Ngày 28/8, tờ Strategic Culture xuất bản bài viết The First of Many Cauldrons Form in the Middle East (Tạm dịch: Chiếc đầu tiên trong những "nồi hơi" hình thành ở Trung Đông) của tác giả Tom Loungo.
Đối với các nhà phân tích, mối quan hệ giữa Nga và Syria nói riêng và chiến lược của quốc gia kế thừa Liên Xô tại Trung Đông đã trở thành đề tài được chú ý với nhiều quan điểm trái chiều. Nhằm giúp độc giả có một cái nhìn ở một lăng kính khác, chúng tôi xin được lược dịch bài viết.
"Nồi hầm" đầu tiên trên con đường giải phóng Idlib?
Quân đội Arab Syria (SAA) với sự hỗ trợ của không quân Nga đã không chỉ chiếm lại thị trấn quan trọng Khan Sheikoun ở miền bắc Syria, mà họ đã thực hiện nó theo nghệ thuật quân sự "cổ điển" của người Nga, đó là bao vây và cắt đứt đường rút lui của đối phương.
Theo cách nói trong Quân đội Nga, chiến thuật này được gọi là một "nồi hầm".
Nồi hầm Khan Sheikhoun và các khu vực lân cận trước khi sụp đổ
Đây sẽ là chiếc "nồi hầm" đầu tiên trong nhiều chiếc nữa mà SAA và Nga sẽ phải hoàn thành khi chiến đấu trên con đường nhằm tái chiếm lại tỉnh Idlib, khu vực đã 7 năm nằm dưới sự kiểm soát của nhóm khủng bố Al-Qaeda, những kẻ thay đổi tên và liên minh nhanh như "thay đồ lót".
Nhưng "nồi hầm" khổng lồ trong khu vực đang thực sự hình thành không phải ở Syria mà là ở nước láng giềng phía tây nam, Israel.
Khả năng tấn công bằng tên lửa hành trình của Iran và các lực lượng ủy nhiệm ở Iraq và Yemen
"Đồng minh thứ cấp" của Mỹ-Israel tan rã
Những người theo đường lối bành trướng và cứng rắn của Israel, đứng đầu là Thủ tướng Benjamin Netanyahu, cuối cùng đã có được một Tổng thống Mỹ được đánh giá là "đồng minh" hoàn toàn, đó là ông Donald Trump.
Ông Trump đã thay đổi chính sách của Hoa Kỳ với mục đích biến Syria là nơi gây bất ổn cho Nga và xa hơn là xung đột hỗn loạn từ Trung Đông lan sang khu vực Trung Á thành một chính sách rõ ràng - MIGA: (Make Israel Great Again / Israel vĩ đại lần nữa).
Chiến lược duy trì "cân bằng" của Washington bằng cách gieo rắc xung đột sẽ ngăn chặn các kế hoạch hội nhập của Nga, Trung Quốc và Iran. Trong kế hoạch đó, Israel cuối cùng sẽ đạt được "ước mơ" cai trị một Trung Đông hỗn loạn và bị khuất phục.
Tổng thống Mỹ Donald Trump và Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu.
Với mỗi chiến thắng của Lực lượng đặc biệt Tiger thuộc SAA và không quân Nga ở Syria, chính sách đó đã bị "trượt đi từng-inch-một" (Tuyên bố của Tổng thống Syria Bashar al-Assad rằng sẽ giành lại từng-inch-một lãnh thổ Syria).
Vị thế của ông Bashar al-Assad ở Syria ngày càng trở nên mạnh mẽ khi đất nước dần hồi phục và sự hỗ trợ của Mỹ/Israel/Arab Saudi/Anh cho các phần tử cực đoan được biết đến trên truyền thông phương Tây là "phiến quân ôn hòa" ngày càng gây áp lực lên các "đồng minh thứ cấp".
Đó là Qatar, Thổ Nhĩ Kỳ, UAE, Pháp và Đức.
Bằng cách này hay cách khác, trong 4 năm kể từ khi Nga bắt đầu chiến dịch quân sự tại Syria và công khai thách thức Mỹ, tất cả các quốc gia nói trên đã rút lại sự ủng hộ của họ đối với các hoạt động nhằm thay đổi chế độ ở Syria.
Một áp phích cực đoan tương tự lá cờ của nhóm khủng bố IS tại Khan Sheikhoun, Syria
Thổ Nhĩ Kỳ trước "tối hậu thư"
"Hòn đá tảng" cuối cùng là Thổ Nhĩ Kỳ, dưới thời Tổng thống Recep Tayyip Erdogan, quốc gia này tiếp tục đóng vai "hai mặt" trong quá trình mà theo ông nói là "đưa Idlib, Aleppo và Manbij thoát khỏi sự hỗn loạn".
Nhiều phân tích cho rằng SAA sẽ thiết lập một vành đai an ninh xung quanh Khan Sheikhoun (đỏ) và Thổ Nhĩ Kỳ đang yêu cầu phiến quân rút khỏi khu vực màu cam.
Đường lối "hai mặt" của ông Erdogan đã được thể hiện đầy đủ khi Thổ Nhĩ Kỳ thiết lập thỏa thuận an ninh với Hoa Kỳ để tạo thành một "khu vực an toàn" phía đông sông Euphrates, đồng thời sử dụng thỏa thuận mà đã ký với Tổng thống Nga Vladimir Putin về khu vực phi quân sự Idlib để cố gắng tiếp tế cho các chiến binh trung thành bị bao vây bởi SAA.
Việc Nga đã "bật đèn xanh" cho Không quân Syria ném bom đoàn xe tiếp tế là một thông điệp rõ ràng với ông Erdogan rằng Thổ Nhĩ Kỳ không còn là "người làm chủ cuộc chơi" ở Syria và thời gian đã hết. Thời gian ở đây được cho là để Thổ Nhĩ Kỳ chọn phe, Mỹ hoặc Nga.
Về phần mình, người Nga mong muốn ông Erdogan tiếp tục nắm quyền ở Thổ Nhĩ Kỳ, nhưng ông sẽ phải cân bằng các mục tiêu bành trướng ở Syria với cái giá đánh đổi là sự hỗ trợ kinh tế của Trung Quốc và Nga cho Thổ Nhĩ Kỳ sụp đổ.
Cuộc chiến Idlib có thể sẽ ít đẫm máu hơn dự kiến ban đầu vì Erdogan sẽ phải từ bỏ "giấc mơ" về nó và tập trung giải quyết "tình bạn" giữa người Kurd và Mỹ, mối đe dọa hiện hữu cho tương lai của Thổ Nhĩ Kỳ.
Vì vậy, chúng ta hãy sẵn sàng cho một buổi chiếu lại của những gì đã diễn ra ở Aleppo năm 2016-17 trong thời gian tới.
Việc tiêu diệt một cách có hệ thống các lực lượng Hồi giáo cực đoan ở Idlib sẽ xảy ra khi Khan Sheikoun nằm trong tay chính phủ. Thổ Nhĩ Kỳ sẽ không mạo hiểm để kích động chiến tranh với Nga về vấn đề này.
Đoàn xe cơ giới của Thổ Nhĩ Kỳ bị Không quân Syria không kích khi tiếp cận thị trấn Khan Sheikhoun ngày 19/8.
Những mảnh ghép của "nồi hầm"
Syria sẽ tạo thành phần phía Tây của "nồi hầm khổng lồ" xung quanh Israel. Khi Idlib được tái kiểm soát, căn cứ quân sự của Hoa Kỳ gần biên giới Jorrdan tại Al-Tanf sẽ được "đưa vào tầm ngắm".
Lực lượng hỗn hợp Syria-Iraq phối hợp tuần tra khu vực biên giới xung quanh căn cứ al-Tanf của Mỹ từ tháng 5/2019
Nhưng việc một chính phủ Iraq tức giận với Israel vì đã ném bom một kho đạn ở Baghdad gần đây và tuyên bố thiết lập vùng cấm bay lại đáng quan tâm hơn quốc gia láng giềng bị chiến tranh tàn phá.
Israel biết rõ tầm quan trọng của lực lượng dân quân Shia Iraq, được biết đến với tên Đơn vị Huy động Nhân dân (PMU), để bảo vệ sự độc lập của Iraq khỏi sự kiểm soát trên thực tế của Hoa Kỳ.
Và với việc ông Trump bỏ qua các cảnh báo của các cố vấn mà bắt đầu xung đột với Iran, Israel sẽ đặc biệt dễ bị tổn thương khi các lực lượng ủy nhiệm của Iran ở Lebanon, Iraq và Syria tham chiến.
Chuỗi không kích của Không quân Israel trên lãnh thổ Syria và Iraq nhằm vào các mục tiêu "tên lửa của Iran".
Vũ khí Iran và chiến thắng ở Yemen
Iran đã công bố hệ thống phòng không mới , Bavar-373 với tự hào rằng tốt hơn cả hệ thống S-300 của Nga với khả năng phát hiện máy bay tàng hình.
Iran đã không chỉ tham gia vào cuộc chơi vũ khí toàn cầu mà còn là mối đe dọa rõ ràng với Israel rằng những ngày họ tự do gửi máy bay ném bom mọi thứ trong khu vực sẽ sớm kết thúc.
Hệ thống phòng không Bavar-373 của Iran
Israel đã nhiều năm duy trì lực lượng không quân quanh Trung Đông và có thể tấn công công khai các mục tiêu theo ý muốn.
Điều này giúp biến một "cuộc chiến tuyên truyền" ở Mỹ giành được nhiều sự ủng hộ hơn nhưng đó chỉ là ảo ảnh. "Nồi hầm" đang siết chặt và với mỗi một cuộc không kích diễn ra, sự tuyệt vọng thể hiện ngày càng lớn.
Một đồng minh khác của Mỹ và Israel, Arab Saudi đã thua cuộc ở Yemen.
Lực lượng dân quân Houthi đã sống sót sau các cuộc tấn công dữ dội và công nghệ máy bay không người lái cùng với tên lửa của Iran cho họ khả năng tấn công bất cứ lúc nào và nơi nào họ muốn, và quan trọng nhất là đe dọa ngành công nghiệp dầu mỏ của Saudi.
Các quan chức quân sự trung thành với Houthi bên cạnh các tên lửa đạn đạo có khả năng tấn công lãnh thổ Arab Saudi
Đường ống dẫn dầu siết chặt "nồi hầm"
Iraq đã mở lại cửa khẩu al-Bukamal kết nối Syria sau 7 năm. Và Tehran đang nỗ lực cải thiện các kết nối đường cao tốc giữa Iran và Syria, để tạo thuận lợi cho thương mại. Điều này dẫn đến việc phá vỡ các lệnh trừng phạt và cấm vận của Trump đối với Iran và Syria.
Nguồn cung cấp trên đất liền từ cả Iran và Iraq có thể bắt đầu từ đó. Và các lệnh cấm của Mỹ đã khiến việc tái thiết Syria không nhận được sự hỗ trợ nào trên phạm vi quốc tế. Nhưng Tehran cũng đang giúp Syria tiếp cận các đường ống dẫn dầu để đảm bảo năng lượng trong tương lai.
Có hai lựa chọn cho đường ống dẫn dầu từ Iran vào Syria.
Một đường ống khoảng 1.000 km mới chạy qua lãnh thổ Iraq vào Syria, hoặc sự kết nối từ Iran và sự tái phục hồi đường ống Kirkuk-Baniyas dài 800 km.
Đường ống Kirkuk-Baniyas được đưa vào hoạt động những năm 1950 từ thành phố phía bắc Iraq đến Syria, nhưng hoạt động này đã bị dừng lại vào năm 1982 (Chiến tranh Iran-Iraq) và đã bị tàn phá nặng nề bởi cuộc không kích trong cuộc xâm lược Iraq năm 2003 của Mỹ.
Người ta ước tính rằng tổng công suất của đường ống đó sẽ vào khoảng 1,25 triệu thùng dầu mỗi ngày, về mặt lý thuyết có thể chiếm gần một nửa lượng xuất khẩu dầu thô trước khi bị trừng phạt của Iran.
Các đường ống dẫn dầu từ Iraq tới Syria
Các kế hoạch nói trên sẽ không được thảo luận một cách cởi mở nếu không có niềm tin về chúng sẽ thành hiện thực. Hoa Kỳ và Israel đơn giản sẽ không phải là một nhân tố can dự vì Israel đã hoàn toàn xa cách với chính phủ Iraq hiện tại.
Vì vậy, "nồi hầm" xung quanh Israel đang hình thành. Với Arab Saudi đang gặp rắc rối lớn, Ai Cập từ chối tuân theo bất kỳ kế hoạch hòa bình nào của ông Trump, trò chơi trong khu vực đã thay đổi một cách căn bản chống lại họ (Mỹ-Israel).
Ông Netanyahu đặt cược vào ông Trump. Nhưng "hai người bạn" này đã gặp bởi những đối thủ kiên nhẫn và cẩn thận, những người hiểu chiến thuật tốt hơn và không phản ứng mạnh mẽ với những hành động khiêu khích lặp đi lặp lại.
Họ để các sự kiện diễn ra và chờ đợi thời điểm vượt quá mức chịu đựng. Và bây giờ là cuộc phản công, với nghi ngờ của tôi rằng sẽ diễn ra với độ chính xác "vượt mức tàn bạo".
Không quân Nga không kích vị trí phiến quân tại làng Tamanah, Idlib bằng bom nhiệt áp.