Siêu động đất mạnh 6,2 triệu TNT sắp trỗi dậy, tàn phá khốc liệt bờ Tây nước Mỹ?

Ngày 4-5/7/2019 vừa qua, bờ Tây nước Mỹ bị rung chuyển bởi các trận động đất liên hoàn, trong đó có 2 trận động đất cường độ 6,4 và 7,1, được xếp là hai trong những trận động đất mạnh nhất trong lịch sử 20 năm của bang California.

Chiếu theo dữ liệu so sánh của Trung tâm Nghiên cứu và Thông tin động đất và Cục Khảo sát Địa chất Mỹ (USGS), trận động đất ở California cường độ 7,1 gần thành phố Ridgecrest (hạt Kern) ngày 5/7 có năng lượng bằng khoảng 199.000 tấn thuốc nổ TNT._{(chi tiết)}

National Geographic đánh giá, bang California của Mỹ nằm trên một khu vực có hoạt động địa chất rất phức tạp. Tiểu bang này bị vết đứt gãy San Andreas nổi tiếng cắt qua. Đứt gãy San Andreas kéo dài 1.287 km, là nơi mảng Thái Bình Dương phía Tây đang nghiền nát mảng Bắc Mỹ phía Đông và tăng độ cao trung bình lên 5 cm mỗi năm.

Không những thế, hai trận động đất xảy ra chỉ chưa đầy 48 giờ tại nam California bất tuân quy luật thông thường. Thông thường, trong các trận động đất liên hoàn, trận động đất đầu tiên thường mạnh hơn các trận tiếp theo. Điều ngược lại đã xảy ra tại California khi trận động đất cường độ 6,4 (ngày 4/7) chỉ là "tiền thân" cho trận động đất cường độ 7,1 xảy ra ngày 5/7 mà thôi.

Những điều này làm dấy lên mối lo ngại thực sự cho giới địa chấn Mỹ. Họ lo sợ rằng siêu động đất "Big One" dọc theo đứt gãy San Andreas mà họ từng cảnh báo sẽ xảy ra tại bờ Tây nước Mỹ trong tương lai xa có thể "thức giấc" trong nay mai.

Đứt gãy San Andreas (San Andreas Fault) hình thành từ cách đây 30 triệu năm. Theo dữ liệu của các trận động đất hiện đại, tại đứt gãy San Andreas đã xảy ra nhiều thảm họa động đất cường độ rất mạnh, trong đó có trận động đất cường độ 7,9 xảy ra năm 1857.

Riêng trận động đất cường độ 7,8 năm 1906 ở bắc California đã khiến ít nhất 3.000 người thiệt mạng. Đây là thảm họa động đất khiến nhiều người thiệt mạng nhất trong lịch sử Mỹ, nguồn CNN.

Trả lời phỏng vấn của Live Science, nhà địa vật lý Glenn Biasi thuộc Cục Khảo sát Địa chất Mỹ (USGS) cho biết:

"Trận động đất cường độ 7,1 ngày 5/7 tại nam California đã phá vỡ một phần khu vực đứt gãy Little Lake. Nếu nhìn vào bản đồ các đứt gãy, chúng ta dễ dàng nhận thấy đứt gãy Little Lake và khu vực đứt gãy San Andreas không gần nhau lắm. Hiện tại, chúng tôi chưa tìm được mối liên hệ giữa các trận động đất này với các hoạt động địa chất ngầm của đứt gãy San Andreas. Đơn giản vì các đứt gãy này rất phức tạp. Thật khó để nói chúng sẽ tương tác với đứt gãy lớn San Andreas như thế nào trong tương lai."

Địa điểm 2 trận động đất lớn tại nam California và đứt gãy San Andreas dài 1.287km, cắt qua California. Nguồn: Cục Khảo sát Địa chất Mỹ (USGS)/Graphic: CNN

Michele Cooke, nhà địa chất học tại Đại học Massachusetts (Mỹ) lại cho rằng: Có thể các trận động đất gần đây đã gây thêm căng thẳng cho đứt gãy San Andreas. San Andreas Fault là vết đứt gãy chuyển dạng lục địa và nó đã không trượt trong một thời gian dài. Nếu vết đứt gãy đang đến thời điểm trượt thì có thể các trận động đất cường độ mạnh vừa qua đã gây thêm áp lực vừa đủ để nó có những biến động lớn trong tương lai.

Ba trận động đất lớn (các năm 1992, 1999 và 2019) đều tạo ra các vết nứt thẳng hàng trong khu vực Vùng cắt Đông California (ECSZ). Ngược lại, phần phía nam của San Andreas Fault không bị vỡ lớn trong 113 năm qua, Michele Cooke cho biết.

Phát biểu trên CNN, các nhà địa chấn Mỹ cho biết, đã qua hơn 100 năm mà không có hoạt động địa chấn lớn nào xảy ra dọc theo đứt gãy San Andreas - đây là một sự bất thường, có thể báo hiệu một trận động đất lớn dọc theo đứt gãy khét tiếng này.

Nhà địa chấn học Susan Hough thuộc USGS cho biết thêm trên CNN, rất có thể các trận động đất liên hoàn ở nam California vừa qua chưa kích hoạt siêu động đất "Big One" tại đứt gãy San Andreas ngay. Tuy nhiên, hoạt động địa chấn rất phức tạp, chúng tôi mong người dân và quan chức địa phương chuẩn bị tinh thần cảnh giác cao độ ngay từ bây giờ, đồng thời, trang bị thêm các cấu trúc để chống lại lực địa chấn trước các trận động đất tiếp theo.

Big One là một trận động đất giả định, cường độ 8,0 hoặc lớn hơn, được các nhà khoa học dự đoán sẽ xảy ra dọc theo đứt gãy San Andreas.

Với động đất cường độ 8,0 - tương đương 6.270.000 tấn TNT - có thể gây ra sự tàn phá nền văn minh của con người trong vòng bán kính 50 đến 100 dặm, đặc biệt là nó có thể san phẳng các vùng đô thị đông dân như Palm Springs, Los Angeles và San Francisco.

Không ai biết khi nào Big One sẽ xảy ra bởi các nhà khoa học chưa thể dự đoán động đất với bất kỳ cường độ chính xác nào.

Trong khi đó, các trận động đất nhỏ hơn nhưng vẫn có khả năng gây thiệt hại về người và của có thể xảy ra tại các đứt gãy khác như đứt gãy San Jacinto ở miền nam California và đứt gãy Hayward ở khu vực vịnh San Francisco.

Các nhà nghiên cứu thuộc Cục Khảo sát Địa chất Mỹ (USGS) nhắc lại cảnh báo của mình trên CNN: Có 70% sẽ xuất hiện 1 trận động đất cường độ 6,7 hoặc cao hơn làm rung chuyển khu vực vịnh San Francisco dọc theo vùng đứt gãy San Andreas trước năm 2030.

Đứt gãy San Andreas không phải là một vết nứt khổng lồ duy nhất cắt qua California, mà có một hệ thống các vết đứt gãy nhỏ trải khắp bang miền Tây nước Mỹ này, chúng tồn tại ngầm bên dưới các khu vực đông dân như các quận Los Angeles và San Bernardino.

Các đường đứt gãy xảy ra khi các mảng địa lý đẩy hoặc trượt qua nhau, thay thế lớp vỏ Trái Đất. Mặc dù chuyển động này thường không thấy được bằng mắt thường, các mảng tiếp tục đẩy cao lên, bên cạnh nhau. Áp lực tích tụ và gia tăng đến mức tạo ra một sự giải phóng năng lượng đột ngột, khoa học gọi đó là động đất, hay địa chấn.

Bài viết sử dụng nguồn: CNN, Scientific American, Inverse

* Đọc bài cùng tác giả Trang Ly tại đây.