LTS: Một hình ảnh rất quen thuộc trong các cuộc xung đột gần đây tại Bắc Phi và Trung Đông chính là những chiếc xe bán tải (pick-up) mang theo các loại hỏa lực hạng nặng, được gọi là "Technical".
Để lý giải tại sao dòng xe này lại được sử dụng phổ biến trên chiến trường náy, chúng tôi trân trọng giới thiệu với các bạn tuyến bài "Pick-up War - Cuộc chiến xe bán tải" của tác giả Hoàng Minh.
KỲ 1: "Thánh chiến" bằng xe bán tải - Chỉ có ở Bắc Phi và Trung Đông!
KỲ 2: VÌ SAO XE BÁN TẢI ĐỘ VŨ KHÍ NẶNG LẠI ĐƯỢC ƯA CHUỘNG
Không phải tự nhiên mà xe bán tải được sử dụng rộng rãi như một loại khung gầm mang vũ khí và chở quân tại khu vực Bắc Phi và Trung Đông.
Ưu điểm lắm...
Dòng xe này sở hữu rất nhiều ưu điểm quý giá trong chiến đấu, nhất là khi phải tham gia vào một cuộc chiến tranh kéo dài và hao tốn tiền của.
Giá thành rẻ
Giá một chiếc Hilux phiên bản hiện đại nhất vào khoảng trên dưới 50.000 USD. Trong khi đó, một chiếc BMP-2 có giá trung bình là hơn 500.000 USD, thậm chí mẫu BMP-2 cho Algeria có giá tới hơn 2 triệu USD/chiếc.
Như vậy, giá tiền mua một xe BMP-2 đủ để mua ít nhất 10 xe bán tải loại xịn, trong khi khả năng chuyên chở và hỏa lực của 10 xe bán tải chắc chắn sẽ vượt xa chiếc BMP-2 đơn độc này.
Xe bán tải đang rất được ưa chuộng trong các cuộc chiến gần đây.
Nguồn xe cũng có rất nhiều, bao gồm cả mua mới và tận dụng những chiếc xe có sẵn trong cộng đồng. Điều này khiến xe bán tải là lựa chọn phù hợp với quân đội của các nước nghèo, hoặc những lực lượng phiến quân không chính quy.
Phụ tùng của xe bán tải cũng rất dễ kiếm, gần như có thể tìm được ở bất cứ đâu với mức giá dễ chấp nhận. Ngược lại, xe thiết giáp và chở quân của quân đội có nguồn hàng rất khan hiếm, chỉ có thể mua qua các hợp đồng chính thức hoặc được tuồn với số lượng nhỏ giọt.
Trình độ bảo dưỡng cũng là vấn đề đáng lưu tâm. Người ta có thể dễ dàng kiếm thợ sửa xe ô tô, trong khi không phải lúc nào cũng tìm được các thợ kỹ thuật có kiến thức và kinh nghiệm với xe quân sự.
Trong hình thái chiến tranh hiện đại, việc bảo đảm hậu cần sửa chữa cho phương tiện là yếu tố rất quan trọng. Ở mặt này, xe bán tải vượt trội hoàn toàn so với đối thủ quân sự của mình.
Khả năng cơ động cực tốt trên địa hình sa mạc
Xe bán tải được thiết kế để chạy trên nhiều địa hình khác nhau. Với địa hình bình nguyên và sa mạc ở Bắc Phi - Trung Đông, loại xe này đã tỏa sáng nhờ khả năng cơ động. Cuộc chiến Chad - Lybia năm 1987 đã cho thấy ưu điểm này.
Xe bán tải có khả năng cơ động tốt trên địa hình sa mạc.
Hàng nghìn xe Toyota có thể vượt qua sa mạc rộng lớn với tốc độ hành quân gần 100km/h, vượt trội hơn nhiều so với những xe tăng hay xe bọc thép nặng nề, chỉ có thể chạy với tốc độ 50-60km/h.
Bên cạnh đó, nhờ trọng lượng nhẹ và kích thước nhỏ gọn, xe bán tải có thể luồn lách trên những con phố hẹp trong đô thị. Điều này sẽ mở ra những hướng tấn công mới, hay giúp đội quân bán tải dễ dàng phân tán lực lượng.
Trong khi đó, tăng thiết giáp xoay trở rất kém, đồng thời có nhiều điểm mù ở xung quanh, khiến chúng dễ dàng trở thành mồi ngon cho lực lượng trong đô thị.
Dễ dàng lắp đặt các loại vũ khí khác nhau
Xe bán tải cho phép người sử dụng lắp đặt nhiều thiết bị khác nhau lên thùng xe, miễn là không quá tải trọng cho phép. Ở Trung Đông và Bắc Phi, dễ dàng nhận thấy những chiếc Toyota mang trên lưng các loại vũ khí hạng nặng.
Cơ bản nhất là những khẩu súng 12,7mm và 14,5mm. Phổ biến không kém là súng chống tăng SPG-9 HAY các bệ ZU-23-2 được tháo bánh xe.
Thậm chí nhiều xe được lắp cả bệ pháo phản lực hạng nhẹ hoặc thùng rocket UB-16 của máy bay, hay là cả tháp pháo của BMP-1.
Chính sự đa dạng trong chủng loại vũ khí khiến xe bán tải trở thành một khung gầm vũ khí đa năng, dễ dàng thay đổi để phù hợp với yêu cầu nhiệm vụ.
Kết hợp với số lượng lớn, hoàn toàn có thể nghĩ tới kịch bản 1 chiếc BMP-2 phải đối đầu với 10 xe bán tải mang tên lửa và súng chống tăng, đồng thời có cả pháo phòng không yểm trợ.
Vận hành đơn giản
Để điều khiển thành thạo một chiếc xe thiết giáp, người lính phải trải qua quá trình huấn luyện lâu dài. Ngược lại, xe bán tải cũng giống các loại ô tô thông thường, rất dễ học và điều khiển.
Bất kỳ người lính và dân thường nào cũng có thể lái một chiếc bán tải. Nó giúp người chỉ huy dễ dàng phân bổ nguồn nhân lực cho số lượng lớn xe của mình mà không phải đầu tư cho quá trình huấn luyện.
... mà nhược điểm cũng nhiều
Sở hữu nhiều điểm mạnh, nhưng xe bán tải không phải loại xe hoàn hảo trên chiến trường. Có rất nhiều điểm yếu chết người gắn liền với loại xe này, khiến chúng khó có thể được sử dụng rộng rãi trên thế giới.
Khả năng bảo vệ tổ lái kém
Các dòng xe bán tải trên thị trường đều không được bọc giáp bảo vệ. Lớp vỏ nhôm của xe dễ dàng bị xé thủng bởi các hỏa lực nhẹ như súng AK hay DShK 12,7mm, chưa nói tới các vũ khí có uy lực mạnh hơn như RPG-7 và súng chống tăng.
Nếu gặp ụ phòng thủ có hỏa lực mạnh, nhóm xe bán tải hoàn toàn có thể bị tiêu diệt một cách dễ dàng.
Bên cạnh đó, trước đối phương có lực lượng không quân mạnh, nhất là về khả năng đánh yểm trợ mặt đất, cả một đoàn xe bán tải hàng chục chiếc cũng rất dễ bị nướng chín.
Nếu muốn tăng khả năng bảo vệ cho tổ lái, xe phải được lắp các tấm giáp bảo vệ. Nhưng điều đó lại làm tăng trọng lượng và giảm độ cơ động cho xe, đánh mất luôn ưu điểm lớn nhất của loại phương tiện này.
Chỉ phù hợp với địa hình bằng phẳng
Trên sa mạc và bình nguyên bằng phẳng, hàng trăm xe bán tải có thể cùng di chuyển theo đội hình dàn hàng để tấn công mục tiêu. Nhưng nếu gặp địa hình đồi núi, ưu thế tốc độ cao và khả năng cơ động của xe sẽ mất hoàn toàn.
Chưa kể tới những vùng sông nước chỉ có một con đường di chuyển duy nhất, nhóm xe không thể dàn hàng ngang mà phải đi theo đội hình hàng dọc.
Lực lượng phòng thủ chỉ cần tiêu diệt xe đi đầu và đi cuối là sẽ khóa chặt cả đoàn và dễ dàng hủy diệt những chiếc còn lại.
Địa hình Việt Nam nói riêng và Đông Nam Á nói chung chính là dạng địa hình nhiều đồi núi và sông ngòi. Thế trận chiến tranh dựa trên xe bán tải khó có thể thành công ở khu vực này.
Nhìn chung, xe bán tải có thể tung hoành ngang dọc ở những nước như Lybia hay Iraq. Nhưng đó cũng là giới hạn của loại xe này, sẽ không bao giờ xảy ra một cuộc chiến kiểu Toyota War ở khu vực châu Á.
