Lâu nay, truyền thông trong và ngoài nước vẫn ca ngợi tàu ngầm Kilo Đề án 636M mà Nga chế tạo cho Việt Nam hiện đại hơn tàu ngầm Kilo Đề án 877 và 636 chế tạo cho Trung Quốc.
Về cơ bản, tàu ngầm Kilo xuất khẩu cho Trung Quốc và Việt Nam đều có thiết kế thủy động lực học tương đương nhau. Hệ thống động lực, cơ số vũ khí mang theo, độ sâu hoạt động, tốc độ, phạm vi hoạt động gần tương đương nhau. Ngoại trừ 2 tàu ngầm Kilo Đề án 877 mà Trung Quốc đặt hàng trong những năm 1990, 10 chiếc còn lại thuộc Đề án 636 gần giống với tàu ngầm Đề án 636M của Việt Nam.
Tàu ngầm Kilo của Việt Nam (ở trên) có thể phát hiện ra tàu ngầm Kilo của Trung Quốc (ở dưới) từ khoảng cách 150km.
Tuy nhiên, theo tiết lộ của tờ Arms-expo (Nga), mấu chốt tạo nên sự khác biệt giữa tàu ngầm Kilo Việt Nam và Trung Quốc chính là ở hệ thống điện tử, mà trung tâm là hệ thống định vị thủy âm (sonar). Nó được ví như là “trái tim” của chiếc tàu ngầm.
Cụ thể, tàu ngầm Kilo 636 Việt Nam được trang bị hệ thống định vị thủy âm thụ động kỹ thuật số MGK-400EM, còn tàu ngầm Kilo 636 Trung Quốc được lắp đặt hệ thống định vị thủy âm MGK-400E.
Bên cạnh đó, tàu ngầm Kilo Việt Nam còn được trang bị hệ thống định vị thủy âm phát hiện mìn và tránh va chạm MG-519EM, trong khi tàu ngầm Kilo Trung Quốc trang bị hệ thống MG-519E.
Điểm tạo nên sức mạnh vượt trội của hệ thống định vị thủy âm MGK-400EM so với MGK-400E là nó được ứng dụng những thành tựu mới nhất của công nghệ “Hydroacoustics”(một thuật ngữ có nguồn gốc từ tiếng Hy Lạp, chỉ việc ứng dụng sóng siêu âm ở dưới nước).
MGK-400EM là hệ thống định vị thủy âm mạng pha kỹ thuật số thụ động, các mảng an-ten chủ yếu được làm bằng vật liệu gốm áp điện chế tạo theo công thức mới, cho phép cải thiện đầu dò điện âm cũng như tăng số lượng mục tiêu có thể theo dõi cùng lúc.
Minh họa sơ đồ hoạt động của hệ thống định vị thủy âm thụ động MGK-400EM trên tàu ngầm Kilo của Việt Nam.
Hệ thống định vị thủy âm MGK-400EM có thể theo dõi tự động tới 12 mục tiêu cùng lúc, trong đó có 2 mục tiêu ở chế độ phân tích để sẵn sàng khai hỏa.
MGK-400EM có những tính năng mới mà MGK-400E không có được như: Đo lường và kiểm soát tiếng ồn trong điều kiện gây nhiễu, cũng như dự đoán về phạm vi hoạt động của sóng siêu âm trong các chế độ chính.
Màn hình hiển thị kết hợp dữ liệu của 2 hệ thống MGK-400EM và MG-519EM nên cung cấp một cái nhìn toàn cảnh về các mục tiêu do hệ thống MGK-400EM phát hiện được, các mối đe dọa như mìn, ngư lôi đang đến gần, cũng như những va chạm có thể có mà hệ thống MG-519EM xác định được. Trong khi đó, hệ thống MGK-400E và MG-519E trên tàu ngầm Kilo của Trung Quốc có 2 hệ thống hiển thị riêng biệt nên việc kiểm soát tổng thể trở nên khó khăn hơn.
Mặc dù phạm vi phát hiện mục tiêu của 2 hệ thống MGK-400EM và MGK-400E là tương đương nhau nhưng hệ thống sonar MGK-400EM có thể “nghe” được trực tiếp tín hiệu của hệ thống sonar MGK-400E ở khoảng cách tới 150km, trong khi hệ thống MGK-400E không làm được điều tương tự. Điều đó có nghĩa là tàu ngầm Kilo của Việt Nam có thể phát hiện ra tàu ngầm của Trung Quốc trước khi họ có thể làm điều này.
Mặc dù bản thân tàu ngầm Kilo 636M của Việt Nam không thể diệt tàu ngầm đối phương ở khoảng cách 150km nhưng việc phát hiện trước đối phương sẽ tạo nhiều lợi thế về mặt chiến thuật. Tàu ngầm Kilo của Việt Nam có thể truyền thông tin về vị trí của tàu ngầm đối phương cho các phương tiện khác để hành động hoặc để phía ta có những tính toán chiến thuật hợp lý.
Cũng cần phải lưu ý rằng, những so sánh về thông số kỹ thuật trên chỉ mang tính chất tham khảo. Mặc dù quân đội Việt Nam nói chung và hải quân nói riêng đã được đầu tư trang bị các khí tài hiện đại nhưng số lượng còn khiêm tốn. Mặt khác, vũ khí hiện đại không phải là nhân tố để tạo nên chiến thắng mà chính là con người sử dụng nó như thế nào.
Một vũ khí dù hiện đại đến mấy nếu không được vận hành đúng cách thì cũng trở nên vô dụng mà thôi. Việc Việt Nam nhập khẩu được loại tàu ngầm phi hạt nhân thế hệ 3+ Kilo 636M hiện đại hàng đầu thế giới là một tín hiệu đáng mừng, nhưng quan trọng hơn cả là nó phải được đặt vào một chiến lược hợp lý, cùng với những con người vận hành tài ba mới có thể phát huy hết tính năng hiện đại của nó.
