Hôm qua (21/3), sau khi mất quyền kiểm soát tại bán đảo Crimea, Ukraine đã kí kết một hiệp ước nhằm tăng cường quan hệ với với châu Âu. Điều này có thể châm ngòi cho tình hình bất ổn chính trị ở phía đông quốc gia này, nơi có rất nhiều người ủng hộ Nga và một số muốn ly khai khỏi Ukraine.
Hôm qua, Liên minh châu Âu (EU) và Ukraine đã ký kết của một thỏa thuận chính trị và kinh tế, trong đó Ukraine cam kết thực hiện đầy đủ các điều khoản mà cựu Tổng thống Viktor Yanukovych đã từ chối trước đó. Chính việc từ chối này của Cựu Tổng thống Ukraine đã làm dấy lên các cuộc biểu tình lớn tại thủ đô Kiev của Ukraine, nơi có rất nhiều người ủng hộ việc tạo mối quan hệ gần gũi hơn với châu Âu.
Các cuộc biểu tình đã dẫn tới cuộc đảo chính lật đổ Tổng thống Yanukovych đồng thời cũng dẫn tới các cuộc biểu tình chống Kiev nổ ra ở bán đảo Crimea. Và cư dân Crimea đã tổ chức một cuộc bỏ phiếu hôm 16/3 nhằm quyết định ly khai khỏi Ukraine. Hôm qua, Tổng thống Nga Vladimir Putin đã kí một hiệp ước chính thức sáp nhập Crimea vào Nga.
Hôm thứ Sáu vừa qua, tại Brussels, Thủ tướng Ukraine Arseniy Yatsenyuk đã kí một thỏa thuận với EU bao gồm các điều khoản mà ông Yanukovych đã bác bỏ trước đó. Phần thỏa thuận về thương mại tự do sẽ được kí kết sau khi Ukraine tổ chức bầu cử Tổng thống vào tháng Năm sắp tới.
Chủ tịch Hội đồng châu Âu, ông Herman Van Rompuy cho biết thỏa thuận này sẽ mang Ukraine và 46 triệu người dân nước này đến gần hơn với một "cuộc sống theo kiểu châu Âu”.
Trong khi đó, ở thành phố Kharkiv phía đông của Ukraine, người biểu tình thân Nga và lực lượng ủng hộ châu Âu đã đụng độ trong nhiều tuần qua. Kharkiv là thành phố thuộc Ukraine gần biên giới với Nga, đã chịu sự kiểm soát của Liên Xô trong nhiều thập kỷ nên những vết tích của quá khứ vẫn hiện diện khắp mọi nơi.
Có nhiều người ở Kharkiv ủng hộ tổng thống bị lật đổ Yanukovych và mong muốn Ukraine trở thành một phần của Liên minh thuế quan với Nga.
Moscow khẳng định không có kế hoạch xâm chiếm miền đông Ukraine, tuy nhiên châu Âu và Hoa Kỳ lại khăng khăng cho rằng Nga đang khuấy động tình hình căng thẳng như một cái cớ để tiến hành xâm lược.
“Người Nga đã tràn vào miền đông Ukraine và tham gia vào các cuộc biểu tình”, Susan Stewart, phó chủ tịch phụ trách nghiên cứu của Trung tâm Á Âu và Đông Âu thuộc Viện các vấn đề An ninh và Quốc tế Đức nhận định.
“Ở một phạm vi nào đó, họ thực sự là những người phải chịu trách nhiệm về các hoạt động biểu tình và kêu gọi gia nhập hoặc có quan hệ mật thiết với Nga. Tôi nghĩ trên thực tế Nga đã góp phần quan trọng vào việc gây bất ổn ở phía đông Ukraine mà thậm chí chưa cần đưa lính đến đây”, bà Stewart nói.
Thủ tướng Ukraine Yatsenyuk cảnh báo Nga rằng quốc gia của ông sẵn sàng đáp trả bằng các “phương tiện quân sự” nếu Moscow vẫn can thiệp vào Ukraine. Ukraine đã tiến hành tổng động viên và một số thành phố phía đông nước này đã thành lập các lực lượng dân quân.
Một số nhà hoạt động thân Nga ở miền đông Ukraine cho biết họ không mời Nga vào. Họ chỉ muốn đất nước được phân quyền nhiều hơn và nhờ vậy mà vùng phía đông được giữ lại các khoản thu từ thuế lớn hơn.
Thế nhưng, theo Alexandr Alexandroviskiy, một cố vấn chính trị ở Kharkiv cho rằng, địa phương này sẽ không thể làm gì khác hơn là chấp nhận nếu xe tăng Nga tiến vào. “Có một câu nói đang phổ biến ở Kharkiv thế này: Khi xe tăng Nga tiến vào thành phố, họ sẽ được chào đón bằng hoa”.
