Đề xuất 2 phương án
Mới đây, ông Phan Ngọc Thọ, Chủ tịch UBND tỉnh Thừa Thiên - Huế ra công văn yêu cầu cơ quan chức năng làm việc lại lần cuối với dòng họ Nguyễn Phước để có hướng xử lý việc lăng mộ vợ vua Tự Đức bị san phẳng làm bãi đậu xe.
Theo đó, Chủ tịch UBND tỉnh Thừa Thiên - Huế chỉ đạo UBND TP Huế chủ trì, rà soát lại quy hoạch chung của thành phố và khu vực thực hiện Dự án Bãi đỗ xe tham quan lăng vua Tự Đức và lăng vua Đồng Khánh.
Trên cơ sở đó, UBND TP Huế phối hợp với với Công ty TNHH MTV Thương mại Chuỗi Giá Trị (Công ty Chuỗi Gía Trị) làm việc lại lần cuối với đại diện Hội đồng trị sự Nguyễn Phúc (Phước) tộc để thống nhất phương án cuối cùng là giữ nguyên hoặc di dời lăng mộ vợ vua Tự Đức, diện tích cần thiết đối với từng phương án cụ thể dành cho khu lăng mộ.
Khi thực hiện các nội dung trên, UBND TP Huế được yêu cầu cần phải lưu ý nội dung kiến nghị của Sở Văn hóa và thể thao tỉnh Thừa Thiên - Huế.
Chủ tịch UBND tỉnh Thừa Thiên - Huế cũng yêu cầu Sở Văn hóa và thể thao chủ trì, căn cứ báo cáo đề xuất của UBND TP Huế, phối hợp với Trung tâm Bảo tồn di tích cố đô Huế và Công ty Chuỗi Giá Trị rà soát lại hiện trạng các công trình, vật kiến trúc hiện hữu trong phạm vi ranh giới thực hiện dự án.
Trên cơ sở kết quả rà soát, Sở Văn hóa và thể thao đối chiếu quy định hiện hành đề xuất giải pháp (quy hoạch, quy định, khoanh vùng bảo vệ để quản lý) mang tính tổng thể, ổn định, lâu dài đối với tất cả các công trình nằm trong phạm vi ranh giới thực hiện dự án.
Đối với Sở Xây dựng, Chủ tịch UBND tỉnh Thừa Thiên - Huế giao sở này chủ trì, căn cứ báo cáo đề xuất của Sở Văn hóa và thể thao và các quy hoạch, hồ sơ dự án để phối hợp với Sở Kế hoạch Đầu tư, Công ty Chuỗi Giá Trị tham mưu UBND tỉnh giải pháp tổng thể về quy hoạch, chỉnh trang, phương án kiến trúc, đầu tư xây dựng và thủ tục đảm bảo để tiếp tục đầu tư xây dựng dự án bãi đỗ xe.
Trong khi đó, Sở Văn hóa và thể thao tỉnh Thừa Thiên - Huế đề xuất 2 phương án giải quyết đối với khu lăng mộ vợ vua Tự Đức và khu vực thực hiện Dự án Bãi đỗ xe tham quan lăng vua Tự Đức và lăng vua Đồng Khánh.
Phương án 1 là giữ nguyên tại chỗ và điều chỉnh quy hoạch để tôn tạo lại lăng mộ vợ vua Tự Đức. Phương án 2 là dời lăng mộ đến gần khu vực lăng mộ một người vợ khác của vua Tự Đức - lăng mộ bà Học Phi (một di tích thuộc quần thể lăng vua Tự Đức).
Theo Sở Văn hóa thể thao tỉnh Thừa Thiên - Huế, phương án 1 phù hợp nhất bởi đáp ứng được nguyện vọng của Hội đồng Nguyễn Phước tộc. Công ty Chuỗi Giá Trị cũng đề xuất như trên và xin cắt lại 200 m2 đất cùng lối đi vào để tôn tạo lăng mộ này ngay tại chỗ.
5 yêu cầu của dòng họ Nguyễn Phước
Ông Tôn Thất Giáp, đại diện Hội đồng trị sự Nguyễn Phước tộc cho biết, ngay sau khi nắm bắt được chỉ đạo của Chủ tịch UBND tỉnh Thừa Thiên - Huế và 2 phương án đề xuất của Sở Văn hóa và thể thao tỉnh, Hội đồng trị sự Nguyễn Phước tộc tổ chức cuộc họp lấy ý kiến mọi người trong dòng tộc về vấn đề này.
Theo ông Giáp, tại cuộc họp, đại diện của các hệ, phủ, phòng và con cháu Nguyễn Phước tộc tham dự thống nhất đưa ra 5 yêu cầu đối với chủ đầu tư dự án Bãi đỗ xe tham quan lăng vua Tự Đức và lăng vua Đồng Khánh và các cơ quan liên quan.
Chính quyền và Nguyễn Phước tộc chưa tìm được tiếng nói chung trong việc di dời hay không di dời lăng mộ bà vợ vua Tự Đức. (Ảnh: Nguyễn Vương)
Trong đó, 100% ý kiến tại cuộc họp thống nhất yêu cầu phải giữ nguyên lăng mộ phi tần vua Tự Đức tại vị trí cũ và phải khôi phục lại nguyên trạng khu lăng mộ theo bản vẽ của Trung tâm Bảo tồn di tích cố đô Huế.
Việc xây dựng lại khu lăng mộ Công ty Chuỗi Giá Trị phải có trách nhiệm thực hiện.
Ngoài ra, con cháu Nguyễn Phúc tộc cũng đề nghị phải dành một khoảng diện tích tối thiểu là 200m2 cho khu lăng mộ phi tần vua Tự Đức và khu lăng mộ này phải có con đường đi vào từ hướng đồi Vọng Cảnh để lo việc hương khói.
Tại cuộc họp, con cháu Nguyễn Phúc tộc cũng thống nhất yêu cầu Công ty Chuỗi Giá Trị phải tổ chức cuộc họp báo công khai xin lỗi con cháu trong dòng tộc về hành vi phá hoại lăng mộ phi tần vua Tự Đức.
Ông Tôn Thất Giáp cho hay, những ý kiến tại cuộc họp là cơ sở để Hội đồng trị sự Nguyễn Phúc tộc làm việc với các cơ quan chức năng tỉnh Thừa Thiên - Huế về vụ việc lăng mộ phi tần vua Tự Đức bị san ủi trong thời gian tới.
Ông Nguyễn Phước Vĩnh Khánh (người trong Nguyễn Phước tộc) đau xót nhìn mảng tường còn xót lại sau khi lăng mộ tổ tiên bị san ủi, cày xới làm bãi đậu xe. (Ảnh: Nguyễn Vương)
Hơn 2 năm không có tiếng nói chung
Quay lại thời điểm cách đây hơn 2 năm, khi ấy, dư luận ở Thừa Thiên - Huế xôn xao trước việc một ngôi mộ cổ được cho là vợ của vua Tự Đức bị san phẳng trong quá trình thi công làm bãi đậu xe tham quan lăng vua Tự Đức - Đồng Khánh.
Theo đó, ngày 20/6/2017 một người trong dòng họ Nguyễn Phước phản ánh việc một ngôi mộ cổ của vợ vua Tự Đức bị san phẳng làm bãi đậu xe.
Ghi nhận tại hiện trường thời điểm ấy, PV VTC News thấy một phần quả đồi nằm ven con đường vào lăng Tự Đức (thuộc khu vực 3, phường Thủy Xuân, TP Huế) đang được một doanh nghiệp dùng máy xúc san phẳng.
Dân địa phương khẳng định, ngôi mộ bị san phẳng có kiến trúc giống như lăng mộ của bà Học Phi (trong ảnh) nhưng có quy mô nhỏ hơn. (Ảnh: Nguyễn Vương)
Khi ấy, ông Nguyễn Phước Vĩnh Khách (người trong dòng tộc Nguyễn Phước) quả quyết rằng, công trường đang bị san ủi trên vốn có 2 lăng mộ cổ là của 2 bà vợ vua Tự Đức nhưng hiện chỉ còn một lăng của bà Học Phi.
"Căn cứ vào những mảnh gạch và hoa văn còn sót lại tại hiện trường thì có thể khẳng định một lăng mộ của của bà vợ vua Tự Đức bị san phẳng không thương tiếc", ông Nguyễn Phước Vĩnh Khánh khẳng định.
Những người dân sống gần hiện trường cũng khẳng định, mảnh đất trên vốn có 2 lăng mộ cổ có kiến trúc giống nhau. Ngôi mộ phía dưới (mộ của bà Học Phi - PV) hiện vẫn còn nhưng ngôi mộ nằm phía trên bị san phẳng gần như mất dấu tích.
Ông Trần Duy Quy (tổ 11, khu vực 3, phường Thủy Xuân) cho biết, nhằm thực hiện Dự án Bãi đỗ xe khách tham quan lăng vua Tự Đức và lăng vua Đồng Khánh, chính quyền TP Huế thu hồi của gia đình ông khoảng 4.000m2 đất nằm ở khu vực đồi Vọng Cảnh.
Trên diện tích đất này có nhiều lăng mộ, trong đó có lăng mộ cổ được cho là một trong những bà vợ của vua Tự Đức.
Video: San phẳng lăng mộ vu Tự Đức làm bãi đỗ xe: Sai phạm nằm ở đâu?
Theo ông Quy, trong quá trình giải phóng mặt bằng, các đơn vị liên quan bồi thường để di dời các lăng mộ trên thửa đất, còn lăng mộ nói trên vẫn để nguyên.
Tuy nhiên, vào ngày 19/6, đơn vị san ủi mặt bằng dùng máy xúc san ủi lăng mộ cổ nói trên. Phát hiện sự việc, nhiều người dân trong vùng đến can ngăn nhưng lăng vẫn tiếp tục bị san ủi. Đến sáng 20/6/2017, toàn bộ lăng mộ này bị san ủi hoàn toàn.
Đáng nói, trả lời báo chí thời điểm ấy, cả đơn vị chủ đầu tư dự án là Công ty Chuỗi Giá Trị và Trung tâm Phát triển Qũy đất TP Huế đều khẳng định, không có sự xuất hiện lăng của lăng mộ bà vợ vua Tự Đức (ngoài lăng mộ bà Học Phi) trên mặt đất.
Ngày 24/7 sau quá trình tìm kiếm, lực lượng chức năng và bà con trong Nguyễn Phước Tộc tìm thấy tấm bia cổ có khắc chữ Hán là bia mộ của vợ vua Tự Đức tại khu vực đang bị san phẳng làm bãi đậu xe.
Theo đó, tấm bia rộng có chiều dài khoảng 32 cm; dài 67cm; dày 10cm; phía trên có khắc dòng chữ Hán: 前 朝 才 人 九 階 黎 氏 謚 菽 順 之 墓 (“Tiền triều tài nhân cửu giai Lê Thị thụy Thục Thuận chi mộ"). Tạm dịch: “Mộ của bà Tài Nhân họ Lê, thụy là Thục Thuận”.
Chiếc máy xúc đào bới để tìm tấm bia mộ của bà Cửu giai Tài nhân họ Lê bị hất văng, vùi lấp trong lớp đất đá của dự án bãi đậu xe. (Ảnh: Nguyễn Vương)
TS Phan Thanh Hải (khi ấy là Giám đốc Trung tâm Bảo tồn Di tích Cố đô Huế, nay là Giám đốc Sở Văn hóa thể thao tỉnh Thừa Thiên - Huế) cho biết, căn cứ vào nội dung tấm bia thì có thể khẳng định người nằm dưới mộ là một bà vợ của vua Tự Đức.
Sau khi sự việc xảy ra, lăng mộ của bà Cửu giai Tài nhân họ Lê (vợ vua Tự Đức) không được di dời hay xây mới mà chỉ được dựng lại bia, xếp gạch tạm, quây rào thép B40 để bảo vệ và thờ cúng.
Dù trước đó, Ban Trị sự Nguyễn Phước tộc ở Huế cùng một số cá nhân trong dòng họ này có đơn kiện, cầu cứu lên nhiều cơ quan nhưng không được giải quyết một cách thấu đáo.
Bản thân đại diện chủ đầu tư, đơn vị thi công - những người trực tiếp tham gia san phẳng lăng mộ vợ vua Tự Đức làm bãi đậu xe cũng chưa có lời xin lỗi công khai với dòng họ Nguyễn Phước.
Từ đó đến nay, hơn 2 năm trôi qua, số phận lăng mộ bà vờ Cửu giai Tài nhân họ Lê vẫn vẫn chỉ là một ngôi mộ tạm cỏ hoang mọc um tùm. Dự án Bãi đậu xe tham quan lăng vua Tự Đức - vua Đồng Khánh cũng án binh bất động.
Nguyên do là suốt từng ấy thời gian, chính quyền tỉnh Thừa Thiên - Huế và bà con trong Nguyễn Phước tộc không tìm ra được tiếng nói chung. Trong khi chính quyền muốn di dời lăng mộ khỏi dự án thì dòng họ Nguyễn Phước lại một mực phản đối.