Tình trạng này đặc biệt phổ biến ở khu vực nông thôn, nơi dịch vụ y tế còn nghèo nàn và con người còn mê tín tin rằng bệnh gây ra bởi các linh hồn tà ác.
Thương tâm cảnh bệnh nhân bị xiềng xích
Trong một trung tâm nhỏ tại nông thôn Indonesia vang lên những tiếng kêu không liền mạch của bệnh nhân Sulaiman, Sulaiman giật mạnh sợi xích gắn ở mắt cá chân, và không ngừng loay hoay trên băng ghế gỗ.
Người đàn ông gầy gò đã bị xích lại trong hai năm qua, và cũng là một trong hàng ngàn người Indonesia mắc bệnh tâm thần hiện đang chịu cảnh xiềng xích, theo một báo cáo của Human Rights Watch (HRW) phát hành hôm 21-3.
"Khó có thể tin tại Indonesia vào năm 2016 lại vẫn còn tình trạng con người ta bị giam cầm. Cảm giác đó như thể như sống trong địa ngục." Kriti Sharma, nhà nghiên cứu quyền của người khuyết tật nói với AFP.
Theo báo cáo, ngoài việc bị xiềng xích, các bệnh nhân tâm thần ở Indonesia còn phải đối mặt với bạo lực tình dục, bị sốc điện, bị giam giữ trong những khu buồng đông đúc và dơ bẩn.
Hiện tại ở Indonesia-đất nước với 250 triệu dân-chỉ có 48 bệnh viện tâm thần, phần lớn nằm ở khu vực đô thị.
Ở các vùng nông thôn thiếu thốn điều kiện chữa trị, nhiều gia đình phải nhờ đến các trung tâm chữa bệnh niềm tin nơi các bệnh nhân bị xích lại.
Câu chuyện của Sulaiman cũng giống như nhiều bệnh nhân tâm thần Indonesia khác.
Gia đình anh không biết phải làm gì khi ông bắt đầu ném đá vào cửa sổ kẻ lân cận mình, nên họ đưa ông đến trung tâm gần thị trấn Brebes trên đảo chính của Java để chữa trị.
Tại đây, anh bị bị xích vào một chiếc ghế dài bằng gỗ. Mỗi ngày của Sulaiman trôi qua trong khoảng sân nồng nặc mùi ẩm mốc của trung tâm hoặc tại một căn phòng tối với bốn bề là tường bê tông.
"Tôi là một người ngu ngốc," anh hô vang. Khi chuyến thăm gần đây của AFP, phóng viên chứng kiến cảnh anh quằn quại trên băng ghế.
Gần đó, một người đàn ông khạc trong tình trạng bị xích đi tiểu ngay tại chỗ vì không thể ra tới được nhà tắm. Hai nhà tắm của trung tâm đều không có cửa và bốc mùi hôi thối.
Trong một căn phòng tối, giống như một nhà tù, một người đàn ông tên là Awan cho biết ông thường xuyên bị xích vào một chiếc giường bằng gỗ "24 giờ một ngày".
Chữa bệnh bằng cầu nguyện, bằng tắm thảo dược
Các bệnh nhân ở đây không được chẩn đoán để điều trị đúng cách. Sholeh Mushadad, một trong những người điều hành trung tâm, chỉ nói rằng gia đình những người bệnh mang họ đến đây vì họ "không bình thường".
Những bệnh nhân tại trung tâm không được cung cấp thuốc chữa bệnh. Họ được "điều trị" bằng cách cầu nguyện và tắm trong nước thảo dược, Mushadad cùng với anh trai và người cha già phụ trách giám sát khoảng 25 bệnh nhân tại đây cho biết.
Ông cũng bào chữa việc cùm chân các bệnh nhân: "Chúng tôi không có lựa chọn nào khác Đó là vì lý do an toàn của chính họ."
Human Rights Watch đã thực hiện phỏng vấn với khoảng 150 người, từ các bệnh tâm thần cho các chuyên gia sức khỏe.
Theo đó, báo cáo cho biết hiện nay có gần 19.000 người ở Indonesia bị xích hoặc nhốt trong "pasung"- một kiểu buồng giam kín cho các bệnh nhân tâm thần.
Ít nhất 14 triệu người ở Indonesia trên 15 tuổi bị cho là mắc một dạng bệnh tâm thần, theo số liệu của Bộ Y tế.
Việc xiềng xích các bệnh nhân tâm thần diễn ra trên khắp châu Á nhưng đặc biệt phổ biến ở Indonesia. Các nghiên cứu chỉ ra nguyên nhân là do hạn chế về dịch vụ sức khỏe tâm thần và kiến thức về phương pháp điều trị thích hợp ở các vùng nông thôn.
Gia đình nhiều bệnh nhân thậm chí còn không đưa người thân đi chữa trị mà để người bệnh tại nhà.
Trong một ngôi nhà đơn sơ gần Brebes, Waspiah, 25 tuổi, bị nhốt trong chuồng dê cùng với các vật nuôi trong ba ngày.
Cha mẹ cô chỉ để cho cô ra ngoài để tắm và làm vệ sinh trước khi đưa cô trở về chiếc cũi tre chật hẹp.
Báo cáo cho biết hiện nay có gần 19.000 người ở Indonesia bị xích hoặc nhốt
Fatoni, cha cô nói với AFP rằng gia đình buộc phải nhốt cô lại khi cô chạy ra khỏi nhà và bắt đầu làm phiền hàng xóm, nhưng ông khẳng định nó sẽ chỉ là một biện pháp tạm thời, không như lần trước khi cô bị giam lại trong vòng 2 năm.
Vào tháng Một, Bộ trưởng phụ trách an sinh xã hội Indonesia đã hứa sẽ xóa sổ các "pasung" dù các chiến dịch trước đó đã thất bại.
Nahar, phụ trách vấn đề quyền của người khuyết tật tại Bộ An sinh xã hội, thừa nhận rằng việc xiềng xích các bệnh nhân tâm thần vẫn còn là một vấn đề lớn, và sẽ mất nhiều thời gian để khắc phục.
"Vấn đề chính là sự sợ hãi. Người ta lo ngại về những hậu quả có thể xảy ra nếu người bệnh tâm thần được thả tự do" ông nói.
