Được biết, một trong những hướng đi của Shevchenko khi làm việc ở nước ngoài vào những năm 1970 là khai thác thông tin về tình hình ở Tây Ban Nha sẽ phát triển như thế nào sau khi nhà độc tài Francisco Franco từ chức.
Anh hùng Nga Yuri Shevchenko. Ảnh: SVR.
“Tôi cũng đã làm việc để hiểu rõ tình hình ở Tây Ban Nha tại căn cứ quân sự của NATO. Để hoàn thành nhiệm vụ, tôi cần phải biết những quân nhân phục vụ tại căn cứ này”, ông Shevchenko nói.
Ông Shevchenko cho biết, sở thích vẽ tranh đã hỗ trợ rất nhiều trong công tác tình báo. Theo thường lệ, tôi bắt đầu đi ra ngoài với cây giá vẽ trên đường phố mà quân đội vẫn hành quân đi ngang qua, ông Shevchenko nhớ lại.
Vào một ngày nọ, sĩ quan tình báo Nga bắt đầu trò chuyện với hai người là sĩ quan quân đội NATO. Sau đó, họ mời Shevchenko uống rượu, cuộc gặp gỡ tình cờ đã diễn ra tốt đẹp, họ kết bạn với nhau và thường gặp gỡ vào mỗi dịp cuối tuần.
Theo ông Shevchenko, ông đang chờ đợi một lời mời từ những người mới quen của mình để đến căn cứ, “nơi một cuộc trò chuyện bí mật chắc chắn sẽ diễn ra”.
“Tôi đã chuẩn bị một chủ đề: nói rằng, tất cả các tờ báo loan tin khẳng định sẽ chẳng có việc gia tăng thời hạn hiện diện quân sự của căn cứ, Franco đang chống lại nó”, sĩ quan tình báo nói.
Ông Shevchenko nhớ lại, những quân nhân phục vụ trên căn cứ kể lại, năm ngày trước chuyến thăm căn cứ của mình, Tư lệnh Bộ Tư lệnh châu Âu của Quân đội Hoa Kỳ và chỉ huy cấp cao của lực lượng NATO, Alexander Haig, đã đến và tổ chức cuộc họp bí mật về tương lai tồn tại của căn cứ.
Sĩ quan tình báo Nga bắt đầu đặt câu hỏi và nhận được thông tin tuyệt mật đầu tiên, điều này mâu thuẫn với thông tin được công bố trước đó trên các phương tiện truyền thông.
Những quân nhân này đã hé lộ với ông Shevchenko về những điều kiện để thuê lãnh thổ phục vụ căn cứ, cũng như cách sử dụng căn cứ này. Điệp viên đã nắm được mọi thứ mà ông Haig nói trong cuộc họp bí mật về việc mở rộng sự hiện diện quân sự. Ông Shevchenko nhanh chóng gửi thông tin này đến “Trung tâm”, sau đó ông tự mình đến Moscow.
Vào tháng 1, lần đầu tiên tên của Anh hùng Nga Yuri Shevchenko và 6 điệp viên “bất hợp pháp” khác của Liên Xô và Nga - Anh hùng Nga Vitaly Netyksa và vợ Tamara, Anh hùng Liên Xô Evgeny Kim và Mikhail Vasenkov, cũng như Vladimir Lokhov và Vitaly Nuykin đã được Giám đốc Cơ quan Tình báo Đối ngoại (SVR) Sergei Naryshkin đích thân công bố.
Năm 1963, sau khi tốt nghiệp Học viện Kiến trúc Moscow, ông được cử đi học tại Trường tình báo cao cấp (nay là Học viện tình báo nước ngoài). Điệp viên “bất hợp pháp” là một trinh sát hoạt động ở một quốc gia nước ngoài dưới vỏ bọc của một công dân của nước đó hoặc bất kỳ nước thứ ba nào.
Theo thông tin do SVR công bố, từ năm 1969, ông Shevchenko thường xuyên đi công tác nước ngoài về tình báo, làm việc với các nguồn có giá trị, tham gia phát triển và tuyển dụng những người quan tâm đến tình báo và có được thông tin có giá trị về các vấn đề quan trọng, trong đó có những hồ sơ có đóng dấu “vũ trụ”.
Năm 2001, người ta quyết định chấm dứt các hoạt động tình báo ở nước ngoài của Shevchenko và chuyển anh ta sang làm việc tại “Trung tâm”.
Ông Shevchenko đã được trao tặng Huân chương Cờ đỏ, Ngôi sao đỏ, “Bằng khen vì Tổ quốc” hạng IV, “Bằng khen vì sự cống hiến”, huy hiệu danh dự “Nhân viên an ninh nhà nước” và “Vì sự phục vụ trong ngành tình báo”, cũng như nhiều huy chương và huy hiệu kỷ niệm.
Năm 2017, ông Shevchenko đã được Tổng thống Nga Vladimir Putin trao huân chương “Anh hùng Nga”.
Ngày 26/12/1991 Liên bang Nga - được xem là chủ thể thừa kế Liên Xô đã thành lập Cơ quan Tình báo Đối ngoại (SVR) trên cơ sở Tổng cục Tình báo Đối ngoại KGB.
Chức năng chính của SVR là thu thập tin tức tình báo ngoài lãnh thổ Nga. SVR được giao nhiệm vụ điều hành nhiều hình thức gián điệp khác nhau bao gồm kinh tế, quân sự và tiến hành trinh sát điện tử các quốc gia hải ngoại.