Trong Đông y, dê là con vật có nhiều bộ phận được dùng làm thuốc nhiều nhất để chữa bệnh hoặc để làm thuốc bổ dưỡng.
Xin giới thiệu bài thuốc có từ vị dê cực tốt cho sức khỏe của Thầy thuốc nhân dân Nguyễn Xuân Hướng, Nguyên Chủ tịch Hội Đông Y Việt Nam.
1.Thịt dê
Thịt dê vị đắng ngọt, tính đại ôn, vào kinh tâm can, tỳ, vị có tác dụng ích tâm tỳ nên rất tốt để làm thuốc bổ dưỡng.
Thực tế, người mắc chứng hàn hay bị cảm lạnh, có thể dùng thịt dê (dương nhục) phối hợp với bài Hoàng kỳ kiến trung thang gia vị.
Bài thuốc gồm:
Hoàng kỳ16 gam, bạch thược 12 gam, quế chi 10 gam, sinh khương 12 gam, đại táo 12 gam, bạch truật 12 gam, phục linh 12 gam, sa nhân 8 gam, biển đậu 12 gam, nhục quế 6 gam…làm viên hoàn uống để phòng và điều trị một số chứng bệnh thuộc hàn.
Người mắc chứng hư lao thường mỏi mệt, ăn ngủ kém có thể dùng thịt dê kết hợp với bài Bổ trung ích khí.
Bài thuốc gồm:
Hoàng kỳ 16 gam, nhân sâm 12 gam, cam thảo 4 gam, đương qui 12 gam, trần bì 12 gam, thăng ma 8 gam, sài hồ 6 gam bạch truật 12 gam. Tùy chứng bệnh, người sử dụng có thể gia vị để điều trị.
Người thận dương kém, dương vật cương cứng không bền có thể dùng thịt dê và tinh hoàn của dê kết hợp với bài tỏa dương cố tinh hoàn.
Bài thuốc gồm:
Lộc nhung 12 gam, long cốt 16 gam, mẫu lệ 16 gam, tỏa dương 12 gam, thỏ ty tử 16 gam, liên tử 12 gam, ngưu tất 8 gam, bổ cốt chỉ 12 gam, đỗ trọng 12 gam, nhục thung dung 8 gam, tiểu hồi hương 6 gam, ba kích 12 gam, thục địa 12 gam, hoài sơn 12 gam, sơn thù du 8 gam, phục linh 12 gam, đan bì 8 gam, trạch tả 8 gam, tri mẫu 12 gam, hoàng bá 12 gam… làm viên uống hàng ngày để điều trị chứng rối loạn cường dương.
Ngoài ra, trẻ em cơ thể yếu có thể dùng thịt dê kết hợp với một số vị thuốc như Bạch truật 12 gam, hoàng kỳ 12 gam, Nhân sâm 8 gam, hoài sơn 12 gam, biển đậu 12 gam…làm viên hoàn mật ong cho uống hàng ngày để giúp cho trẻ chóng phát triển.
Phụ nữ mắc chứng sảy thai nhiều lần, thường gọi là lưu sản dùng thịt dê với bài thuốc bát trân thang gia vị để điều trị kết quả tốt.
Bài thuốc gồm:
Đương qui 12gam, xuyên khung 8 gam, bạch thược 12 gam, thục địa 16 gam, nhân sâm 12 gam, bạch truật 12 gam, phục linh 12 gam, cam thảo 6 gam, sinh khương 12 gam, đại táo 12 gam, gia tục đoạn 16 gam, hoàng cầm 8 gam, sa nhân 12 gam, hoàng kỳ 12 gam.
Làm viên hoàn mật ong ngày uống 2 lần mỗi lần 15 gam sau khi ăn sáng và ăn tối.
Ngoài ra, thịt dê rừng là loại tốt kết hợp với một số bài thuốc Đông y có thể điều trị người mắc chứng hư lao, bệnh lao phổi, gân cơ co cứng…
2. Sừng dê rừng
Sừng dê rừng là vị thuốc điều trị nhiều chứng bệnh có hiệu quả tốt như chứng kinh phong, kinh giản của trẻ em.
Thịt dê rừng chữa chứng phong nhiệt của người lớn, dẫn đến xuất huyết não, huyết nhiệt, chứng hậu bối, chứng huyết nhiệt, băng huyết, huyết loạn (huyết chảy lung tung).
3. Huyết dê
Huyết dê (tiết dê) có tác dụng giải độc một số vị thuốc là khoáng vật khi dùng sai liều hoặc quá liều. Theo kinh nghiệm dân gian huyết dê tươi cho vào rượu 40 độ uống có tác dụng bổ huyết.
4. Dạ dày dê
Dạ dày dê là vị thuốc điều trị chứng can khí uất phản vị (Tây y gọi là chứng trào ngược), ăn vào là nôn ra, hoặc trẻ em tỳ vị yếu ăn uống tiêu hóa kém.
Dạ dày dê hầm với bạch truật 12 gam, biển đậu 12 gam, hoài sơn 12 gam, bán hạ chế 8 gam, bạch thược 12 gam..
5. Bầu dục
Bầu dục làm sạch bóc bỏ màng đài bể thận nướng với hồ đào nhục, ngày ăn một quả với một ly rượu khoảng 30ml vào buổi tối để điều trị chứng cương cứng kém của nam giới, và chứng nam nữ lãnh cảm tình dục.
6. Dương vật và hai túi tinh của dê
Dương vật và hai túi tinh của dê điều trị chứng vô sinh của nam giới.
Bài thuốc như sau:
Dương vật và hai túi tinh của dê (sấy khô) 5 bộ, thục địa 200 gam, kỷ tử 100 gam, đỗ trọng 100 gam, nhục thung dung 100 gam, ba kích 100 gam, hồ đào nhục 150 gam, trần bì 100 gam, hoàng bá 80 gam, bạch linh 100 gam, bạch thược 100 gam…
Tán bột làm viên hoàn mật ong ngày uống 2 lần mỗi lần uống 10 gam.
7. Gan dê
Gan dê có tác dụng làm sáng mắt phối hợp với bài minh mục địa hoàng hoàn gia giảm để điều trị chứng mắt kém do can khí kém tinh của gan không đưa lên mắt làm mắt mờ.
8. Tinh hoàn dê
Tinh hoàn dê phối hợp với bài kim quĩ thận khí hoàn gia giảm điều trị chứng chất lượng tinh trùng kém của nam giới (có tinh trùng nhưng tỉ lệ tinh trùng tiến tới ít không đủ để thụ thai).
9. Xương dê
Xương dê làm sạch nấu cao có tác dụng đạị bổ nguyên dương điều trị chứng nam giới liệt dương, di tinh, người cao tuổi đau nhức xương khớp.
Lưu ý:
Các bộ phận của dê kể trên là những vị thuốc, chứ không phải bài thuốc.
Muốn chữa bệnh có kết quả phải phối hợp với các vị thuốc khác như đã giới thiệu ở trên để thành bài thuốc, sử dụng mới có kết quả.
Nếu chỉ dùng đơn thuần một mình các sản phẩm của dê thì chỉ là một món thực phẩm bổ dưỡng đơn thuần mà thôi.
Người có đờm hỏa, thấp nhiệt, tà khí vượng thì không dùng thịt dê để làm thuốc hoặc để ăn uống.
Thầy thuốc nhân dân Nguyễn Xuân Hướng, Nguyên Chủ tịch Hội Đông Y Việt Nam.
