Sự trỗi dậy của những bệnh nhiệt đới bị lãng quên

NTD là gì?

Theo Tổ chức Y tế Thế giới, NTD là một nhóm bệnh lý đa dạng do nhiều loại mầm bệnh gây ra (bao gồm virus, vi khuẩn, ký sinh trùng, nấm và chất độc) xảy ra chủ yếu ở các vùng nhiệt đới và cận nhiệt đới. Chúng ảnh hưởng mạnh mẽ đến sức khỏe, tính mạng của những người nghèo, những người không được tiếp cận với nước sạch, vệ sinh và các dịch vụ y tế phòng chống bệnh truyền nhiễm. Những căn bệnh này có thể gây đau đớn, mù lòa thậm chí là tàn tật suốt đời. Người mắc NTD thường hay bị kỳ thị, xa lánh, từ đó gây ảnh hưởng không nhỏ đến sức khỏe tinh thần.

Cuộc chiến với NTD đang diễn ra như thế nào?

Theo Tổ chức toàn cầu Đoàn kết chống lại các bệnh nhiệt đới bị lãng quên, cho đến nay, 50 quốc gia đã loại bỏ được ít nhất một căn bệnh. Điều này có nghĩa là 600 triệu người không cần phải điều trị nữa.

Năm 2023 đã loại trừ được bệnh trypanosoma ở người châu Phi hay còn được gọi là bệnh ngủ châu Phi. Bệnh lây truyền qua vết cắn của ruồi xê xê, thường có các triệu chứng: ban sẩn ngoài da, sốt thất thường, đau đầu, rét run, phù nề, nổi hạch và có thể dẫn đến viêm màng não.

Benin và Mali - hai quốc gia ở Tây Phi, Iraq ở Trung Đông đã loại trừ được bệnh đau mắt hột. Đây là căn bệnh truyền nhiễm, có thể gây mù lòa, đang đe dọa sức khỏe cộng đồng ở 41 quốc gia với 105 triệu người Châu Phi có nguy cơ mắc bệnh.

Các loài leishmania gây ra tổn thương da mạn tính

Bangladesh là quốc gia đầu tiên trên thế giới loại trừ được leishmania nội tạng, một căn bệnh nguy hiểm có thể gây tử vong. Bệnh thường phát triển trong vòng nhiều tháng, thậm chí nhiều năm sau khi bị muỗi đốt. Biểu hiện của bệnh là những cơn sốt bất thường, sụt cân, gan to, lá lách to và thiếu máu. Quốc gia này cũng đã loại trừ được bệnh giun chỉ bạch huyết, hay còn gọi là bệnh phù voi, gây ra những biến dạng đau đớn và sự kỳ thị của xã hội. Quần đảo Maldives ở Ấn Độ đã không có ca bệnh phong nào ở trẻ em trong suốt 5 năm qua. Đây là căn truyền nhiễm mãn tính ảnh hưởng đến da, dây thần kinh, đường hô hấp và mắt.

Theo dữ liệu từ Quỹ Bill & Melinda Gates, kể từ năm 1990, tỷ lệ mắc các bệnh nhiệt đới bị bỏ quên trên 100.000 người ở 15 loại bệnh đã giảm từ hơn 40.000 trường hợp xuống còn khoảng 12.375 trường hợp vào năm 2021.

Biến đổi khí hậu khiến NTD trỗi dậy

NTD cũng được bàn thảo rất nhiều tại Hội nghị Liên hợp quốc về biến đổi khí hậu (COP28) diễn ra vào tháng 12/2023, trong đó tác động của biến đổi khí hậu đối với sức khỏe con người là chủ đề trọng tâm.

Báo cáo của Diễn đàn Kinh tế Thế giới với nội dung "Định lượng tác động của biến đổi khí hậu với sức khỏe con người" khẳng định, biến đổi khí hậu đang ảnh hưởng rất lớn đến sức khỏe toàn cầu. "Nguyên nhân là do nguồn cung cấp nước ngọt đang cạn kiệt vì hạn hán, sự gia tăng bệnh truyền nhiễm sau lũ lụt hay tình trạng ô nhiễm không khí độc hại đi kèm với nạn cháy rừng hoành hành".

Đã có vaccine để phòng chống các bệnh viêm da mãn tính do muỗi cát lây truyền

Báo cáo dự đoán có khoảng 14,5 triệu ca tử vong liên quan đến khí hậu vào năm 2050 và sự "gia tăng khủng khiếp" các bệnh truyền nhiễm và bệnh tâm thần. Ví dụ, việc gia tăng số lượng muỗi do nhiệt độ tăng cao có thể gây bùng phát dịch sốt xuất huyết và sốt rét. Đến năm 2050, thêm 500 triệu người có thể phải đối mặt với các bệnh do côn trùng lây truyền.

Diễn đàn kêu gọi áp dụng các giải pháp để giảm nhẹ tổn thất như: Xây dựng các hệ thống cảnh báo sớm, nghiên cứu các biện pháp phòng ngừa và điều trị hiệu quả, tăng trưởng kinh tế làm chỗ dựa giúp hệ thống chăm sóc sức khỏe của thế giới trở nên kiên cường hơn trước những tác động của biến đổi khí hậu.

Các đối tác tại COP 28, bao gồm Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất và Quỹ Bill & Melinda Gates, đã cam kết tài trợ 777 triệu USD để chống lại các bệnh nhiệt đới bị lãng quên. WHO cho biết, quỹ này sẽ tài trợ cho các chương trình và phương pháp điều trị NTD thiết yếu, hỗ trợ nghiên cứu và thử nghiệm, củng cố hệ thống y tế và lực lượng lao động tuyến đầu.

Nhóm bệnh do một loại ký sinh trùng sống trong tế bào gây ra