Khi khoa học công nghệ ngày càng phát triển, người ta càng dễ dàng hơn để tìm thấy những người thân không may thất lạc dù có cách xa cả nửa vòng Trái đất.
Đã có rất nhiều những câu chuyện bi hài cười ra nước mắt xảy ra ở các phòng xét nghiệm ADN, nhưng tình huống éo le của người phụ nữ này lại khiến người ta phải đặt câu hỏi suy ngẫm.
Vào một buổi chiều nắng gắt hồi tháng 6 năm 2018, Ali Cole bước vào khách sạn sang trọng được thiết kế theo lối kiến trúc thời Phục hưng Pháp, khách sạn Bellevue ở thành phố Philadelphia mang theo một món quà tặng nhân "Ngày của Cha" để trao cho một người đàn ông mà cô chỉ mới biết mặt 2 tháng trước - cha ruột của cô, người không hề nuôi nấng cô khôn lớn nhưng lại là "máu mủ ruột già".
Jess McIntosh (trái) và Ali Cole nhìn lại những bức ảnh gia đình.
Cho đến mùa xuân năm ngoái, Ali chẳng có lý do để đặt câu hỏi hay tỏ ý nghi ngờ về người cha đã nuôi cô lớn.
Ali lại càng không có chủ đích tìm cha đẻ, cô chỉ muốn tìm hiểu thêm về phả hệ của gia đình khi quyết định đăng ký dịch vụ kiểm tra ADN trực tuyến.
Nhưng diễn biến sau đó lại khiến Ali đi từ cú sốc này đến ngạc nhiên khác mà có nằm mơ cô cũng không dám nghĩ đến.
Hành trình "phát hiện" cha đẻ thật tình cờ và đầy bất ngờ
Có thể nói câu chuyện của Ali bắt đầu từ một bữa tiệc tại nhà ở Ann Arbor, Michigan, vào tháng 9 năm 1979. Mẹ của Ali, Dorothy Cohen, năm đó 28 tuổi, đã đăng ký theo học một chương trình tiến sĩ tại Đại học Michigan.
Cô đã ly dị với người chồng đầu tiên và đang có mối quan hệ dài lâu với Brett Cole, khi đó 41 tuổi, người đã ly thân với người vợ đầu.
Những hình ảnh gia đình của Ali Cole, bao gồm cha mẹ nuôi dạy cô, Dorothy và Brett Cole, em gái Emily.
Dorothy muốn có một danh phận rõ ràng nên đã đe dọa sẽ lừa dối Brett nếu anh không chịu dứt điểm ly hôn với vợ và cưới cô.
Không chỉ dọa dẫm bằng miệng, Dorothy đã ngủ với một giáo sư tại trường đại học, nhưng sau đó cô đã nhanh chóng thú nhận với Brett.
6 tuần sau, Dorothy phát hiện mình có thai. Cô quả quyết rằng đứa trẻ là con của Brett, cô muốn cưới Brett và cả hai sẽ cùng nhau nuôi dạy đứa trẻ.
Mọi chuyện diễn ra theo đúng ý của Dorothy. Cô bé Ali Cole sinh ngày 6 tháng 6 năm 1980. Sau đó, cả gia đình chuyển đến Long Island ở New York vào năm 1983. Hai năm sau, Eli lại có thêm em gái Emily.
Tưởng rằng cuộc sống như vậy là hạnh phúc viên mãn rồi thì Dorothy và Brett nảy sinh nhiều mâu thuẫn. Ali kể: "Sau khi em gái tôi chào đời, bố mẹ liên tục xảy ra cãi vã".
Mọi chuyện trở nên xấu đi khi Dorothy được chẩn đoán mắc bệnh ung thư vú. Mặc dù vậy Brett vẫn không thể gạt bỏ tất cả xích mích để chung sống hòa hợp và chăm sóc cho vợ lúc ốm đau bệnh tật.
Ngay sau khi căn bệnh ung thư của Dorothy đã thuyên giảm, cô cùng các con chuyển đi nơi khác sống. Ali cho biết: "Thời điểm đó, bố tôi đã hoàn toàn suy sụp, ông rơi vào nghiện ngập rồi gặp nhiều vấn đề về sức khỏe".
Hình ảnh thời thơ ấu của Ali.
Khi Dorothy qua đời vào năm 1995, Ali và em gái quay trở lại ở với bố nhưng ông Brett vẫn bỏ mặc 2 chị em cô. Ali cảm thấy như bị bỏ rơi dù cha vẫn còn sống ngay trước mặt.
Cô nghẹn ngào: "Tôi biết bố yêu tôi nhưng ông ấy không biết nói chuyện với tôi như thế nào và tôi đã trải qua thời gian rất khó khăn vì mất mẹ. Tại một thời điểm nhất định, ông ấy đã không còn khả năng làm cha nữa".
Sức khỏe của Brett tiếp tục suy giảm. Ông chết vì ung thư phổi năm 2004, vậy là Ali mất cả cha lẫn mẹ khi mới 24 tuổi. Ali không biết liệu Brett có từng nghi ngờ cô không phải là con gái ruột của ông hay không.
Mùa xuân năm ngoái, Ali tình cờ biết đến dịch vụ của trang Ancestry.com - công ty vận hành một mạng lưới các trang web phả hệ, ghi chép lịch sử và phả hệ di truyền - để tìm hiểu về nguồn gốc dòng dõi của chính mình.
Vậy là Ali lấy mẫu nước bọt vào ống nghiệm rồi gửi đi.
Chẳng hồi hộp hay trông chờ vậy mà "Khi mở kết quả, lúc đầu tôi thực sự thất vọng", Ali nói. Cô biết rằng trong mình có khoảng 25% là người châu Á và 25% người Đông Âu, dựa vào dòng máu của mẹ mình.
Nhưng kết quả xét nghiệm cho thấy trong dòng máu của Ali có 42% là người Ailen - một con số gây sốc và nó không phải là bản sắc dân tộc của gia đình Ali.
Vài ngày sau, một phụ nữ được Ancestry xác định là họ hàng thứ hai của Ali đã gửi cho cô một tin nhắn, sau đó một người anh em họ khác lại liên hệ với cô.
Điều gây choáng váng là không có bất kỳ ai trong dòng dõi nhà Cole có tên trong số hơn 1.000 người phù hợp với ADN của cô.
Cô bắt đầu nghi ngờ sự thật trước khi xác nhận nó. "Em nghĩ cha mình có thể không phải là cha ruột" - Ali thở dài nói với chồng.
Ali bắt đầu tưởng tượng về những đứa trẻ bị đánh tráo khi mới sinh chứ cô không hề nghĩ mình là sản phẩm "tình một đêm" của mẹ.
Ali muốn em gái cũng kiểm tra ADN nhưng điều này khá khó thực hiện vì 2 chị em không hòa hợp với nhau.
Thời điểm đó, cả 2 không căng thẳng nhưng cũng không thân thiết lắm. Ali không thể bắt Emily nhận cuộc gọi của cô. Cuối cùng cô đã hỏi qua tin nhắn và Emily ngay lập tức đồng ý làm bài kiểm tra.
Khi kết quả được gửi đến, cả hai sốc: Emily không hề có bất cứ ADN nào liên quan đến người thân của Ali mặc dù họ có cùng 1 mẹ.
"Hãy thử tưởng tượng một ngày nào đó bạn thức dậy và đột nhiên phát hiện mình là một người hoàn toàn khác với những gì mình từng nghĩ. Cảm giác đó thực sự rất lạ", Ali tâm sự.
Những vấn đề về đạo đức - mảng màu u tối sau dịch vụ xét nghiệm ADN trực tuyến
Arthur Caplan - giáo sư về đạo đức sinh học tại Đại học New York - vô cùng khó chịu về cách các công ty làm dịch vụ xét nghiệm ADN trực tuyến tiếp thị trực tiếp đến khách hàng.
"Họ coi việc tìm hiểu thông tin về DNA hoặc di truyền học của người khác như một trò đùa, hoặc một loại hoạt động vui vẻ, nhẹ nhàng vậy", ông nói.
Ảnh minh họa.
"Không phải tôi muốn nhắc đến lợi ích của các công ty này và cũng không có luật nào buộc các công ty phải cảnh báo khách hàng rằng việc xét nghiệm có thể hủy hoại gia đình họ hoặc khiến họ mất ý thức về danh tính".
Giáo sư Caplan khuyên mọi người không nên dùng dịch vụ kiểm tra ADN trực tuyến và nếu cần thiết phải lựa chọn cách này thì nên cân nhắc và tìm hiểu thật kỹ.
Cũng như Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh đưa ra lời kêu gọi: "Hãy suy nghĩ trước khi bạn nhổ nước bọt".
"Thông tin di truyền liên quan đến họ hàng sinh học của bạn. Nó không giống với việc tiết lộ cân nặng hay huyết áp của bạn.
Thật vô trách nhiệm với chính bản thân mình khi đưa ra xét nghiệm di truyền mà không cần tư vấn. Bạn phải biết những gì bạn đang tham gia, chấp nhận rủi ro", giáo sư Arthur Caplan nói.
Tất nhiên, lời khuyên của giáo sư Caplan không phải là góc nhìn của các công ty như Ancestry, MyHeritage và 23andMe.
Ông Rafi Mendelsohn, người phát ngôn của MyHeritage, mạnh miệng tuyên bố rằng trường hợp tiết lộ quan hệ huyết thống không mong muốn là rất hiếm, mặc dù công ty của ông không theo dõi chặt chẽ điều đó.
Ngược lại, công ty của ông Rafi lại nhìn thấy tác động tích cực của dịch vụ kiểm tra ADN trong việc kết nối các thành viên trong gia đình và nói thêm rằng họ "nhìn thấy nhiều cuộc đoàn tụ ở cả Mỹ lẫn trên thế giới".
Ảnh minh họa.
"Chúng tôi đã thấy tác động tích cực mà xét nghiệm DNA trong việc kết nối các thành viên gia đình. Chúng tôi đã được chứng kiến rất nhiều cuộc đoàn tụ, cả ở Mỹ và trên thế giới".
"Hầu hết những người tham gia xét nghiệm kiểm tra ADN đều thấy được điều đáng ngạc nhiên, và đối với hầu hết khách hàng của chúng tôi đó là điều thú vị và có ý nghĩa nhưng chắc chắn có những trường hợp kết quả có thể gây bất ngờ", người phát ngôn của Ancestry, Mark Ranneberger, cho biết.
Ông nói thêm rằng công ty của ông luôn có một nhóm các nhà tư vấn, những đại diện có kinh nghiệm cao, nói chuyện với khách hàng.
Các công ty khác cũng cung cấp dịch vụ tương tự, nhưng không phải lúc nào họ cũng sẵn sàng ứng phó với những tình huống tế nhị.
Ngày nay, việc tìm hiểu về tổ tiên của mình hoặc tìm kiếm cha mẹ ruột không phải mới, nhưng các dịch vụ kiểm tra ADN trực tuyến đã giúp người ta thực hiện mong muốn dễ dàng hơn rất nhiều.
Ảnh minh họa.
Theo một nghiên cứu do tạp chí MIT Technology Review công bố, các công ty hàng đầu về xét nghiệm ADN trực tuyến như Ancestry, 23andMe, MyHeritage và nhiều công ty nhỏ hơn đã phân tích di truyền của hơn 26 triệu người trên toàn thế giới.
Khách hàng chỉ việc bỏ ra khoảng 100 USD, lấy nước bọt vào ống nghiệm và gửi đến một công ty. ADN của họ sẽ được cập nhật vào một danh sách dữ liệu vốn đã khổng lồ và vẫn đang không ngừng lớn mạnh hơn nữa.
Việc này có thể đột ngột "làm lộ" bí mật gia đình được giữ từ lâu, chẳng hạn những vụ ngoại tình, nhận con nuôi, những anh chị em thất lạc nhau suốt thời gian dài hoặc một nhánh hoàn toàn mới của gia đình.
Laura Hercher, giám đốc nghiên cứu về di truyền học của con người tại ĐH Sarah Lawrence, cho biết: "Chúng ta đang ở giai đoạn đầu của một nền đạo đức hoàn toàn mới.
Khi công khai thông tin của mình, bạn không chỉ làm cho riêng bản thân mình, mà đại diện cho toàn bộ các thành viên trong gia đình, những người chưa được hỏi ý kiến và có thể không cho phép bạn làm vậy".
Tìm kiếm ADN cũng làm dấy lên hàng loạt câu hỏi đầy thách thức mà xã hội chưa thể giải quyết: Quyền hạn của một người được đến đâu khi tìm hiểu những bí mật của gia đình? Ai có quyền khui ra những bí mật đó?
Cái kết cho hành trình phát hiện bí mật động trời của người đã khuất
Sau khi báo cáo về ADN của cô em gái Emily được gửi đến, Ali đã tìm đến những người anh em họ mới biết để cố gắng tìm hiểu danh tính người cha ruột của cô.
Cuối cùng, cô cũng tìm ra tài khoản Facebook của ông, trong đó cho biết ông là Giáo sư thỉnh giảng tại Đại học Michigan.
"Ông ấy là một nhà văn và có rất nhiều thông tin có sẵn công khai về ông ấy. Nhưng nhờ đó mà tôi biết rằng bố ruột của tôi bị ung thư, căn bệnh quái ác đã cướp đi bố mẹ tôi trước đây.
Bây giờ tôi đột nhiên có gia đình một lần nữa nhưng trớ trêu thay ông ấy cũng có thể ra đi vì ung thư như các thành viên khác trong gia đình tôi", Ali nói.
Hai cha con đã có cuộc gặp gỡ đầu tiên tại một khách sạn vào một ngày nắng nóng hồi tháng 6 năm ngoái.
Ali đã mua cho người bố "mới phát hiện" của mình một món quà nhân ngày của cha.
Cô nói: "Tôi đã không mua quà cho ai đó nhân Ngày của cha trong nhiều năm liền, còn bố mua cho tôi vài quyển sách nhân sinh nhật". Cả hai bố con dùng bữa trưa và có cuộc trò chuyện kéo dài 2 tiếng.
Nhưng bữa trưa ấy là đoạn đẹp nhất của câu chuyện tính đến thời điểm này. Những email sau đó giữa hai cha con trở nên cứng nhắc.
Họ không liên lạc với nhau từ tháng 9, khi cha ruột của Ali nói với cô rằng mình cần nghỉ ngơi vì vợ ông quá căng thẳng với việc ông có con riêng.
"Tôi rơi vào trầm cảm suốt một tháng liền, bởi hành động đó đã khơi dậy trong tôi ký ức về những lần bị bỏ rơi trong quá khứ", Ali nhớ lại.
"Tôi đã từng tự nói với bản thân mình rằng có lẽ mình không tồn tại trên đời này thì sẽ tốt hơn. Đây thực sự là một biến cố lớn rất khó đối phó"...