Bài viết dưới đây cung cấp cho bạn đầy đủ nhất (cho đến lúc này) những thông tin về vấn đề cá hồi nuôi nhiễm hóa chất và lời khuyên về việc có nên tiếp tục ăn cá hồi nuôi nữa không.
Từ một câu hỏi của độc giả trên tờ CNN…
Năm 2010, một độc giả đã gửi đến biên tập của mục Sức khỏe trên tờ CNN rằng: Tôi thường nghe nói ăn cá hồi tự nhiên rất tốt. Nhưng hiện nay, rất khó để tìm mua được cá hồi tự nhiên. Vậy cá hồi nuôi có an toàn không?
Tiến sĩ Melina Jampolis, một chuyên gia dinh dưỡng cộng tác với CNN trả lời rằng Viện Tim mạch Mỹ khuyến nghị nên ăn nhiều cá, đặc biệt là cá béo, chẳng hạn như cá hồi. Ăn ít nhất 2 lần/tuần để đảm bảo lượng axit béo omega-3 cho cơ thể.
Để trả lời câu hỏi của độc giả, bà Jampolis đã hỏi tư vấn bà Jane Houlihan, cựu phó chủ tịch của Tổ chức phi chính phủ Nhóm công tác môi trường” (EWG). Bà Jane đặc biệt quan tâm tới vấn đề này.
“Gần như tất cả cá hồi mà người Mỹ ăn được nuôi với số lượng lớn ở các trang trại gần biển. Thức ăn của cá có thể bị nhiễm hóa chất độc hại PCB có trong chất thải động vật và thuốc kháng sinh, vốn dùng để chống lại các điều kiện mất vệ sinh.
Thi thoảng ăn cá hồi nuôi không phải là vấn đề lớn với sức khỏe. Nhưng nguy cơ có thể tăng lên nếu bạn ăn thường xuyên. Tuy nhiên, sự ô nhiễm môi trường do hoạt động của các ngành công nghiệp là không thể chối cãi.
Vì thế, tôi khuyên nên ăn cá hồi tự nhiên hơn là cá hồi nuôi”, bà Jane trả lời.
… Cho đến những phát hiện liên tiếp
Năm 2014, một báo cáo tại Pháp chỉ ra rằng, cá hồi được nuôi tại Na Uy chứa nhiều hóa chất gây ung thư.
Theo Marine Harvest, công ty sản xuất cá hồi lớn nhất Na Uy với 114 trại nuôi cá, việc nuôi nhiều cá trong một diện tích hẹp khiến xảy ra nhiều dịch bệnh và ký sinh trùng. Do đó, công ty phải sử dụng hóa chất để phòng ngừa và điều trị.
Loại thức ăn viên dành cho cá hồi được cho là bị nhiễm hóa chất công nghiệp có độc tính rất cao PCB và chất ethoxyquin để bảo quản cho bột cá không bị mùi hôi dầu.
Thức ăn viên dành cho cá hồi nuôi
Bà Patricia Chairopoulos, Tạp chí 60 triệu người tiêu dùng của Pháp cho biết ethoxyquin đã bị liệt vào danh sách nguy hiểm cho người với một liều lượng nhất định, bởi loại hóa chất này từng được sử dụng làm thuốc trừ sâu.
Mới đây, một nghiên cứu ở Mỹ phát hiện cá hồi được đánh bắt ở Seattle bị nhiễm khuẩn từ nguồn nước chứa 81 loại thuốc, trong đó có cocaine, thuốc kháng sinh, chất nicotine và thuốc chống trầm cảm.
Cá hồi nuôi ở Seattles có thể nhiễm cocaine và nicotine.
Từ kết quả phát hiện nguồn nước chứa các chất trên và “những sản phẩm cá nhân khác”, các nhà nghiên cứu tiếp tục phát hiện nồng độ một số loại thuốc có trong danh sách trên khá cao trong mẫu mô của những con cá hồi Chinook.
Có nên tiếp tục ăn cá hồi nuôi nữa không?
Năm 2004, trên trang web Sức khỏe của Trường Đại học Harvard, Mỹ công bố tìm thấy chất PCB trong cá hồi nuôi.
Mặc dù từ năm 1970, đã bị chính phủ Mỹ cấm sử dụng, chất này vẫn xuất hiện trong môi trường từ những bãi chứa rác thải độc hại, rò rỉ từ các thiết bị điện cũ và lò đốt…
PCB ngấm dần vào đất, nguồn nước hoặc di chuyển trong không khí. Không những thế, nó còn “tích tụ” trong chất béo. Vì thế, cá càng béo như cá hồi thì càng chứa nhiều chất độc hại.
Mối liên quan giữa chất PCB và căn bệnh ung thư vẫn còn đang gây nhiều tranh cãi. Cơ quan bảo vệ môi trường Mỹ (EPA) đã phân loại chất PCB vào danh sách chất có thể gây ung thư ở người.
Nhưng một vài nghiên cứu về mối liên hệ giữa PCB và ung thư vẫn chưa tìm thấy điều này.
Các nhà khoa học chỉ khẳng định khi vào cơ thể, hợp chất PCB có thể gây ra nhiều ảnh hưởng đối với sức khỏe con người như tác động đến hệ thần kinh (làm tê liệt, đau đầu, run rẩy chân tay), hệ sinh sản, phát sinh các khối u...
Còn theo Health, mặc dù cá hồi tự nhiên chứa nhiều thủy ngân hơn, nhưng cá hồi nuôi lại có xu hướng “ăn” nhiều hóa chất hơn, bao gồm cả những chất gây ung thư, có thể kể đến như thuốc trừ sâu và PCB.
Tuy nhiên, lượng chất hóa học này trong cá hồi vẫn thấp hơn 60 lần so với mức an toàn cho phép cơ thể hấp thu. Thông tin này đã được chính Cục Quản lý Dược phẩm và Thực phẩm Mỹ (FDA) công nhận.
Vì lí do này, đa số mọi người tin rằng lợi ích của chất béo có trong cá hồi nuôi sẽ cao hơn so với những nguy cơ tiềm ẩn của ô nhiễm hóa chất.
Năm 2015, trả lời tờ NY Daily News (Mỹ), ông Janneche Utne Skaare, Ủy ban Khoa học về An toàn Thực phẩm Na Uy (VKM) cho biết:
"Với nồng độ của những chất độc hại như PCB, dioxin và thủy ngân có trong cá béo như hiện nay không hề cao và không ảnh hưởng tới sức khỏe của người tiêu dùng".
Tuy nhiên, Chính phủ Na Uy khuyến cáo phụ nữ mang thai và những cô gái trẻ nên hạn chế ăn cá hồi, chỉ ăn tối đa 2 lần/tuần để thế hệ sau không gặp rủi ro về sức khỏe.
Chính phủ Na Uy khuyến cáo phụ nữ mang thai và những cô gái trẻ nên hạn chế ăn cá hồi.
Jim Meador, nhà nghiên cứu chất độc môi trường của Cục Quản lý Đại dương và Khí quyển Quốc gia Mỹ cho biết các loại thuốc được phát hiện trong cá hồi ở Seattle không gây ra mối đe doạ trực tiếp đến sức khỏe con người bởi nồng độ thấp.
Tuy nhiên, nhóm nghiên cứu của ông cho thấy, các chất độc này lại là nguyên nhân gây ra tỷ lệ các con cá nhỏ ở trong vùng chết cao, tờ Telegraph đưa tin.
Hiện nay, câu trả lời cho câu hỏi cá hồi nuôi nguy hiểm như thế nào với sức khỏe người tiêu dùng vẫn đang bị bỏ ngõ.
Chỉ biết rằng, do nhu cầu ngày càng tăng đối với cá và tiềm năng cá đại dương đang dần cạn kiệt, trong tương lai chúng ta sẽ phải ăn cá nuôi nhiều hơn.
Hiện nay, gần một nửa nguồn cung cấp cá cho thị trường là từ cá nuôi. Ngân hàng Thế giới (WB) ước tính đến năm 2030 gần 2/3 thủy sản sẽ được nuôi ở trang trại.
* Tổng hợp từ nhiều nguồn
