Kẻ "hậu sinh" của AK-47
Saiga-12 là mẫu shotgun bán tự động/tự động nổi tiếng của Nga được phát triển vào đầu những năm 1990 bởi công ty chế tạo vũ khí nổi tiếng Izhmash.
Lúc bấy giờ, Izhmash đã phát triển Saiga-12 như một thành viên quan trọng của gia đình shotgun và súng trường có thiết kế dựa trên khẩu AK-47 huyền thoại của Kalashnikov.
Phiên bản Saiga-12 đầu tiên dành cho thể thao có khối lượng 3,6 kg; nòng dài 680 mm bên cạnh chiều dài tổng thể 1.145 mm cùng chiều cao 190 mm.
Về cơ bản, Saiga-12 có thiết kế không khác mấy những “người anh em” AK. Ban đầu, súng có cấu tạo chủ yếu bằng kim loại với báng súng tiêu chuẩn và ốp lót tay bằng gỗ. Các biến thể mới hơn sử dụng báng bằng khung kim loại có lót cao su với khả năng tháo rời nhanh chóng và gập về phía bên trái để tăng tính cơ động.
Ốp lót tay cũng được làm mới với các chất liệu tiên tiến hơn. Đặc biệt, một số hãng còn cung cấp cho Saiga-12 lưới bao nòng kim loại với nhiều khe tản nhiệt thay thế ốp lót tay.
Khóa nòng của Saiga có kích thước giống như trên AK-47, lò xo đẩy ở phía trên được che bằng một nắp có khả năng tháo dễ dàng thông qua nút nhấn ở phía sau.
Khóa an toàn được đặt dọc theo thân phải của súng. Để phù hợp với một khẩu shotgun, Saiga-12 thiết kế tay cầm và thoi nạp đạn lớn hơn để thích hợp với việc sử dụng loại đạn lớn, hệ thống nạp đạn cũng khác đôi chút do đạn shotgun là loại đạn có vành.
Saiga-12 được trang bị thoi nạp đạn xoay có 2 móc lớn với 2 chế độ để phù hợp với đạn shotgun vốn có nhiều loại khác nhau. Các loại đạn đặc sẽ tạo ra độ giật cũng như lượng khí nén lớn, dễ dẫn tới hỏng súng nếu không có chế độ trích khí và chống giật thích hợp.
Trong khi đó, các loại đạn chùm hay pháo sáng thường tạo ra độ giật ít hơn nhiều nên nếu sử dụng chế độ nạp đạn của các loại đạn đặc nó sẽ không thể lên đạn vì quá yếu. Do đó khi sử dụng người bắn sẽ điều chỉnh chế độ cho phù hợp với loại đạn đang sử dụng.
Cần nạp đạn và khe nhả vỏ đạn của Saiga-12
Mặc dù Saiga-12 chỉ có mẫu bán tự động trên thị trường vì mục đích chủ yếu của nó là thể thao, săn bắn hoặc tự vệ. Tuy nhiên nếu nhà sản xuất nhận được yêu cầu đặc biệt để cung cấp cho quân đội hay những lực lượng khác thì nó sẽ được bổ sung tính năng bắn tự động hoàn toàn.
Ngoài ra, Izhmash cũng chế tạo một bộ công cụ cùng hướng dẫn để chỉnh sửa những khẩu Saiga-12 bán tự động trở thành tự động, nhưng bộ công cụ trên chỉ bán cho khách hàng đã xét đủ tiêu chuẩn để sở hữu loại vũ khí tự động này.
Saiga-12 có hệ thống thước ngắm cơ khí giống như trên AK. Tuy nhiên, khoảng cách ngắm bị giảm đi nhiều để thích hợp với một khẩu shotgun chỉ có hiệu quả cao ở tầm gần. Với đai sắt, xạ thủ có thể trang bị nhiều loại kính ngắm điểm đỏ khác nhau để phù hợp với yêu cầu cụ thể.
Ở một số phiên bản, hệ thống ray Pincatinny được thêm vào bốn phía quanh lưới kim loại bao nòng, giúp khẩu súng này tương thích với đèn laser, đèn pin chiến thuật, tay nắm dọc cũng như các loại kính ngắm dễ dàng hơn. Saiga-12 cũng tương thích với các loại loa che lửa hay ống hãm nảy khác nhau.
Ray Pincatinny trên lưới kim loại bao nòng
Giống như nhiều loại shotgun khác, Saiga-12 sử dụng loại đạn 12 gauge. Tuy nhiên, Izhmash cũng cung cấp những tùy chọn dành cho các cỡ đạn 7,62 x 39 mm, .308 Winchester, 9 x 53R, 5,6 x 39 mm và .223 Remington.
Tầm bắn hiệu quả của Saiga-12 nằm ở khoảng 45 m với sức sát thương mạnh cùng độ chính xác khá cao. Ở chế độ tự động, khẩu súng này cho tốc độ bắn lý thuyết lên tới 600 viên/phút, tương đương với nhiều loại súng trường tấn công khác.
Hộp tiếp đạn kép của Saiga-12
Saiga-12 tương thích với hộp đạn rời có sức chứa 5, 8, 10 và 12 viên hoặc hộp đạn tròn dung lượng 20 viên.
Phiên bản nòng ngắn Saiga-12K
"Hàng nóng" của đặc nhiệm Spetsnaz
Để phù hợp với nhu cầu của thị trường, Izhmash đã phát triển Saiga thành nhiều biến thể khác nhau từ mục đích săn bắn cho đến quân sự dựa trên cấu hình của AK hay SVD. Tất cả các biến thể này đều có thể được mua dễ dàng tại Nga.
Chiều dài nòng của phiên bản dành cho thị trường dân sự là 431,8 mm (ngắn) và 584,2 mm (dài). Phiên bản nòng dài đi kèm với một báng súng truyền thống kiểu AK, hoặc báng gấp (Saiga-12S, S viết tắt của "skladnaya", “gập”).
Phiên bản Saiga-12K (K viết tắt của "korotkaya", "ngắn") sở hữu tay nắm chính kiểu AK với một thiết kế khóa an toàn đặc biệt, khi gấp báng, súng sẽ ở trạng thái khóa an toàn và ngược lại.
Gần đây, phiên bản Saiga-12K 040 Taktika đã được giới thiệu. Phiên bản này đi kèm với kính ngắm Kobra, hộp tiếp đạn mở rộng hay khả năng giữ khe nhả đạn mở sau khi bắn viên đạn cuối cùng trong hộp.
Ốp lót tay và tay nắm chính được làm bằng gỗ, báng súng dạng khung kim loại có thể gập. Phiên bản này cũng được trang bị sẵn ray Pincatinny để tương thích với các phụ kiện.
Ngoài ra, khẩu súng này còn có những biến thể khác sử dụng đạn 20 gauge hay .410 với tên gọi Saiga-20 và Saiga-410.
Saiga-12 có các ưu điểm nổi trội như tốc độ bắn nhanh, hộp tiếp đạn có sức chứa lớn, độ tin cậy cao, dễ sửa chữa, bảo trì và rẻ hơn nhiều so với các đối thủ cạnh tranh đến từ phương Tây như Beretta hay Franchi.
Saiga-12 đã chứng tỏ là một loại shotgun hàng đầu trong thị trường dân sự lẫn quân sự. Bên cạnh thị trường dân sự với mục đích săn bắn, tự vệ, Saiga-12 cũng phục vụ trong các công ty an ninh tư nhân hay lực lượng đặc nhiệm Spetsnaz nổi tiếng của của Nga.
Người dân Mỹ đang sở hữu số lượng lớn Saiga-12 và một số lực lượng chấp pháp tại Mỹ cũng được trang bị khẩu súng này. Tuy nhiên, trong năm nay tổng thống Obama đã ban hành lệnh cấm nhập khẩu vũ khí của Izhmash trong đó có Saiga-12.
