Năm 2005, Ayman al-Zawahiri đã viết một bước thư cho Abu Musab al-Zarqawi, người lúc đó là thủ lĩnh của al-Qaeda tại Iraq (AQI), tiền thân của IS sau này.
Zawahiri bày tỏ mối lo ngại rằng AQI, một nhóm khủng bố theo dòng Hồi giáo Sunni, đang xa lánh cộng đồng người Sunni ở Iraq khi tấn công những người dân thường theo dòng Shia.
Ông ta khuyên Zarqawi tìm cách thu hút sự ủng hộ từ phía cộng đồng người Sunni trong nước và từ từ “phát triển” và “thống nhất” một “tiểu vương quốc Hồi giáo” cho đến khi nó lớn mạnh và trở thành một “nhà nước hoàn chỉnh” sau khi Mỹ rời Iraq.
“Mục tiêu của các nhóm Hồi giáo cực đoan từ đó đến nay là nhằm bảo vệ vùng lãnh thổ của mình, đồng thời mở rộng phạm vi hoạt động”, ông Will McCants, một chuyên gia nghiên cứu quan hệ giữa Mỹ và thế giới đạo Hồi giải thích trong cuốn sách của mình.
Zawahiri nhấn mạnh rằng việc thành lập một nhà nước Hồi giáo cần phải có “sự ủng hộ rộng rãi từ cộng đồng người theo đạo Hồi ở Iraq và các nước lân cận”.
Thủ lĩnh al-Qaeda cũng đưa ra dự đoán rằng: “Nếu thiếu sự ủng hộ này, phong trào Hồi giáo sẽ bị nghiền nát trong bóng đêm”.
Theo Zawahiri, những đoạn băng ghi hình quay cảnh chặt đầu con tin mà IS được biết đến ngày nay mặc dù có thể “hấp dẫn nhiều thanh niên trẻ” nhưng phần lớn người theo đạo Hồi “sẽ không bao giờ chấp nhận những hình ảnh đó”.
Hành động tấn công cộng đồng người Shia của Zarqawi sẽ gây ác cảm cho AQI cho dù tổ chức này có biện minh như thế nào đi chăng nữa.
Một thủ lĩnh cấp cao khác của al-Qaeda là Atiyya Abd al-Rahman cũng viết thư cho Zarqawi vào năm 2005 và nói về hành động của các nhóm Hồi giáo ở Algeria trong những năm 1990.
Giữa cuộc nội chiến, một số phần tử đạo Hồi đã giết hại dân thường, khiến cộng đồng người Hồi giáo ở nước này lên tiếng tẩy chay.
Trong thư, Atiyya viết: “Chính tay họ đã tự hủy hoại mình bằng sự thiếu lý trí, xa lánh những người dân theo đạo, cùng với sự thiếu lòng tốt, cảm thông và hào phóng của mình. Kẻ thù không tiêu diệt họ, mà chính họ đã tự đẩy mình vào chỗ chết”.
Zarqawi đã không nghe theo những lời cảnh báo này. Theo ông McCants, AQI tiếp tục lạm sát người Shia và vào năm 2006, hắn tuyên bố thành lập “một hội đồng cố vấn gồm nhiều lực lượng Hồi giáo khác nhau” mà hắn gọi là “hạt nhân của một nhà nước Hồi giáo mới”.
Cuối năm 2006, Zarqawi đã bị tiêu diệt trong một cuộc không kích của Mỹ. AQI sau đó đổi tên thành Nhà nước Hồi giáo (IS), và dần lớn mạnh để trở thành tổ chức khủng bố ngày nay.
Zarqawi là thủ lĩnh của AQI, tiền thân của IS ngày nay.
IS không được sự ủng hộ đông đảo mà Zawahiri mong muốn khi kẻ này đề ra kế hoạch thành lập một nhà nước Hồi giáo.
IS đã áp đặt những luật lệ trong những khu vực mà tổ chức này kiểm soát, công khai sát hại những người chống đối chứng và dùng nhiều thủ đoạn để có tài chính để hoạt động.
IS tuyên truyền rằng phiến quân được chào đón ở bất kỳ thành phố mà chúng chiếm được, nhưng đây nhiều khả năng không phải là sự thật.
Các chuyên gia ước tính rằng hàng ngàn người Hồi giáo đang trốn chạy khỏi IS khi thực tế đã chứng minh rằng đây không phải là thiên đường Hồi giáo mà IS đã nói.
Theo Viện Nghiên cứu Chiến lược Quốc tế (Anh), trước bối cảnh đó, IS đã đặt “những chốt kiểm soát ở ngoài thành phố mà tổ chức này kiểm soát, ví dụ như Fallujah và Ramadi (phía Bắc Iraq) để ngăn chặn người dân trốn chạy, đồng thời cũng là nhằm cản trở bước tiến của Lực lượng Vũ trang Iraq”.
