idlib do đối phương kiểm soát hiện tại vẫn sẽ là câu hỏi để ngỏ. Hiện đang có hai phương án cần được tính tới.
Phương án 1: Theo sau thỏa thuận của Nga và Thổ Nhĩ Kỳ trong Chiến dịch "Mùa xuân Hòa bình" ở đông bắc Syria vào cuối năm 2019, cao tốc M5 (và có thể là cả M4 ở khu vực Idlib-Latakia) có thể là "giới tuyến" sau khi giai đoạn 3 của chiến dịch quân sự thành công.
Việc cao tốc M5 được quân cảnh Nga - Thổ tuần tra và đảm bảo an toàn là mục tiêu của tất cả các bên hướng tới (ngoại trừ các nhóm khủng bố ở Idlib).
Nó giúp phục hồi giao thông và kinh tế của Syria, đồng thời sẽ khiến các nhóm phiến quân thân Thổ "yên tâm" trong các hoạt động đối đầu với khủng bố có thể sẽ diễn ra trong năm 2020.
Phương án 2: Hiện tại với năng lực quân sự tương đối vượt trội, SAA có thể sẽ tiến "sâu" hơn vào lãnh thổ đối phương kiểm soát, hay nói cách khác là toàn bộ vùng "phi quân sự" (DMZ) ở Idlib sẽ sớm được giải phóng.
Tuy nhiên, phương án này cần phải tính tới phản ứng của Thổ, việc hàng nghìn phiến quân Quân đội Quốc gia Syria (SNA) từ đông bắc Syria được lệnh di chuyển tới tây bắc Syria để hỗ trợ phiến quân Mặt trận Giải phóng Quốc gia (NLF) là một động thái đáng được quan tâm.
Dù giai đoạn tiếp theo của chiến dịch "Bình minh Idlib" diễn ra như thế nào, khá chắc chắn về việc các nhóm phiến quân SNA và NLF sẽ đóng một vai trò quan trọng trong việc loại bỏ nhóm khủng bố HTS và đồng minh ở Idlib trong tương lai.
Phiến quân tại khu vực Tây Aleppo tuyên bố chuẩn bị đối đầu với SAA.