Xe tải hạng nặng cấp chiến lược nào phù hợp với Việt Nam?

Từ yêu cầu của Việt Nam…

Gần đây, bộ đội vận tải đã được đầu tư mua sắm một số dòng xe mới, nhưng hầu hết là xe tải hạng nhẹ và hạng trung từ Renault (Pháp) và Faw (Trung Quốc) thuộc dòng thương mại, khả năng việt dã khá hạn chế.

Do vậy, lực lượng vận tải chiến lược trong tương lai gần vẫn chủ yếu dựa vào các dòng xe tải việt dã đa dụng thế hệ cũ như Zil-131, Ural-375/375D, Gaz-66,… và một lượng nhỏ Kamaz-43118, Ural-4320.

Với chủ trương hiện đại hóa lực lượng vận tải chiến lược, các dòng xe mới cần đáp ứng được những yêu cầu khá khắt khe:

Một là, xe phải có sức chở lớn, khả năng việt dã cao để hoạt động tốt trong điều kiện địa hình phức tạp, nhất là khi cơ sở hạ tầng bị đối phương khống chế, đánh phá ác liệt.

Hai là, hoạt động ổn định, tin cậy trong mọi điều kiện thời tiết, nhất là khí hậu nóng ẩm ở Việt Nam.

Ba là, giá thành và chi phí vận hành, bảo dưỡng, sửa chữa trong suốt vòng đời phải hợp lý. Đây là yếu tố quyết định bởi ngân sách mua sắm của Việt Nam có hạn.

Vậy những ứng viên sáng giá nào phù hợp với lực lượng vận tải trong các quân, binh chủng nói chung và Cục Vận tải nói riêng?

Những ứng viên quen thuộc…

Kamaz đang đứng trước cơ hội lớn?

Là một trong những nhà sản xuất xe tải lớn nhất thế giới, các dòng xe tải quân sự của họ đã có mặt ở nhiều cuộc chiến tranh, xung đột và chứng minh được độ tin cậy, hoạt động bền bỉ.

Không chỉ cung cấp cho Quân đội Nga, Kamaz còn có mặt trên khắp thế giới, trong đó Việt Nam là thị trường quen thuộc. Đứng trước cơ hội lớn này, Kamaz có những dòng xe vượt trội như:

Kamaz-5350: Phát triển trên cơ sở series xe tải quân sự 6x6 nổi tiếng Kamaz-4310, chính thức được chấp nhận đưa vào biên chế trong quân đội Nga từ năm 2002.

Ưu điểm của nó là kế thừa được toàn bộ tính năng việt dã hoàn hảo của các dòng xe thế hệ cũ như dễ dàng vượt chướng ngại như ngầm qua sông, suối có độ sâu tới 1,75 m, vượt hào (mương, rãnh) rộng đến 1,4 m, vượt tường cao tới 0,6 m.

Động cơ diesel tăng áp công suất 280 hp tạo sức mạnh vừa đủ để xe cõng tải 6 tấn vượt nhiều chướng ngại trong khi chỉ tiêu thụ khoảng 30 lít nhiên liệu/100 km. Giá bán ước tính mỗi xe khoảng 45.000 USD (tham khảo giá FOB tại www.kamamotors.ru).

Kamaz-6350: Nhằm phát triển một dòng xe tải 8x8 có thể thực hiện hầu hết dải nhiệm vụ của các dòng xe vận tải/ đầu kéo hạng nặng như Maz/ KZKT/ MZKT - vốn nặng nề và “uống nhiên liệu như nước lã”, Kamaz-6350 đã ra đời và được sử dụng rộng rãi trong Quân đội Nga.

Nhờ chứng minh được khả năng việt dã tuyệt vời, Kamaz-6350 được mệnh danh là chú ngựa thảo nguyên.

Ngoài biến thể xe tải đa dụng, nó còn là lựa chọn hoàn hảo làm khung gầm cho các tổ hợp khí tài thông tin liên lạc, chỉ huy, pháo/ tên lửa phòng không Pantsir-S1, pháo phản lực Lynx hay bộ cầu phao PMP…

Động cơ diesel tăng áp tiêu chuẩn EURO-2, công suất 360 mã lực mạnh mẽ, giữ trọn vẹn ưu thế vượt trội của các động cơ xe quân sự Nga là mô-men xoắn cao ở vòng tua máy thấp, điều mà động cơ của các loại xe phương Tây vẫn chưa thể sánh bằng.

Xe có thể vượt mọi địa hình kể cả khi cõng tải tới 10 tấn hoặc kéo pháo nặng tới 12 tấn.

Hệ thống bơm và điều chỉnh áp suất lốp tự động cho phép xe vận hành tốt trên mọi loại địa hình, dễ dàng vượt các chướng ngại như ngầm qua sông, suối có độ sâu tới 1,75 m, vượt hào (mương, rãnh) rộng đến 1,4 m, vượt tường cao tới 0,6 m.

Tốc độ tối đa trên đường nhựa của Kamaz-6350 đạt 90 km/h với lượng tiêu thụ nhiên liệu khoảng 36,5 lít/100 km.

Xe được lắp tời, thiết bị sưởi để khởi động kể cả khi nhiệt độ xuống tới -50^oC. Giá bán ước tính khoảng 65.000 USD/xe (tham khảo giá FOB tại www.kamamotors.ru).

Kamaz-6560: đây là biến thể mới nhất trong dòng xe 8x8 của Nga. Để hoạt động trên mọi địa hình với tải trọng 20 tấn và kéo 12 tấn, xe được lắp động cơ diesel tăng áp mạnh mẽ công suất 400 mã lực, đáp ứng tiêu chuẩn khí thải Châu Âu EURO-2 hoặc EURO-3.

Xe sử dụng hộp số 16 tốc độ ZF 16S1820, cho phép dễ dàng lựa chọn dải công suất khi vận hành trên các địa hình phức tạp.

Mặc dù lượng tiêu thụ nhiên liệu đã cải thiện đáng kể so với các thế hệ động cơ trước với khoảng trên 40 lít/100 km, nhưng để chạy băng đồng (trên địa hình xấu), xe vẫn ngốn tới khoảng 57 lít nhiên liệu/100 km.

Khi chạy trên đường bằng, xe có thể đạt tốc độ cực đại 90 km/h. Dung tích bình nhiên liệu lên tới 700 lít, cho dự trữ hành trình lên tới 1.200 km, vượt trội các dòng xe của Phương Tây.

Với sàn xe rộng, Kamaz-6560 có thể dùng làm khung gầm cho các hệ thống tên lửa phòng không (Pantsir-S1), pháo tự hành hoặc chở vừa vặn 1 xe bọc thép hạng nhẹ như MTLB.

Ngoài ra, xe còn có thể lắp thêm bộ tời giúp vượt lầy dễ dàng. Giá bán ước tính khoảng 115.000 USD/xe (tham khảo giá FOB tại www.kamamotors.ru).

Kamaz-65224: Đây là thế hệ xe vận tải quân sự ba cầu chủ động 6x6 mới nhất của Kamaz.

Xe được trang bị động cơ diesel tăng áp mạnh mẽ công suất 360 mã lực, đạt tiêu chuẩn khí thải EURO-2, giúp dễ dàng vượt mọi địa hình khi cõng trọng tải tới 14 tấn và chỉ ngốn khoảng 30 lít nhiên liệu/100 km, tiết kiệm từ 15 - 20% so với các động cơ cùng loại.

Cũng giống như Kamaz-6560, xe được trang bị hộp số 16 tốc độ (ZF 16S151), cho phép vận hành ở độ cao 4.500 m so với mặt biển, trên mọi địa hình phức tạp. Giá bán ước tính khoảng 70.000 USD/xe (tham khảo giá FOB tại www.kamamotors.ru).

AvtoKraz liệu có đứng ngoài cuộc?

Hãng AvtoKraz (Ukraine) đã phát triển Kraz-6322 dựa trên kinh nghiệm của các dòng xe 6x6 nổi tiếng Kraz-255 và Kraz-260. Kraz-6322 đã được trang bị rộng rãi trong Quân đội Ukraine từ năm 1999 và xuất khẩu tới nhiều quốc gia, trong đó có Việt Nam.

Được trang bị động cơ diesel tăng áp công suất 330 mã lực tiêu chuẩn EURO-2, xe có thể cõng tải 10 tấn vượt mọi địa hình hoặc kéo rơ móc tới 30 tấn trên đường nhựa. Ngoài ra, có thể dùng làm đầu kéo dắt máy bay nặng tới 70 tấn.

Giá bán ước tính khoảng 50.000 USD/xe (cao hơn một chút so với giá tham chiếu của xe Kamaz-5350 do động cơ công suất lớn hơn).

… đến những ứng viên mới tiềm năng

KIA lấn sân thị trường xe quân sự

Gần đây đây hãng KIA (Hàn Quốc) mới lấn sân sang địa hạt xe quân sự, các dòng xe tải hạng trung KM-500 hay hạng nặng KM-1500 đã ít nhiều chứng minh được tính ưu việt của mình.

KM-500: ba cầu chủ động (6x6) trang bị động cơ diesel tăng áp công suất 270 mã lực, sức chở lớn nhất 9 tấn. Tốc độ tối đa trên đường nhựa 88 km/h, dự trữ hành trình 855 km.

Mặc dù khả năng việt dã khá hạn chế nhưng đây là dòng xe vận tải chủ lực của Quân đội Hàn Quốc với số lượng hàng chục nghìn chiếc. Giá bán ước tính 70.000 USD.

KM-1500: bốn cầu chủ động (8x8) được đánh giá khá cao ở động cơ mạnh mẽ, công suất 450 mã lực, lớn nhất trong tất cả các dòng động cơ xe tải của Hàn Quốc.

Với hộp số 16 tốc độ, xe có khả năng việt dã khá tốt, nhờ vậy nó được chọn làm khung gầm cho hệ thống tên lửa phòng không K-SAM hay tổ hợp tên lửa đường đạn Hyunmu-3.

Biến thể xe tải đa dụng nó có sức chở 15 tấn, tốc độ hành quân trên đường nhựa đạt 90 km/h, dự trữ hành trình 700 km. Giá bán ước tính lên tới 150.000 USD, cao hơn khá nhiều so với xe cùng loại của Nga.

TATRA liệu có giành lại thị trường cũ?

Trong Kháng chiến chống Mỹ và sau này, Việt Nam đã được Tiệp Khắc (nay là CH Séc) viện trợ một số xe vận tải của hãng Tatra.

Các xe này đã chứng minh được hiệu quả nhất định, tuy nhiên, do nhiều yếu tố trong đó có khó khăn về bảo đảm kỹ thuật, phụ tùng thay thế khan hiếm nên toàn bộ đã bị loại biên.

Ngày nay, với truyền thống trên 80 năm, Tatra đang vươn lên mạnh mẽ, trở thành một nhà sản xuất xe quân sự có tiếng, các sản phẩm của họ được xuất khẩu đi khắp thế giới. Liệu với 2 dòng xe mới dưới đây, Tatra có giành lại được thị trường cũ?

T-158 Phoenix: lần đầu xuất hiện năm 2012, so về khả năng việt dã, T-158 kém hơn do có thiết kế trên cơ sở xe tải thương mại, nhưng nó chở được trọng tải tới 17,5 tấn hoặc kéo tới 24 tấn, thuộc loại lớn nhất trong các dòng xe ba cầu chủ động.

Được thiết kế theo chuẩn NATO, xe có thể chở 8 - 10 pallet hoặc 1 container tiêu chuẩn ISO. Động cơ diesel tăng áp công suất 400 mã lực tiêu chuẩn khí thải EURO-5, tốc độ tối đa trên đường nhựa 85 km/h, dự trữ hành trình 1.000 km. Giá bán ước tính khoảng 90.000 USD.

T815-7MOR89: là dòng xe vận tải hạng nặng theo tiêu chuẩn NATO, mới được chấp nhận đưa vào biên chế Quân đội CH Séc.

Vận hành bền bỉ trên nhiều địa hình, trong mọi điều kiện thời tiết và khí hậu, xe có thể dùng để chở hàng với trọng tải tới 24,3 tấn, chở quân, kéo pháo…

T815-7MOR89 có thể dùng bộ giáp nhẹ để chống đạn 7,62 mm hoặc mìn có trọng lượng tới 6 kg và dỡ bỏ khi không cần thiết. Sàn xe chở được 1 container 20 feet tiêu chuẩn.

Động cơ diesel tăng áp công suất 410 mã lực tiêu chuẩn EURO-3 cho tốc độ hành quân trên đường nhựa đạt 100 km/h, dự trữ hành trình 900 km. Xe có thể được vận chuyển bằng máy bay vận tải C-130 nhờ chiều cao cabin thấp. Giá bán ước tính khoảng 150.000 USD.

Đánh giá chung

Các dòng xe tải Nga và Đông Âu luôn được ưa chuộng ở Việt Nam do đã chứng minh được sự bền bỉ, dẻo dai, độ tin cậy cao trong khí hậu khắc nghiệt, yêu cầu tác chiến đặc thù.

Bên cạnh đó, chúng có lợi thế ở sự đơn giản, dễ dàng sửa chữa, bảo dưỡng và nhất là giá thành rẻ hơn nhiều, thậm chí chỉ bằng 1/2 so với các dòng xe cùng loại của phương Tây như Renault, Iveco, Mercedes,...

Qua so sánh về tính năng, giá thành, các ứng viên sáng giá nhất mà lực lượng vận tải chiến lược Việt Nam có thể mua là:

Xe vận tải hoạt động ở địa hình tương đối bằng phẳng, không quá đặt nặng tính việt dã thì KM-500 của Hàn Quốc có cơ hội không nhỏ khi đã được Việt Nam đánh giá khá kỹ trong vài năm gần đây.

Tuy nhiên, T-158 Phoenix của CH Séc cũng có lợi thế do trọng tải lớn, động cơ mạnh mẽ và giá tương đối hợp lý.

Bên cạnh đó, ngay từ năm 2007, hãng Tatra đã có những bước đi đầu tiên khi ký biên bản ghi nhớ với Tập đoàn Than Khoáng sản Việt Nam và Cục Kinh tế (Bộ Quốc phòng) để nghiên cứu, lắp ráp trong nước.

Xe vận tải hạng trung và hạng nặng có tính việt dã cao thì các ứng viên tiềm năng nhất là Kamaz-65224 (6x6) và Kamaz-6350 (8x8) vì đây là dòng xe thế hệ mới, nguồn cung dồi dào.

Ngoài ra, Kamaz-6560 (8x8) cũng phù hợp tuy nhiên giá thành khá cao. Kraz-6322 cũng là lựa chọn tốt, nhưng do tình hình bất ổn ở Ukraine đã khiến cơ hội của nó bị suy giảm ít nhiều.