Thời tiết cực đoan đang có sức tàn phá đáng kể đến cây vải thiều của nhiều nước tại khu vực châu Á, khiến giá vải thiều tại đây có lúc tăng gấp đôi, còn sản lượng thì dự kiến giảm gần một nửa trong năm nay.
Trung Quốc vừa là nhà sản xuất và nơi tiêu thụ quả vải nhất thế giới, đồng thời cũng xuất khẩu vải đáng kể. Nông dân trồng vải ở nước này kiếm được khoảng 4 tỉ USD mỗi năm. Trung Quốc xuất khẩu hơn 10.000 tấn vải thiều vào năm 2022, bao gồm cả sang Mỹ và châu Âu.
Khoảng một nửa diện tích vải của Trung Quốc được trồng ở tỉnh Quảng Đông, cung cấp khoảng 1,3 triệu tấn vải mỗi năm cho thị trường. Nhưng vụ thu hoạch vải thiều ở tỉnh này thất bại do thời tiết lạnh bất thường vào mùa đông và sau đó là những cơn mưa lớn vào mùa xuân.
Chen Houbin, giáo sư tại Đại học Nông nghiệp miền nam Trung Quốc, người đã nghiên cứu trái vải trong gần ba thập niên, cho biết Trung Quốc sản xuất 3,1 triệu tấn vải vào năm ngoái nhưng vụ thu hoạch năm nay chỉ bằng một nửa con số đó, ở mức 1,65-1,75 triệu tấn.
“Mọi người đều mong chờ mùa vải thiều hàng năm và tôi có những người bạn ăn hơn 50 kg vải mỗi năm. Nhưng trong năm nay, họ không thể ăn nhiều như vậy do giá đắt hơn”, ông chia sẻ.
Theo cơ quan nghiên cứu thời tiết địa phương, Quảng Đông đã chứng kiến lượng mưa kỷ lục trong tháng 4, cao gần gấp ba lần bình thường. Lin Bo, Tổng giám đốc Công ty xuất khẩu nông sản Zefengyuan Agricultural Products, cho biết thời tiết mùa đông ấm bất thường trước đó và mưa lớn vào cuối tháng 4 có thể khiến sản lượng vải sụt giảm đến 60% trong năm nay. Trong khi đó, sản lượng vải thiều ở tỉnh Hải Nam dự kiến đạt 190.000 tấn, giảm 20% so với năm ngoái.
Trên các trang mạng xã hội, những người yêu thích vải thiều ở Trung Quốc phàn nàn giá vải quá đắt đỏ. Chính quyền Quảng Đông đã tung ra hơn 200 tấn trái vải đông lạnh từ năm ngoái để đáp ứng nhu cầu. Vào tuần trước, có thời điểm vải thiều là chủ đề nóng nhất trên mạng xã hội Weibo của Trung Quốc.
Vải thiều đang phải chịu ảnh hưởng bởi thời tiết khắc nghiệt ở nhiều nước châu Á.
Giữa tháng 5, vải bán tại một cửa hàng trái cây ở trung tâm thành phố Bắc Kinh có giá 45 NDT/kg (159 nghìn đồng/kg). Hai tuần trước đó, giá tăng lên tới 80 NDT/kg (282 nghìn đồng/kg) khi mưa bão ở Quảng Đông lên đỉnh điểm. Thời điểm này hàng năm, giá vải thiều thường có giá dưới 40 NDT/kg, một chủ cửa hàng cho biết.
Yin Yao Cheng, người làm việc tại một trang trại vải thiều ở Quảng Đông, nói mưa đá vào tháng trước đã làm rụng nhiều trái vải chưa chín. Ông dự đoán lợi nhuận của nông dân trồng vải sẽ giảm trong năm nay do nhiều người tiêu dùng không đủ khả năng mua vải với giá cao. Nông dân cũng không có cách nào để bảo vệ cây vải tránh khỏi tác động của thời tiết khắc nghiệt đang xảy ra thường xuyên.
Có thể thấy, vụ mùa thất bát của vải thiều chỉ là một ví dụ điển hình về sự tàn phá rộng hơn do biến đổi khí hậu gây ra cho ngành nông nghiệp Trung Quốc.
Đáng nói, Trung Quốc cũng là một trong những thị trường xuất khẩu vải thiều hàng đầu của Việt Nam. Bắc Giang là tỉnh thu hoạch và xuất khẩu lớn nhất của Việt Nam. Thị trường xuất khẩu chính của vải thiều Bắc Giang là Trung Quốc (chiếm trên 98% tổng sản lượng xuất khẩu), mỗi năm xuất sang thị trường này 80-100.000 tấn.
Cũng giống Trung Quốc, trong 40 năm qua, người trồng vải tại Việt Nam chưa bao giờ thấy có hiện tượng vườn vải gần như hoàn toàn không ra trái như năm nay. Cũng vì thế, nhiều chủ vườn “buông xuôi”, bỏ vườn không chăm sóc, mùa vải Bắc Giang cũng vì vậy mà khó càng thêm khó, sản lượng thu hoạch được dự báo thấp nhất trong lịch sử.
Do hàng hiếm nên giá vải tươi cao chót vót. Theo ghi nhận, giá vải tươi ở chợ lên tới 80.000 đồng/kg đối với loại mới còn nguyên cành, lá và 60.000 đồng/kg đối với hàng cũ, được tách quả riêng. Trong khi cùng thời điểm này năm ngoái, trái vải tươi đã xuất hiện rất nhiều, giá chỉ 35.000 - 40.000 đồng/kg. Thời điểm tới khi vào chính vụ, giá còn có thể tăng cao hơn.
Không riêng vải thiều, các loại cây ăn quả khác cũng được dự báo mất mùa, giảm sản lượng. Điều này sẽ ảnh hưởng không nhỏ đến giá trị xuất khẩu nông sản của Việt Nam trong năm 2024.
