Quy định về vaccine nhập cảnh khoét sâu ngăn cách giữa Trung Quốc và phương Tây

Liên minh châu Âu (EU) lên kế hoạch cho phép các công dân Mỹ đã tiêm vaccine ngừa COVID-19 được Cơ quan Quản lý Dược phẩm châu Âu (EMA) cấp phép sẽ được quyền tới châu Âu trong mùa hè này. Trả lời phỏng vấn tờ New York Times ngày 25/4, Chủ tịch Ủy ban châu Âu - bà Ursula von der Leyen cho biết 27 quốc gia thành viên EU sẽ chấp thuận vô điều kiện những người đã tiêm chủng những loại vaccine được EMA phê chuẩn. Cho đến nay, EMA đã phê chuẩn 3 loại vaccine đang được sử dụng tại Mỹ.

Điều này có nghĩa những người được tiêm ngừa vaccine do hãng Sinovac Biotech và Sinopharm của Trung Quốc bào chế nhiều khả năng vẫn sẽ bị cấm nhập cảnh vào châu Âu trong thời gian tới – một quy định sẽ gây ra tác động tiêu cực, đe dọa hoạt động kinh doanh toàn cầu cũng như triển vọng hồi phục ngành du lịch quốc tế.

Với những công dân Trung Quốc thường xuyên phải đi công tác nước ngoài cũng như người mang quốc tịch Mỹ hay châu Âu muốn tìm kiếm cơ hội làm ăn tại Trung Quốc, việc lựa chọn loại vaccine ngừa COVID-19 nào để tiêm là tình thế tiến thoái lưỡng nan. Bắc Kinh đến thời điểm này mới chỉ cho phép nới lỏng biện pháp kiểm soát biên giới, nhập cảnh với người nước ngoài đã tiêm vaccine ngừa COVID-19 do Trung Quốc sản xuất. Trong khi đó, Mỹ và châu Âu vẫn chưa cấp phép cho bất kỳ vaccine nào của Trung Quốc.

Marie Cheung là một công dân sống ở Hong Kong. Cô thường xuyên phải di chuyển tới đại lục, vì công việc kinh doanh với một công ty xản suất xe điện. Đó là một lộ trình đáng ngại bởi những quy định về cách ly nhập cảnh. Trong hai loại vaccine hiện được phân phối ở Hong Kong là Sinovac và Pfizer, Cheung dự định sẽ tiêm vaccine của Trung Quốc. Nhưng anh chồng người Anh của cô lại lựa chọn Pfizer, vì muốn có điều kiện thuận lợi hơn khi thăm gia đình ở Anh.

“Với những người cần làm việc hoặc qua lại đại lục, vaccine của Trung Quốc là lựa chọn hàng đầu. Còn những người phương Tây sẽ chỉ chọn mẫu vaccine được nước sở tại cấp phép sử dụng”, Marie Cheung chia sẻ. Thế những với hàng triệu người không được quyền quyết định sẽ tiêm vaccine nào, họ sẽ phải đối mặt với nguy cơ bị hạn chế nhập cảnh khi di chuyển xuyên biên giới.

EU có kế hoạch áp dụng hộ chiếu vaccine kể từ tháng 6 tới, cho phép công dân nước ngoài đã tiêm ngừa COVID-19 hoặc đã hồi phục sau khi nhiễm, được phép nhập cảnh vào các nước trong khối. Kế hoạch này vẫn đang trong giai đoạn thảo luận, hoàn tất. Điểm nhấn trong dự thảo là điều khoản mọi vaccine do EMA cấp phép đều sẽ được công nhận. Quyết định cuối cùng về chấp nhận vaccine nào khi nhập cảnh sẽ do từng nước thành viên lựa chọn.

Theo Nicholas Thomas - giáo sư chuyên ngành an ninh y tế tại Đại học Hong Kong, một sự phân định toàn cầu đối với người dân dựa trên loại vaccine ngừa COVID-19 mà họ lựa chọn sẽ chỉ làm gia tăng những hệ quả tiêu cực về kinh tế và chính trị mà đại dịch gây ra. “Điều này sẽ tiềm ẩn nguy cơ chia thế giới thành các phân cực vaccine, dựa trên chủ nghĩa dân tộc vaccine chứ không phải là nhu cầu y tế”, ông Thomas nêu quan điểm.

Dưới tác động của đại dịch, nhiều nước đã cho đóng cửa biên giới. Một số chỉ tiếp nhận công dân nước mình từ nước ngoài trở về nước, nhưng sau đó sẽ phải cách ly bắt buộc từ 2-3 tuần. Vaccine đang được xem là cứu cánh, giúp dỡ bỏ các rào cản về đi lại, nhập cảnh. Tuy nhiên, vẫn còn điểm bất chắc liên quan đến việc các quốc gia đánh giá và ứng xử như thế nào về ít nhất 11 loại vaccine đã và đang được đưa vào tiêm chủng trên thế giới.

Chính phủ nhiều nước từ Trung Quốc tới châu Âu đang thảo luận về hộ chiếu vaccine, chứng nhận có thể kiểm chứng được về một cá nhân đã được tiêm ngừa vaccine trị COVID-19. Nhưng chưa rõ các nước này theo đuổi cách tiếp cận về công nhận phổ quát đối với tất cả hay chỉ một số loại vaccine, nhất là trong bối cảnh xuất hiện nhiều biến thể mới của SARS-CoV-2, kèm theo đó là câu hỏi liệu các vaccine đang lưu hành có hiệu quả với biến thể mới hay không.