Đây là đề xuất được đưa ra tại dự thảo quyết định của Thủ tướng vừa được Ủy ban Quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp hoàn tất về tách Trung tâm Điều độ hệ thống điện quốc gia (A0) từ EVN để thành lập công ty thuộc Ủy ban Quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp.
Theo đó, Trung tâm Điều độ hệ thống điện quốc gia sau khi tách khỏi EVN sẽ trở thành Công ty TNHH MTV Vận hành hệ thống điện và thị trường điện quốc gia (NSMO) 100% vốn nhà nước với vốn điều lệ 776 tỷ đồng. Công ty sẽ cung cấp dịch vụ điều độ và điều hành giao dịch thị trường điện và thực hiện thu, chi phí mua dịch vụ điều độ, điều hành giao dịch thị trường điện và lợi nhuận định mức từ EVN thông qua cơ chế hợp đồng cung cấp dịch vụ. Cách xác định các chi phí sẽ do Bộ Công Thương có trách nhiệm hướng dẫn.
Theo tính toán của Ủy ban Quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp, khi hoạt động độc lập , NSMO có 630 tỷ đồng vốn chủ sở hữu và 146 tỷ đồng tại các dự án đầu tư hạ tầng công nghệ thông tin phục vụ thị trường phát điện cạnh tranh chưa được quyết toán và đang đầu tư năm 2023. Tổng mức vốn điều lệ 776 tỷ đồng là đủ để đảm bảo A0 sau khi tách khỏi EVN hoạt động bình thường, vận hành ổn định, liên tục và không ảnh hưởng tới các dự án đầu tư dở dang năm 2023.
Toàn bộ nhân sự và 2 khoản nợ của Trung tâm Điều độ hệ thống điện quốc gia sau khi được tách khỏi EVN sẽ được chuyển về Uỷ ban quản lý vốn và sau đó là về Bộ Công Thương.
Theo báo cáo, EVN đang cấp vốn vay cho A0 qua hai khoản vay thuộc hiệp định vay của Ngân hàng Thế giới gồm 1,56 triệu USD cho dự án Trung tâm Điều độ hệ thống điện quốc gia mới và gần 1,35 triệu USD dự án cơ sở hạ tầng thông tin cho thị trường phát điện cạnh tranh. Tài sản hình thành từ các nguồn vốn vay này đang được thế chấp cho các cơ quan cho vay lại được Bộ Tài chính ủy quyền. Vì vậy, theo quy định về quản lý nợ công, EVN có thể chuyển giao nghĩa vụ nợ cho A0 khi có sự chấp thuận của Thủ tướng.
Tại tờ trình, Ủy ban Quản lý vốn cũng đề xuất Thủ tướng chấp thuận bàn giao hai khoản vay trên từ EVN sang NSMO sau khi thành lập. Công ty này sẽ trực tiếp ký hợp đồng vay lại, hợp đồng thế chấp tài sản và trả nợ cho các cơ quan cho vay lại. Trong thời gian chuyển giao, EVN tiếp tục trả nợ cho các cơ quan cho vay lại và NSMO hoàn trả lại cho EVN.
Toàn bộ lao động của A0 tại thời điểm cuối tháng 8 sẽ được tiếp nhận nguyên trạng. Các quyền và nghĩa vụ với người lao động vẫn được kế thừa.
Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội sẽ cùng các cơ quan xác định tiền lương của người lao động tại công ty mới được lập. Người quản lý sẽ được xem xét xếp hạng bậc lương 1, nhằm đảm bảo phù hợp với đặc thù hoạt động, tiền lương thu nhập đơn vị này.
Trong tờ trình gửi Thủ tướng Chính phủ hồi đầu tháng 7, Bộ Công Thương đã đề xuất cơ chế tài chính đặc biệt để duy trì lương, phụ cấp tương đương mức các kỹ sư điều độ của A0 đang hưởng với mức bình quân 40 triệu đồng một tháng. Việc này để tránh xáo trộn nhân lực, dẫn tới rủi ro vận hành hệ thống điện.
Tuy nhiên, trong văn bản gửi Thủ tướng về việc chuyển A0 từ EVN về Bộ Công Thương , Bộ trưởng Bộ Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà cho biết, trường hợp chuyển A0 thành đơn vị sự nghiệp công lập như đề xuất của Bộ Công Thương sẽ vướng rất nhiều các văn bản pháp lý có liên quan về tổ chức bộ máy, cơ chế chính sách, đấu thầu đặt hàng, quản lý giá phí….
Quan trọng nhất là sẽ không tách bạch được chức năng kinh doanh với chức năng quản lý nhà nước theo yêu cầu tại Nghị quyết số 55-NQ/TW và chưa đáp ứng được lộ trình phát triển của A0 tại Quyết định số 168/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ.