Những ngày qua, tại BHXH TP Thủ Đức và một số quận - huyện, TP HCM có tình trạng người lao động (NLĐ) phải xếp hàng từ rất sớm để lấy số hoặc phải đi nhiều ngày mới hoàn thành thủ tục rút BHXH một lần . Việc này khiến NLĐ không hài lòng đối với khâu tiếp nhận và giải quyết hồ sơ hưởng BHXH một lần của cơ quan BHXH. Ông Trần Dũng Hà, Phó Giám đốc BHXH TP HCM, trả lời phỏng vấn Báo Người Lao Động.
* Phóng viên: So với năm 2021, số người rút BHXH một lần tại TP HCM từ đầu năm đến nay có tăng, thưa ông?
- Ông TRẦN DŨNG HÀ: Tính đến ngày 30-11, tại TP HCM ghi nhận 99.615 người nộp hồ sơ hưởng BHXH một lần, tăng 460 người so với cùng kỳ năm ngoái. Theo đánh giá của BHXH thành phố, người nhận trợ cấp BHXH một lần năm nay có tăng nhưng không đáng kể.
Ông TRẦN DŨNG HÀ
* Số NLĐ đến cơ quan BHXH TP Thủ Đức, quận 12, huyện Hóc Môn làm thủ tục rút BHXH một lần bất ngờ tăng cao, nguyên nhân do đâu?
- Tổng số người rút BHXH một lần tăng không nhiều nhưng đột biến vào một số thời điểm. Lần thứ nhất vào đầu tháng 4-2022, khi các biện pháp giãn cách xã hội gỡ bỏ hoàn toàn, người dân tập trung nộp hồ sơ. Lần thứ hai vào cuối tháng 11 đầu tháng 12, khi các doanh nghiệp thật sự gặp khó khăn, cắt giảm lao động và hạn chế tuyển mới. Lao động không tìm được việc, kết hợp với cận Tết, họ không còn thu nhập nên chọn hưởng chế độ BHXH một lần. Lúc này, khoản tiền bảo hiểm là nguồn tài chính duy nhất mà họ có. Ngoài ra, đang có tình trạng không ít người "muốn" nghỉ việc để rút BHXH một lần. Đây là những lao động nghỉ việc nhận trợ cấp thất nghiệp rồi đi làm thời vụ, vừa đủ 1 năm sẽ đi rút BHXH.
* Cơ quan BHXH có chủ trương hạn chế tiếp nhận và giải quyết hồ sơ đề nghị hưởng BHXH một lần không, thưa ông?
- Cơ quan BHXH không có chủ trương hạn chế tiếp nhận hồ sơ đề nghị hưởng BHXH một lần, tình trạng ùn tắc là do một số nguyên nhân. Trước đây, NLĐ muốn nhận trợ cấp BHXH một lần phải nộp hồ sơ về nơi mình cư trú nhưng nay có thể nộp ở bất cứ BHXH quận - huyện nào hoặc các tỉnh, thành nơi cư trú. Khi nhiều NLĐ chọn cùng một địa điểm sẽ dẫn đến ách tắc cục bộ ở một số nơi, nhất là nơi tập trung đông lao động như TP Thủ Đức, huyện Hóc Môn… Còn tại một số quận nội thành như BHXH quận 1, 3, 4, 10, Phú Nhuận... không đông người làm thủ tục. Do vậy, NLĐ có thể chọn các đơn vị BHXH này hay ở tỉnh, thành nơi cư trú để được phục vụ nhanh hơn.
Một lý do khác là do cơ quan BHXH đang thiếu nhân sự. BHXH TP HCM có 1.130 cán bộ, nhân viên phục vụ hơn 2,5 triệu người tham gia BHXH bắt buộc, trên 30.000 người tham gia BHXH tự nguyện, gần 8 triệu người sử dụng thẻ BHYT, chưa kể các tổ chức doanh nghiệp, trường học, bệnh viện.... Số lượng người tham gia BHXH tăng nhanh nhưng nhân sự của BHXH thành phố từ năm 2013 đến nay không thay đổi. Nhiều năm qua, công việc khá áp lực, trung bình mỗi năm có 50 nhân viên nghỉ việc nhưng chưa được bổ sung, việc này tạo thêm áp lực cho người ở lại. Ngoài ra, mỗi ngày cơ quan BHXH không chỉ giải quyết BHXH một lần mà còn phải giải quyết các chế độ khác như: thai sản, ốm đau, hưu trí... Chúng tôi đang cố gắng nhưng thật sự có những giai đoạn quá tải khiến người dân không hài lòng, để xảy ra những hình ảnh không tốt.
Người lao động đến trụ sở BHXH huyện Hóc Môn, TP HCM từ sáng sớm Ảnh: HUẾ XUÂN
* BHXH TP HCM có giải pháp gì để giải quyết tình trạng quá tải trong việc tiếp nhận, giải quyết hồ sơ BHXH một lần hiện nay?
- Một số dịch vụ của ngành BHXH đã được đưa lên Cổng Dịch vụ công quốc gia. Hơn 1 tháng qua, BHXH TP HCM được giao thí điểm đặt lịch làm việc online nhưng thực tế người dân sử dụng qua các kênh này chưa nhiều. Bên cạnh đó, thủ tục hưởng trợ cấp BHXH một lần, theo quy định của pháp luật, hồ sơ hưởng phải là sổ BHXH bản chính. Như vậy, dù NLĐ có giao dịch điện tử vẫn phải đến nộp sổ BHXH bản giấy mới hoàn thành thủ tục giải quyết. Hiện BHXH các quận - huyện và TP Thủ Đức, 46 bưu cục ở thành phố đều tiếp nhận hồ sơ hưởng BHXH một lần. Danh sách các địa điểm này được niêm yết công khai ở các trụ sở của cơ quan BHXH, NLĐ có thể chủ động lựa chọn địa điểm phù hợp, không nên tập trung về nơi vốn đã thường xuyên quá tải như TP Thủ Đức, huyện Hóc Môn… để tránh ách tắc và mất thời gian chờ đợi.
* Theo ông, thời điểm này NLĐ có nên rút BHXH một lần?
- Người rút BHXH một lần sẽ không có lương hưu khi hết tuổi lao động, trở thành gánh nặng cho con cháu, xã hội khi về già. Việc đông người rút BHXH một lần sẽ ảnh hưởng chính sách chung của nhà nước trong việc bảo đảm an sinh cho người dân. Do vậy, NLĐ cần cân nhắc kỹ trước khi đưa ra lựa chọn.