XM8 là nguyên mẫu súng trường tấn công có trọng lượng nhẹ được phát triển bởi quân đội Mỹ vào thời điểm cuối năm 1990 cho đến đầu năm 2000. Ngoài quân đội Mỹ, Heckler & Koch - công ty sản xuất vũ khí nổi tiếng của Đức cũng tham gia vào chương trình này, XM8 được chia sẻ thiết kế và cấu tạo với khẩu súng trường tấn công G36 nổi tiếng.
Nhận thấy khẩu M16 đã trở nên “già cỗi” và bộc lộ nhiều nhược điểm, quân đội Mỹ đã phát triển một chương trình chế tạo súng trường tấn công thệ hệ mới để thay thế M16 và XM8 đã ra đời (sau khi chương trình chế tạo XM29 có vấn đề). Mục tiêu của quân đội chính là có một khẩu súng rẻ hơn, nhẹ hơn và hiệu quả hơn so với hai khẩu súng M16 và M4 Carbine.
Vì đáp ứng yêu cầu về một súng trường tấn công thế hệ mới và chịu ảnh hưởng thiết kế trực tiếp của G36 nên XM8 có kích thước khá gọn gàng với trọng lượng 3,4 kg, chiều dài tổng thể 838 mm với nòng dài 318mm. Để có được trọng lượng như vậy, XM8 được làm gần như hoàn toàn bằng nhựa tiên tiến, trừ kim hỏa và nòng. Báng của XM8 không thể gập nhưng có thể điều chỉnh chiều dài tùy vào thể trạng của xạ thủ.
Tại các cuộc thử nghiệm sơ bộ trong sa mạc cũng như ở vùng cực, XM8 tỏ ra là một vũ khí chắc chắn và đáng tin cậy. Trong bản báo cáo, XM8 được cho là có thể bắn tới 15 nghìn viên đạn mà không cần làm sạch hay bôi trơn bên trong, và 20 nghìn viên là giới hạn để thay thể nòng. Trong khi đó, khẩu M16A2 cần được làm sạch thường xuyên, và giới hạn để thay thế nòng chỉ từ 7 đến 8 nghìn viên đạn. Trong một bài kiểm tra khác, XM8 chỉ bị kẹt đạn 128 lần trong tổng số 60 nghìn viên đạn được bắn ra.
XM8 sử dụng cơ chế nạp đạn bằng khí nén (trích khí), thoi nạp đạn đóng và xoay, với khả năng lựa chọn chế độ bắn bằng cách kéo cò: kéo cò nửa đường là chế độ bán tự động và toàn bộ để bắn tự động hoàn toàn. Khóa an toàn được đặt ngay phía trên tay nắm chính ở cả hai bên. Súng thích hợp cho xạ thủ thuận cả hai tay khi khe nhả đạn có thể điều chỉnh ở cả hai bên, cần lên đạn bố trí ở trên, xạ thủ có thể gạt qua bất kỳ bên nào để lên đạn.
XM8 với kết cấu module có thể cấu hình lại thành nhiều biến thể tùy theo từng yêu cầu nhiệm vụ gồm: vũ khí tự vệ cá nhân, carbine, súng trường thiện xạ (marksman) và súng máy hạng nhẹ. Tất cả đều được xây dựng dựa trên sự thay thế thoi, buồng đạn và nòng súng. Nòng súng cũng có các chiều dài khác nhau như 318 mm, 508 mm và 229 mm. Các bộ phận này đều có thể thay thế dễ dàng và nhanh chóng.
XM8 không sử dụng ray Pincatinny truyền thống để gắn phụ kiện mà thay vào đó là một hệ thống ray mới (cũng dựa trên ray Pincatinny) nhưng có thêm một số lỗ tròn. Các phụ kiện sẽ không thể tương thích với nhau trừ khi thông qua bộ chuyển đổi, đây có lẽ là một nhược điểm của XM8. Tuy nhiên, XM8 thường đi kèm với phụ kiện chuẩn ngay từ khi bán ra, đó là kính ngắm điểm đỏ với độ phóng đại 3x, tuy nhiên về sau nhà sản xuất chỉ trang bị cho XM8 loại kính ngắm có độ phóng đại 1,5x, phiên bản súng trường thiện xạ (marksman) trang bị loại 3,5x. Ngoài ra, XM8 vẫn có thể gắn thêm các loại kính ngắm như AN/PEQ-2, Aimpoint CompM2, Combat Advanced Optical thông qua bộ chuyển đổi ray.
Ngoài ra, XM8 còn tương thích với súng phóng lựu XM320, đây là loại súng phóng lựu 40 mm độc lập hay gắn kèm được phát triển từ súng phóng lựu AG36 của Đức. Tuy nhiên, súng phóng lựu này lại bị cho là kém hơn so với loại M203 cũ.
XM8 sử dụng loại đạn 5,56 x 45 mm NATO, sơ tốc đầu đạn ở các phiên bản khác nhau nằm vào khoảng từ 720 đến 916 m/s với tốc độ bắn lý thuyết lên tới 750 viên/phút, nhưng tốc độ bắn thực tế của XM8 đạt từ 40 đến 100 viên/phút. XM8 sử dụng hộp tiếp đạn tiêu chuẩn 30 viên bằng polymer trong suốt để giảm trọng lượng và có thể quan sát lượng đạn còn lại; hộp tiếp đạn này của XM8 cũng được dùng trên khẩu G36 của Đức. Tuy vậy, XM8 không tương thích trực tiếp với hộp tiếp đạn thép 20 hay 30 viên STANAG - thường được lấy làm tiêu chuẩn trên M16 và nhiều mẫu súng trường tấn công khác mà phải thông qua bộ chuyển đổi. XM8 cũng có thể sử dụng hộp đạn Beta C-Mag dạng hai hộp tròn đặt đối xứng với sức chứa 100 viên.
Như đã nói ở trên, XM8 được phân chia thành các phiên bản thông qua chiều dài nòng gồm: XM8 Compact Carbine với nòng dài 229 mm, kích thước vô cùng nhỏ gọn phù hợp với việc phòng vệ cá nhân. Báng súng XM8 Compact Carbine có thể tháo rời hay kéo/đẩy, sơ tốc đầu đạn đạt 720 m/s.
XM8 Carbine với ống phóng lựu có nòng dài 318 mm, sơ tốc đầu đạn 815 m/s.
XM8 súng máy hạng nhẹ và bản dành cho thiện xạ với cấu hình giống nhau: Nòng dài 508 mm để ổn định đường đạn khi bay xa, tích hợp chân chống chữ V, kính ngắm 3,5x, hộp tiếp đạn 30 hay 100 viên, sơ tốc đầu đạn lên đến 916 m/s. (trong ảnh: XM8 phiên bản dành cho thiện xạ với nòng dài (trái) và G36 (phải).
XM8 là một mẫu súng trường tấn công tốt nhưng quân đội Mỹ đã phải hủy bỏ dự án vì vấn đề kinh phí. Tuy vậy, Heckler& Koch vẫn đưa XM8 ra thị trường toàn cầu nhưng số lượng rất hạn chế. Đến năm 2010, đội đặc nhiệm Paskal của Hải quân hoàng gia Malaysia đã được trang bị XM8 để tránh phụ thuộc vào khẩu M4A1. Ngoài ra, XM8 cũng phục vụ trong một số công ty quân đội tư nhân ở một số quốc gia. Trong ảnh: Đặc nhiệm Paskal với XM8 Compact Carbine.
