Cổ tử cunglà van đóng - mở, cửa ngõ thông thương giữa tử cung với bên ngoài, chỉ mở trong những ngày đèn đỏ và khi chuyển dạ sinh em bé. Bình thường, cổ tử cung đóng kín, không cho tác nhân lạ xâm nhập vào trong gây viêm nhiễm tử cung, đặc biệt là bảo vệ sự an toàn của em bé trong suốt thời gian mẹ mang thai. Không chỉ thế cổ tử cung còn góp phần quan trọng tạo nên hưng phấn khi quan hệ tình dục. Tuy nhiên nếu không được bảo vệ cẩn thận cổ tử cung cũng dễ mắc các bệnh sau:
Lộ tuyến cổ tử cung
Lộ tuyến cổ tử cung (còn gọi là lạc chỗ hay lộn niêm mạc) thực chất là phần biểu mô tiết ra niêm dịch bên trong cổ tử cung bị lộn ra ngoài (các tuyến bị bộc lộ “ectropion” ra bên ngoài lớp mạc tử cung), cũng có khi là sự phát triển lớp biểu mô mỏng chưa hoàn thiện và không bình thường ở cổ tử cung.
Viêm lộ tuyến cổ tử cung
Viêm lộ tuyến cổ tử cung là tình trạng các lộ tuyến bị viêm nhiễm. Vì bị bộc lộ ra ngoài niêm mạc nên các tuyến dể bị viêm nhiễm do vi trùng, do nấm, do ký sinh trùng hay các tạp trùng.
Tình trạng lộ tuyến cổ tử cung rất dễ dẫn đến viêm cổ tử cung (Ảnh minh họa)
Viêm lộ tuyến tạo nên một tình trạng giống như viêm cổ tử cung (cervicitis) hay viêm âm đạo vớí các triệu chứng như nhiều chất tiết từ âm đạo (còn gọi là huyết trắng), có mùi hôi.
Tình trạng lộ tuyến cổ tử cung rất dễ dẫn đến viêm cổ tử cung (và người ta thường gọi là viêm lộ tuyến cổ tử cung). Để điều trị viêm lộ tuyến cổ tử cung thì có thể sử dụng một số biện pháp như đặt thuốc ở âm đạo (sát cổ tử cung), uống thuốc hoặc phải dùng các biện pháp diệt tuyến như đốt điện, áp lạnh... bởi nếu lộ tuyến không được điều trị khỏi thì viêm nhiễm rất dễ tái phát.
Nang Naboth
Nang naboth mọc từ lớp tế bào biểu mô lát phát triển quá mức trùm lên biểu mô tuyến ngay ở chỗ giáp ranh mối nối ở cổ tử cung. Do biểu mô tuyến là biểu mô tiết dịch nên nó tiết ra chất dịch không chảy đi đâu được nên đẩy lên, căng phình to bằng hạt gạo, hạt đỗ, thậm chí có thể to hơn. Nang naboth nhìn chung không nguy hiểm, nó có thể tự mất đi, ít khi phát triển to lên, mà nếu có to quá thì bác sĩ sẽ chọc cho dịch thoát ra ngoài, tránh viêm nhiễm do nang tự vỡ. Nang naboth không làm thay đổi chu kỳ kinh nguyệt.
Polype cổ tử cung
Polype cổ tử cung là những u nhỏ, có thể xuất phát từ cổ tử cung ngoài hay từ cổ tử cung trong, thò ra lỗ ngoài cổ tử cung.
Polype cổ trong hay polype niêm mạc được cấu tạo bởi các tế bào tuyến tăng sinh phì đại, bao quanh bởi một khối mô đệm và tổ chức liên kết, đa số là lành tính. Kích thước có thể nhỏ đến rất lớn. Đa số các polype không gây triệu chứng, phát hiện tình cờ qua khám phụ khoa định kỳ. Thỉnh thoảng có thể gây ra huyết, nhất là sau giao hợp.
Polype cổ ngoài hay polype sợi cơ nằm ở cổ ngoài có thể làm biến dạng lỗ ngoài cổ tử cung.
Ung thư cổ tử cung
Ung thư cổ tử cung là tổn thương ác tính phát triển tại cổ tử cung. Ung thư xuất hiện khi các tế bào cổ tử cung biến đổi và phát triển bất thường một cách không kiểm soát. Nó tiến triển bằng cách có thể xâm lấn tại chỗ hay lan rộng đến những cơ quan khác của cơ thể và gây tử vong.
Bệnh ung thư cổ tử cung có thể phòng ngừa được bằng 2 cách: khám tầm soát định kỳ và tiêm văcxin để phòng nhiễm các tuýp HPV gây ung thư cổ tử cung.