Vụ ngư dân Đài Loan bị tuần duyên Philippines bắn chết vào ngày 9.5 làm dấy lên những lời kêu gọi rằng cả hai bên bờ eo biển Đài Loan nên hợp tác để gây áp lực lên Philippines.
Tuy nhiên, cả hai bên eo biển Đài Loan đều nhận thức được động thái đó có thể khiến họ đối mặt với vấn đề nhạy cảm của chính sách “một nước Trung Quốc”.
Những biểu hiện của chính phủ Philippines trong những ngày qua cho thấy Manila đang tận dụng vấn đề này để đưa ra câu trả lời cho những đòi hỏi của Đài Loan về lời xin lỗi chính thức.
Tổng thống Philippines Bengino Aquino nói chỉ có Văn phòng Kinh tế và Văn hóa của Manila tại Đài Bắc, cơ quan đại diện quyền lợi của Philippines tại Đài Loan, mới có thể xử lý vụ việc vì Manila không công nhận Đài Loan.
Do đó, ông đã từ chối yêu cầu đưa ra lời xin lỗi chính thức trực tiếp đến chính quyền Đài Loan, thay vào đó là chuyển lời xin lỗi đến người dân Đài Loan. Chính vì thế, Đài Bắc cho rằng lời xin lỗi của Manila là không chân thành và cương quyết áp dụng các biện pháp trừng phạt Philippines.
Tờ South China Morning Post vào hôm nay, 16.5, dẫn lời nhà bình luận chính trị tại Đài Loan Vương Hạnh Khánh nói: “Sẽ rất mất mặt nếu Manila gửi lời xin lỗi đến Bắc Kinh thay vì Đài Bắc, và điều này sẽ được xem như là dấu hiệu Đài Loan chấp nhận chính sách một nước Trung Quốc”.
Mặt khác, vụ ngư dân 65 tuổi bị bắn chết đã châm ngòi cho cơn giận dữ của dư luận Đài Loan về sự bất lực của chính quyền trong việc bảo vệ người dân của họ.
Dư luận Đài Loan đang đòi hỏi Đài Bắc thực thi một số hình thức hợp tác với Trung Quốc để bảo vệ quyền lợi trên biển.
Hãng tin tức tình báo Stratfor dẫn kết quả một cuộc khảo sát thực hiện sau vụ ngư dân bị bắn cho biết có khoảng 69% người Đài Loan ủng hộ hợp tác gần gũi hơn với Trung Quốc để gây áp lực với Philippines trong các tranh chấp trên biển.
Với sự thiếu công nhận về ngoại giao cùng mối đe dọa thường trực từ phía Trung Quốc, Đài Loan chọn chính sách “đi dây” trong các vấn đề tranh chấp lãnh thổ trên biển. Cụ thể, Đài Bắc đã ký kết thỏa thuận về nghề cá với Nhật tại quần đảo tranh chấp Senkaku/Điếu Ngư, một động thái khiến Bắc Kinh bực tức.
Trung Quốc hy vọng tận dụng vụ căng thẳng mới đây với Philippines để chứng tỏ rằng Bắc Kinh có vị thế mạnh mẽ để bảo vệ các quyền lợi trên biển của Đài Loan hơn là các quốc gia khác trong khu vực cũng như Mỹ.
Bắc Kinh cũng xem căng thẳng giữa Manila và Đài Bắc là cơ hội để biện hộ cho các hành động gây hấn gần đây của họ, nhằm hỗ trợ cho chiến lược rộng lớn hơn tại biển Đông, chẳng hạn như xua tàu tuần tra xuống khu vực.
Do vậy, Trung Quốc hy vọng tận dụng vụ căng thẳng mới đây với Philippines để chứng tỏ rằng Bắc Kinh có vị thế mạnh mẽ để bảo vệ các quyền lợi trên biển của Đài Loan hơn là các quốc gia khác trong khu vực cũng như Mỹ.
Bắc Kinh cũng xem căng thẳng giữa Manila và Đài Bắc là cơ hội để biện hộ cho các hành động gây hấn gần đây của họ, nhằm hỗ trợ cho chiến lược rộng lớn hơn tại biển Đông, chẳng hạn như xua tàu tuần tra xuống khu vực.
Truyền thông Trung Quốc rõ ràng đã tận dụng cơ hội này để kêu gọi Đài Loan hợp tác trong vấn đề tranh chấp lãnh thổ trên biển dưới ngọn cờ “nhân dân Trung Hoa”, mà không đá động đến chính sách “một nước Trung Quốc”.
Trong bài bình luận vào hôm nay, 16.5, tờ Thời báo Hoàn cầu đã ca ngợi quyết định trừng phạt Philippines của Đài Bắc là “lập trường kiên quyết nhất của Đài Loan trong các tranh chấp lãnh thổ giữa Trung Quốc và các quốc gia khác trong những năm gần đây”.
“Về mặt chiến lược, hành động này gần như tạo ra một “mặt trận thứ hai” cho nhân dân Trung Hoa bảo vệ chủ quyền trên biển”, tờ Thời báo Hoàn cầu ca ngợi.
Tờ báo cũng kêu gọi Đài Loan và Trung Quốc hãy theo đuổi một “chiến thắng trọn vẹn” trước Philippines trong lần này.
Dưới chiêu bài “nhân dân Trung Hoa”, vụ căng thẳng mới nổ ra ở biển Đông cũng mang đến cho Trung Quốc cơ hội để phản bác những cáo buộc rằng Bắc Kinh là kẻ bắt nạt láng giềng, theo tờ Thời báo Hoàn cầu. Tờ báo đã cố gắng đánh tráo khái niệm để cho rằng chính người dân Trung Quốc ở hai bên bờ eo biển Đài Loan là đối tượng bị bức hiếp tại biển Đông.
“Sự phức tạp của vấn đề trên biển ở Đông Á đã được phơi bày cho mọi người và quyền bảo vệ lãnh thổ trên biển của người dân Trung Hoa đã trở nên không thể tranh cãi”, tờ Thời báo Hoàn cầu viết.