Nội dung chính
- Khoảng 2,3 tỷ đô la và euro tiền mặt đã được chuyển đến Nga sau lệnh cấm
- Phần nhiều được dùng để thanh toán đá quý
Khoảng 2,3 tỷ đô la và euro tiền mặt đã được chuyển đến Nga kể từ khi Mỹ và Liên minh Châu Âu cấm xuất khẩu tiền mặt đến đó vào tháng 3/2022 sau khi Nga bắt đầu chiến dịch quân sự đặc biệt tại Ukraine, Reuters dẫn nguồn dữ liệu hải quan thu thập được cho biết.
Theo Reuters, các số liệu chưa được báo cáo trước đây cho thấy Nga đã tìm cách vượt qua các lệnh cấm vận nhập khẩu tiền mặt và nhận định: Đồng USD và euro vẫn là các công cụ hữu ích cho thương mại và du lịch ngay cả khi Moscow cố gắng giảm bớt mức độ phụ thuộc vào các đồng tiền mạnh.
Các dữ liệu này cho thấy tiền mặt đã được vận chuyển đến Nga từ nhiều quốc gia bao gồm Các Tiểu vương quốc Ả-rập thống nhất (UAE) và Thổ Nhĩ Kỳ, những nước không áp đặt hạn chế thương mại với Nga.
Reuters cho rằng, đồng Nhân dân tệ của Trung Quốc hiện đã vượt qua đồng đô la Mỹ và trở thành đồng ngoại tệ được giao dịch nhiều nhất tại Moscow, mặc dù vẫn tồn tại những vấn đề thanh toán đáng kể.
Dmitry Polevoy, trưởng bộ phận đầu tư tại công ty tín dụng Astra Asset Management ở Nga, cho biết nhiều người Nga vẫn muốn có ngoại tệ tiền mặt để dùng khi ra nước ngoài, hoặc phục vụ cho các giao dịch nhập khẩu nhỏ lẻ và tiết kiệm trong nước.
Hồ sơ hải quan bao gồm từ tháng 3/2022 đến tháng 12/2023 và Reuters không thể tiếp cận dữ liệu gần đây hơn. Ngân hàng trung ương Nga và cơ quan trừng phạt của Mỹ, Văn phòng Kiểm soát Tài sản Nước ngoài (OFAC), không phản hồi yêu cầu bình luận của Reuters.
Ngoại tệ chảy vào cao hơn nhiều
Ngân hàng trung ương Nga đã nhanh chóng cắt giảm việc rút tiền mặt ngoại tệ của cá nhân sau khi bắt đầu chiến dịch quân sự tại Ukraine trong một nỗ lực nhằm hỗ trợ đồng rúp đang yếu. Theo dữ liệu, chỉ có 98 triệu đô la Mỹ và euro tiền mặt rời khỏi Nga từ tháng 2/2022 đến cuối năm 2023.
Trái lại, lượng tiền ngoại tệ chảy vào cao hơn nhiều. Công ty khai báo ngoại tệ nhiều nhất là Aero-Trade, một công ty cung cấp dịch vụ mua sắm miễn thuế tại sân bay và trên các chuyến bay với khoảng 1,5 tỷ đô la Mỹ trong giai đoạn đó.
Aero-Trade đã đăng ký 73 lô hàng, mỗi lô 20 triệu đô la Mỹ hoặc euro, tất cả đều được thông quan tại sân bay Domodedovo ở Moscow, một trung tâm quốc tế gần trụ sở của công ty. Các lô hàng được mô tả trong tờ khai hải quan là chuyển đổi hoặc doanh thu từ giao dịch mua bán trên máy bay.
Trong hầu hết các trường hợp, Aero-Trade chỉ được liệt kê là người khai báo, tức là thực thể chuẩn bị và nộp hồ sơ hải quan. Reuters không thể xác định được khách hàng của Aero-Trade và không thể xác định được nguồn gốc hoặc điểm đến của số tiền mặt.
Chủ sở hữu Aero-Trade Artem Martynyuk tỏ ra nghi ngờ về tính xác thực của hồ sơ hải quan mà Reuters thu thập được. Ông từ chối bình luận thêm nhưng công ty này khẳng định: "Aero-Trade không tham gia vào việc cung cấp ngoại tệ mạnh cho Nga".
Theo hồ sơ hải quan, một lô hàng trị giá 20 triệu euro do Aero-Trade xử lý đã được nhập khẩu vào tháng 2 năm ngoái bởi Yves Rocher Vostok, một công ty con của tập đoàn mỹ phẩm Pháp Yves Rocher, hiện vẫn đang vận hành hàng chục cửa hàng tại Nga. Không có quốc gia xuất xứ hoặc tên nhà cung cấp nào được liệt kê trong dữ liệu.
Tập đoàn Rocher của Pháp, công ty mẹ phủ nhận liên kết giữa tập đoàn hay Yves Rocher Vostok với Aero-Trade và tuyên bố công ty này chưa bao giờ tìm cách lách cấm vận để nhập khẩu tiền mặt USD và euro vào Nga.
Kim loại quý đổi tiền mặt
Reuters dẫn nguồn hồ sơ hải quan cho biết, hơn một phần tư số tiền 2.27 tỷ đô la tiền mặt được nhập khẩu bởi các ngân hàng, mà phần lớn trong số đó để thanh toán cho kim loại quý.
Một số ngân hàng Nga đã nhận 580 triệu đô la Mỹ tiền mặt từ nước ngoài trong khoảng từ tháng 3/2022 đến tháng 12/2023 và xuất khẩu số lượng tương đương các kim loại quý. Trong nhiều trường hợp, lô vàng bạc được gửi đến các công ty cung cấp tiền mặt.
Ví dụ, ngân hàng Nga Vitabank đã thu được 64.8 triệu đô la Mỹ tiền mặt từ công ty kinh doanh vàng của Thổ Nhĩ Kỳ Demas Kuyumculuk trong năm 2022 và 2023. Trong cùng kỳ, Vitabank đã xuất khẩu số vàng, bạc trị giá khoảng 59.5 triệu đô la Mỹ sang công ty này.
Một người quen thuộc với hoạt động của Demas xác nhận, công ty đã tham gia vào một loạt giao dịch vàng đổi tiền mặt liên quan đến Vitabank và 2 ngân hàng Nga khác từ tháng 3/2022 đến tháng 9/2023.
Theo nguồn tin kể trên của Reuters, chuyển tiền mặt từ UAE đến Nga là giải pháp duy nhất mà Demas tìm ra để hoàn thành các hợp đồng dài hạn đã ký trước khi các biện pháp trừng phạt của phương Tây có hiệu lực với các nhà cung cấp vàng Nga, đồng thời vẫn tuân thủ quy định của Thổ Nhĩ Kỳ và quốc tế liên quan đến thanh toán xuyên biên giới.
Việc từ chối thực hiện các thỏa thuận vốn có sẽ khiến Demas phải đối mặt với các khoản tiền phạt và rủi ro về danh tiếng. Trong quý III năm 2023, khi tất cả các hợp đồng trước xung đột với các công ty Nga được hoàn thành, Demas đã kết thúc các giao dịch hai chiều.
Nga bắt đầu gắn mác đồng đô la Mỹ và euro là "độc hại" vào năm 2022 khi các biện pháp trừng phạt sâu rộng khiến nước này khó tiếp cận hệ thống tài chính toàn cầu, cản trở thanh toán và thương mại. Khoảng 300 tỷ đô la Mỹ dự trữ ngoại hối của Ngân hàng Nga tại châu Âu đã bị đóng băng.