Đặc biệt, cuộc sống hiện đại với hàng loạt các thói quen xấu và ảnh hưởng từ môi trường, thức ăn độc hại, tỷ lệ nam giới mất khả năng làm cha ngày càng có xu hướng tăng nhanh.
Gia tăng nguy cơ từ các chất gây nghiện
Theo GS.TS Trần Quán Anh, nam giới không nên đợi đến khi trưởng thành, lập gia đình mới đến khám sức khỏe sinh sản mà nên đi khám ngay khi thấy có bất thường. Biểu hiện rõ nhất là ở chất lượng “tinh binh”. Lượng tinh dịch bình thường là 2- 6ml. Nếu hơn 7ml là quá nhiều, không chỉ làm cho mật độ tinh trùng giảm thấp mà còn dễ “trôi” ra ngoài, làm cho tổng số lượng tinh trùng thấp đi khi tiếp cận trứng. Nếu tổng số tinh dịch ít hơn 2ml thì được xem là tinh dịch ít. Tinh dịch dưới 1ml thì được xem là quá ít, rất dễ dẫn đến vô sinh.Thông thường sau khi xuất tinh, khoảng 15 - 30 phút sau sẽ biến thành chất lỏng, nếu vượt quá 30 phút vẫn không thay đổi hình dạng (trên lâm sàng gọi là tinh dịch không dịch hóa) cũng là nguyên nhân dẫn đến vô sinh.
GS.TS Trần Quán Anh (Phòng khám đa khoa Tiết niệu & Nam học Tâm Anh) cho biết, phần lớn nam giới đến phòng khám của ông đều bắt đầu khám với lý do trục trặc về sinh lý. Sau đó, qua quá trình làm các xét nghiệm và điều trị mới biết mình không thể có con. Có bệnh nhân đã “sốc” khi biết được kết quả này, họ cứ nghĩ rằng nguyên nhân không có con là từ người vợ, chứ không phải do mình. Có những cặp vợ chồng sống với nhau 10 năm không có con nhưng khi cần tìm ra nguyên nhân, người đàn ông dứt khoát không chịu đi khám vô sinh mà cho rằng vợ mới phái đi. Nhiều người vợ tới thăm khám bác sĩ thở phào vì mình “vẫn chạy tốt” nhưng “cửa ải” khó khăn nhất lại là thuyết phục chồng tới bệnh viện kiểm tra.
Thực tế, cùng với sự phát triển kinh tế, chất lượng cuộc sống ngày càng tốt hơn, nhưng lại xuất hiện một nghịch lý là “tinh lực” đàn ông Việt đang ngày một yếu đi. Theo thống kê của Bệnh viện Từ Dũ (TP. HCM), mỗi năm bệnh viện này đón nhận 400.000 lượt khám vô sinh, trong đó tỷ lệ nam giới ngày càng cao. Một nghiên cứu quy mô lớn do bác sĩ Hồ Mạnh Tường – Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu di truyền và sức khỏe sinh sản TP. HCM và các cộng sự thực hiện cho biết, 85% nam giới trong nghiên cứu có bất thường về tinh dịch. Nhóm nghiên cứu đã khảo sát trên 4.000 nam giới lần đầu tiên thực hiện xét nghiệm tinh dịch đồ tại các trung tâm điều trị vô sinh tại TP HCM. Việc bất thường về tinh dịch có khuynh hướng gia tăng. Trong đó có sự suy giảm về số lượng, chất lượng và hình dạng của tinh trùng. Những bất thường đó đã ảnh hưởng lớn tới khả năng thụ tinh, gây vô sinh.
BS Đặng Quang Tuấn - Khoa Nam học, Bệnh viện Bình Dân (TP. HCM) cho hay, có thể phân loại nguyên nhân vô sinh nam làm ba nhóm. Nhóm thứ nhất do nguyên nhân y khoa: Sự sản xuất tinh trùng quá ít, tinh trùng dị dạng hoặc bất động, bệnh nhân bị giãn tĩnh mạch tinh, nhiễm trùng, xuất tinh ngược dòng, không xuất tinh, tinh hoàn ẩn, rối loạn nội tiết, các rối loạn về tình dục... Nhóm thứ hai là do nguyên nhân môi trường: Những người làm việc có tiếp xúc nhiều với thuốc trừ sâu, thuốc diệt cỏ, kim loại nặng, tiếp xúc tia xạ; hoặc môi trường làm việc quá nóng bức như các đầu bếp, thợ lò bánh mì, thợ lò gốm, thợ hàn, thợ luyện kim, thợ hồ, tài xế lái xe đường dài... Nhóm thứ ba là các nguyên nhân về sức khỏe, lối sống và các nguyên nhân khác như: Sử dụng thuốc kích thích phát triển cơ, nghiện rượu, hút thuốc lá, stress tình cảm, sự căng thẳng bực bội, thiếu vitamin, thuốc, nghiện chích ma túy... Trong nhóm nguyên nhân này, các nghiên cứu và các số liệu cho thấy, ma túy ảnh hưởng tiêu cực nhất đến hệ thống hoóc môn sinh sản, làm giảm khả năng sinh hoạt tình dục. Có 40% nam giới sử dụng ma túy bị giảm cương dương. Đó là lý do giải thích vì sao chỉ sau một thời gian nghiện ngập, “khả năng đàn ông” của những con nghiện dần suy yếu, thậm chí biến mất. Trong 3 nhóm nguyên nhân trên, có thể thấy rõ, nhóm nguyên nhân do môi trường và nhóm nguyên nhân về sức khỏe, lối sống là những nhóm nguyên nhân dễ phòng ngừa nhất.
Bảo dưỡng “con giống”
Thực tế, mặc dù dễ phòng ngừa nhất nhưng tỷ lệ nam giới vô sinh do nhóm nguyên nhân thứ ba trên lại đang có xu hướng gia tăng. Rượu bia và thuốc lá vẫn là hai loại chất kích thích hấp dẫn phái mày râu. Đại đa số các đấng mày râu chỉ nghĩ rằng thuốc lá là tác nhân gây ung thư, các bệnh liên quan tới hô hấp, tim mạch, ảnh hưởng tới thai nhi… mà chưa biết thuốc lá có ảnh hưởng đến số lượng và chất lượng tinh trùng. Các chuyên gia nam khoa cho biết, nam giới hút thuốc lá sẽ làm giảm số lượng và khả năng di chuyển của tinh trùng, gia tăng tỉ lệ tinh trùng chết và bất thường về hình dạng, chức năng. Thử nghiệm trên động vật cho thấy nicotin và các chất thơm gốc benzen trong thuốc lá có thể làm teo tinh hoàn hoặc dị dạng tinh trùng. Ở người, lượng tinh trùng giảm nhiều hay ít phụ thuộc vào lượng thuốc hút, với người nghiện thuốc càng nặng thì điều này càng rõ. Nguy hiểm hơn, thuốc lá còn làm giảm nghiêm trọng dòng máu đến “cậu nhỏ”, một số trường hợp gây liệt dương. Các chuyên gia khẳng định, việc cai thuốc lá có thể cải thiện đáng kể chất lượng tinh trùng cho nam giới, ngăn chặn nguy cơ vô sinh.
Tương tự như việc hút thuốc lá, việc thường xuyên uống rượu cũng gây ra các vấn đề liên quan đến khả năng sinh sản. Sử dụng rượu có thể gây rối loạn hạ đồi, bao gồm thay đổi cấu trúc tinh hoàn, thiểu năng tinh hoàn và giảm nồng độ testosteron trong huyết thanh… Hậu quả là số lượng tinh trùng phóng thích sẽ ít hơn bình thường và một lượng lớn trong số tinh trùng này không đủ sức khỏe để thực hiện một hành trình dài để tìm đến kết hợp với trứng của người phụ nữ. Sự giảm nồng độ tinh dịch và giảm phần trăm hình dạng tình trùng bình thường thường được tìm thấy ở những người nghiện rượu và thuốc lá mãn tính. Bác sĩ Hồ Mạnh Tường cho biết: “Nam giới lạm dụng rượu sẽ làm giảm việc tiết testosterone (nội tiết tố nam) và làm teo tinh hoàn. Giảm tiết testosterone có thể làm tăng nguy cơ rối loạn cương, giảm ham muốn tình dục, giảm việc sản xuất tinh trùng. Cũng có nghiên cứu đã chứng minh, nghiện rượu sẽ làm teo ống sinh tinh ở nam và làm giảm số tế bào sinh tinh. Điều này dẫn đến giảm kích thích tinh hoàn và giảm sản xuất tinh trùng”. Từ tác hại nghiêm trọng này mà các chuyên gia đưa ra lời khuyên rằng, để việc sản xuất tinh trùng trở lại bình thường, để tinh trùng đạt lại chất lượng ban đầu, giúp việc thụ thai thuận lợi và em bé khỏe mạnh thì người thường xuyên uống rượu phải ngưng sử dụng ít nhất ba tháng.
Ngoài nói “không” với rượu, thuốc lá, nam giới cũng cần chú ý và thay đổi các thói quen không khoa học khác để bảo dưỡng “con giống”. Thủ phạm tiêu diệt “tinh binh” có thể ẩn náu ngay trong phòng tắm, trên quần áo hoặc thậm chí cả đồ ăn. Theo các nhà khoa học tại Đại học California (Mỹ), thường xuyên tiếp xúc với nguồn nóng ẩm như tắm bồn, xông hơi có thể ảnh hưởng tiêu cực đến khả năng sinh sản của nam giới. Trung bình, nếu nam giới ngâm mình trong bồn nước nóng trên 30 phút mỗi ngày hay có tiếp xúc với các nguồn nóng ẩm khác thì mật độ tinh trùng giảm đáng kể. Sau khi ngừng dung nước nóng trong 3 - 6 tháng thì tỷ lệ tinh trùng có thể tăng tới 5 lần, chuyển động của tinh trùng cũng tăng 12 - 34%. Vì vậy, nam giới nên tắm nước ấm vừa đủ và hạn chế ngâm mình trong bồn nước nóng để đảm bảo chất lương “tinh binh”. Bên cạnh đó, giới trẻ hiện nay thường ưa chuộng thời trang bó sát. Quần áo bó chẽn có thể giúp nam giới tự tin hơn về gu thời trang của mình nhưng nó sẽ đe dọa khả năng làm cha của họ sau này. Quần quá chật, có độ tản nhiệt và thông khí kém sẽ làm cho “cậu nhỏ” ở trạng thái chèn ép, khiến cho máu khó lưu thông, ảnh hưởng tới hoạt động cũng như chất lượng của “tinh binh”. Về điều này, chuyên gia điều trị vô sinh tại San Francisco (Mỹ) Kurt Wharton lý giải: “Bạn có biết tại sao người Scotland rất tự hào về khả năng sinh sản của mình? Đó là bởi họ mặc Kilt, một loại váy truyền thống cho đàn ông, giúp “cậu nhỏ” luôn thoải mái, mát mẻ. Mặc quần lót quá chật sẽ làm “cậu nhỏ” ngột ngạt, nóng bức, mà trên thực tế thì nếu nhiệt độ của tinh hoàn tăng tới 36,7 độ C, quá trình sinh tinh sẽ ngưng lại”.
