Những năm gần đây, ngày càng có nhiều học giả ủng hộ quan điểm cho rằng Mỹ đang mất dần vị thế siêu cường số 1 thế giới trong khi Trung Quốc đang trỗi dậy mạnh mẽ để trở thành một siêu cường mới.
Tuy nhiên, tạp chí Time của Mỹ hôm 28/5 đã đăng tải một bài bình luận nêu ra 5 lý do lớn cho đến hiện tại Mỹ vẫn là siêu cường duy nhất trên thế giới.
Bài viết của Time phân tích dựa trên các nguồn lực tổng hợp của quốc gia để chứng minh trong tương lai, Mỹ vẫn sẽ duy trì vị thế chủ đạo trong cục diện quốc tế và điều này sẽ không thay đổi trong ngắn hạn.
1. Kinh tế
Đà tăng trưởng kinh tế của Trung Quốc - một trong 2 nền kinh tế lớn nhất thế giới - luôn là vấn đề được thế giới quan tâm. Nhưng điều quan trọng nhất không đơn thuần chỉ là quy mô của nền kinh tế mà còn cả chất lượng của nó.
Tạp chí Time dẫn số liệu của Ngân hàng thế giới (WB) cho thấy trong năm 2013, GDP bình quân đầu người của Mỹ là 53.042USD, trong khi con số này ở Trung Quốc chỉ tương đương 6.807USD.
Nói cách khác, tốc độ tăng trưởng kinh tế đáng nể của Trung Quốc trong nhiều thập niên qua trên thực tế "không đi vào hầu bao người tiêu dùng Trung Quốc được bao nhiêu".
Time bình luận, đây là "tác dụng phụ" của việc nền kinh tế Trung Quốc bị điều khiển bởi những doanh nghiệp nhà nước khổng lồ chứ không vận động theo hướng tư nhân.
Tỷ lệ tăng trưởng kinh tế của Trung Quốc có thể vẫn tiếp tục tăng, nhưng Mỹ mới là nước mà thu nhập của người dân tăng trưởng thực chất cùng với nền kinh tế.
Quan trọng là, kinh tế Mỹ cho đến nay vẫn là cơ sở của hệ thống tài chính toàn cầu. Tỷ lệ giao dịch tài chính bằng đồng USD chiếm tới 80% tổng giao dịch tài chính trên toàn thế giới và 87% giao dịch trên thị trường ngoại hối.
Chỉ cần thế giới tiếp tục tin tưởng vào hệ thống kinh tế Mỹ cũng như đồng USD thì Mỹ vẫn luôn là kẻ thắng trong cuộc chơi với "anh nhà giàu mới nổi" Trung Quốc.
Tuy đã trở thành nền kinh tế quy mô lớn nhất thế giới, nhưng Trung Quốc vẫn còn thua Mỹ trong nhiều lĩnh vực.
2. Quân sự
Theo Time, về lĩnh vực này, đơn giản là vị thế và sức mạnh của quân đội Mỹ trên thế giới "chưa quốc gia nào có thể sánh kịp".
Chi tiêu cho quân sự của Mỹ chiếm tới 37% kim ngạch toàn cầu và gấp 4 lần Trung Quốc. Các lực lượng trên bộ, trên biển, trên không và cả trong vũ trụ của Mỹ đều đang là những thế lực đóng vai trò chủ đạo.
Mặc dù quân đội Mỹ bị sa lầy và tổn thất nặng nề ở Trung Đông, song Time cho rằng các cuộc chiến ở Iraq và Afghanistan cho thấy "tính chất chiến tranh đang thay đổi" chứ không chứng minh được sức mạnh quân sự của Mỹ bị suy yếu.
Cụ thể, hoạt động của các phần tử khủng bố cũng như phiến quân du kích khiến các lực lượng quân sự chính quy gặp nhiều khó khăn, và Mỹ phải học được cách thu nhỏ quy mô để đối phó tốt hơn với những thách thức này.
Tuy nhiên, cho dù quân đội chính quy của Mỹ chưa tìm ra cách trấn áp hiệu quả đối với các tổ chức khủng bố, song sức ảnh hưởng và khả năng gây áp lực đối với 1 quốc gia (như Trung Quốc - PV) vẫn là không thể phủ nhận.
3. Ảnh hưởng chính trị
Sức mạnh về chính trị có rất nhiều hình thái thể hiện. Đối với Mỹ, con đường hiệu quả nhất để nước này củng cố tầm ảnh hưởng trên phạm vi toàn cầu chính là viện trợ cho nước ngoài.
Năm 2013, Mỹ đã viện trợ các nước tới 32.7 tỷ USD, trong khi đồng minh thân cận của Washington là Anh xếp thứ 2 với 19 tỷ USD.
Và "quả ngọt" mà Mỹ và đồng minh nhận được chính là những mối hợp tác bền vững về chính trị từ rất nhiều quốc gia ở các khu vực trên toàn thế giới.
Time nhận định, cơ sở để có được sức mạnh chính trị ở quốc tế chính là phải đạt được sự ổn định trong nước.
Mỹ đang sở hữu bộ hiến pháp lâu đời nhất thế giới cùng các thể chế và pháp trị đồng bộ kèm theo. Đặc biệt, văn kiện này không ngừng được sửa đổi và cải thiện theo xu hướng cuộc sống của người dân.
45 triệu người mang quốc tịch Mỹ hiện nay được sinh ra ở các nước khác chính là thành quả mà Mỹ đạt được nhờ quá trình cải thiện chính sách trong nước của mình.
Thung lũng Silicon ở Mỹ - nơi tập trung những doanh nghiệp về công nghệ cao hàng đầu thế giới .Ảnh: FLICKR/NOUHAILLER
4. Sáng tạo
Tạp chí Time chỉ ra, có tới 8 trong số 9 doanh nghiệp về công nghệ lớn nhất thế giới có trụ sở đặt tại Mỹ. Trong bối cảnh ngành nghiên cứu công nghệ ngày càng trở nên trọng yếu thì điều này là một ưu thế vượt trội không gì sánh được.
Washington đã từng có hàng chục năm liền phải lo lắng về sự phụ thuộc trong vấn đề năng lượng. Nhưng đến nay Mỹ đã trở thành nước sản xuất dầu mỏ và khí thiên nhiên lớn nhất thế giới.
Các trường đại học theo mô hình nghiên cứu cũng như các cơ quan nghiên cứu khoa học của Mỹ cũng được đánh giá là có chất lượng hàng đầu thế giới, giúp Mỹ thu hút được rất nhiều nhân lực tài năng trong các lĩnh vực mà họ cần phát triển.
Mỹ cũng không ngừng đầu tư tiền của để đảm bảo sự ưu việt này của mình. Time cho biết, 30% tiền đầu tư cho các dự án nghiên cứu khoa học của thế giới được rót vào Mỹ bởi chính phủ nước này cũng như các tập đoàn lớn.
5. Văn hóa - lối sống
Theo Time, người Mỹ đứng đầu thế giới trong vấn đề giúp đỡ người lạ. Điều này cho thấy Mỹ vẫn có chất lượng cuộc sống mà nhiều nước - kể cả Trung Quốc - chưa thể sánh bằng.
Đây cũng là một nhân tố quan trọng bên cạnh các lĩnh vực như kinh tế, quân sự, chính trị... giúp Mỹ duy trì được vị thế của mình trên thế giới như hiện nay.
