Gạo nếp còn gọi là nọa mễ, đạo mề, giang mễ, nguyên mễ, là nhân của hạt trên cây lúa nếp. Gạo nếp là loại lương thực thông dụng dùng để nấu xôi, nấu cháo, nấu chè và làm các loại bánh. Ngoài ra, gạo nếp còn có nhiều tác dụng trong chữa bệnh.
Theo Đông y, gạo nếp có tính ôn, vị ngọt, trung ích khí, ấm tỳ vị, giải độc, trừ phiền, chữa chứng hay toát mồ hôi, tả, dạ dày, ruột hư hàn, hay đi tiểu, tiểu về đêm nhiều. Với cổ truyền, gạo nếp thường được dùng để chữa suy nhược cơ thể, tiêu chảy do tỳ vị hư nhược, viêm loét dạ dày, tá tràng...
Sau đây là một số tác dụng của gạo nếp trong chữa bệnh:
- Chữa suy nhược cơ thể: Cho gạo vào bao tử heo nướng khô, giã ra làm viên hoàn để ăn hằng ngày.
- Chữa đi lỵ cấm khẩu: Một bát lúa nếp rang cho nổ trắng, bỏ vỏ trấu, trộn với nước gừng rồi sao cho thành bột. Mỗi ngày ăn một thìa với nước canh. Ngày dùng 3 lần.
- Chữa thiếu máu do thiếu sắt: Gạo nếp 100g, đậu đen 30g, hồng táo 30g, đun thành cháo. Mỗi ngày ăn 1 - 2 lần.
- Chữa viêm dạ dày mãn tính, và loét dạ dày: Gạo nếp cho thêm táo tàu vừa đủ đun thành cháo loãng mà ăn. Ngày 1 - 2 lần, có thêm ít nho khô vào cháo mà đun chín để ăn.
- Chữa suy nhược cơ thể sau khi ốm dậy: Gạo nếp, hạt sen lượng vừa đủ, đem đun thành cháo. Mỗi ngày ăn sáng và tối.
- Chữa tiêu hóa kém, hay đi lỏng: Gạo nếp, hạt sen, khoai mài lượng vừa đủ. Đun thành cháo mà ăn.
- Chữa trẻ con hay nôn sữa: Gạo nếp sao vàng đun nước cho uống.
- Chữa đái tháo đường: Hoa gạo nếp (lúa nếp rang cho nổ trắng ra, bỏ vỏ) vỏ lụa cây dâu (vỏ trắng) mỗi thứ 100g, sắc uống; hoặc gạo nếp 100g, đậu xanh 50g, nấu cháo ăn.
Tuy nhiên, gạo nếp khi nấu chín có độ dẻo gây khó tiêu, vì vậy không nên dùng nhiều món ăn từ gạo nếp cho trẻ nhỏ, người già, người mới ốm dậy, người tỳ vị quá hư nhược. Ngoài ra, những người mang thể chất thiên nhiệt hoặc đàm nhiệt, người đang có sốt, ho khạc đờm vàng, vàng da, trướng bụng thì không nên dùng các loại thực phẩm từ gạo nếp.
