Chuẩn bị tiếp nhận tên lửa SPYDER
Gần đây liên tiếp có các thông tin cho thấy Quân chủng Phòng không - Không quân (PK-KQ) đã sẵn sàng cho việc đón nhận các tổ hợp tên lửa phòng không hiện đại SPYDER. Cụ thể:
Trung tướng Lê Huy Vịnh - Tư lệnh Quân chủng PK-KQ chính thức xác nhận Bộ đội tên lửa Việt Nam sẽ tiến thẳng lên hiện đại với các tổ hợp tên lửa phòng không tiên tiến SPYDER của Israel.
Học viện Phòng không - Không quân liên tiếp tổ chức các lớp bồi dưỡng về tiếng Anh cũng như kiến thức cơ bản về cấu tạo, phương thức vận hành cho các học viên thuộc đối tượng chuyển loại khí tài tên lửa thế hệ mới này.
Với sự chuẩn bị chu đáo, bài bản, Quân chủng PK-KQ đã xây dựng thành công bước đầu về nguồn lực con người - những thành phần ưu tú, đã trải qua quá trình lựa chọn rất khắt khe.
Ngoài ra, một số đơn vị tên lửa cũng đã có những động thái chuẩn bị, sẵn sàng cho việc tiếp nhận và triển khai huấn luyện, sớm đưa vũ khí trang bị mới vào sẵn sàng chiến đấu.
Xe bệ phóng của tổ hợp tên lửa Spyder-SR.
Trong một diễn biến khác, Báo cáo Chuyển giao vũ khí thế giới 2015 mới được Viện Nghiên cứu Hòa bình quốc tế Stockholm (SIPRI) công bố đề cập tới Việt Nam đã đặt mua 3 tổ hợp tên lửa phòng không tầm gần SPYDER-SR của Israel.
Tuy nhiên, trong Báo cáo này, thời điểm đặt mua (2005) và bàn giao (2008-2012) dường như chưa thật hợp lý, bởi lẽ đến gần đây công tác chuẩn bị nguồn nhân lực mới chính thực được phía Việt Nam ráo riết thực hiện.
Về số lượng đặt mua theo SIPRI có lẽ chính xác vì nó phù hợp với việc Tập đoàn Israel Aerospace Industries (IAI) công bố đã ký hợp đồng cung cấp 3 đài radar ELM-2106NG đồng bộ với các tổ hợp tên lửa SPYDER-SR. Thời điểm ký hợp đồng là đầu năm 2014.
Đài radar ELM-2106NG của tổ hợp tên lửa Spyder-SR.
Từ đó đến nay đã tròn 2 năm, nhà cung cấp chắc chắn đã tiến hành sản xuất, lắp ráp tổng thành các tổ hợp tên lửa hiện đại theo hợp đồng để sẵn sàng đón đoàn học viên Việt Nam sang chuyển loại vũ khí mới.
Như vậy, rất có thể ngay trong cuối năm 2016 này, hoặc đầu 2017, phía Israel sẽ bàn giao cho Việt Nam những tổ hợp tên lửa SPYDER-SR đầu tiên.
Phòng không Lục quân sẽ nhận lại pháo tự hành ZSU-23-4?
Có rất nhiều bạn đọc thắc mắc rằng khi Quân chủng PK-KQ tiếp nhận nhiều vũ khí mới, trong đó có tên lửa SPYDER thì liệu pháo phòng không (PPK) tự hành ZSU-23-4 có được bàn giao lại cho phòng không Lục quân hay không?
Xét trên một khía cạnh nào đó, thì thoạt nghe ý kiến này không phải không có lý khi mà Lục quân sắp tới cũng sẽ được đầu tư tiến lên hiện đại bằng nhiều vũ khí mới như xe tăng, thiết giáp, pháo phản lực, pháo tự hành,... do đó PK lục quân cũng phải được "nâng chất"!
Vậy ta hãy cùng lý giải vấn đề này xem sao.
Trước hết, biên chế gốc của đa phần những khẩu pháo phòng không tự hành ZSU-23-4 là thuộc những trung đoàn phòng không của các sư đoàn bộ binh cơ giới vốn do Liên Xô và các nước bè bạn Đông Âu viện trợ cho Việt Nam.
Sau một thời gian sát cánh cùng lục quân, chúng được chuyển giao về biên chế cho Quân chủng Phòng không (nay là Quân chủng PK-KQ), tổ chức thành các tiểu đoàn pháo phòng không tự hành cơ động thuộc một số sư đoàn phòng không.
Qua nhiều năm sử dụng, đa phần pháo đã có dấu hiệu xuống cấp khiến công tác bảo đảm hệ số kỹ thuật rất khó khăn, vật tư thay thế khan hiếm. Chính vì vậy, gần đây Quân chủng PK-KQ đã tiến hành sửa chữa lớn và nâng cấp lên chuẩn ZSU-23-4M1.
Vấn đề chính hiện nay là sau khi tiếp nhận vũ khí trang bị mới là tên lửa phòng không tầm thấp SPYDER-SR thì Quân chủng PK-KQ có còn cần thiết phải giữ lại pháo ZSU-23-4M1 hay không, vai trò của nó trong thế trận phòng không của Quân chủng như thế nào.
Kíp chiến đấu pháo phòng không tự hành ZSU-23-4M1 của Học viện PK-KQ huấn luyện chuẩn bị cho diễn tập bắn đạn thật.
Cho dù được bổ sung một số vũ khí mới gồm cả tên lửa SPYDER-SR, nhưng nhìn chung so với yêu cầu của thế trận phòng không và nhiệm vụ bảo vệ vững chắc bầu trời của Quân chủng PK-KQ, thì bấy nhiêu chưa thể đủ.
PPK, gồm cả pháo tự hành vẫn đóng vai trò lớn trong việc tạo ra các loại hỏa lực đa tầng, bảo vệ mục tiêu và phục kích đón đánh các phương tiện bay của đối phương. Việc duy trì các trung đoàn pháo phòng không hỗn hợp 57mm và 37mm cho thấy rõ điều đó.
Hiện nay, đa phần các đơn vị pháo tự hành ZSU-23-4M1 đang là cận vệ của các tổ hợp tên lửa S-300PMU1.
Sắp tới có SPYDER-SR, tạo thêm lá chắn, che đỉnh đầu cho tên lửa phòng không tầm xa thì pháo tự hành vẫn là "cạ cứng", trừ khi có những tổ hợp pháo/tên lửa tầm thấp hiện đại hơn thay thế chúng.
Kể cả như vậy đi chăng nữa thì ZSU-23-4M1 rồi cũng vẫn ở lại cùng Quân chủng PK-KQ vì chúng có thể cơ động phục kích, đón đánh những đường bay dự kiến đối phương sẽ sử dụng, nhất là đối với các máy bay và tên lửa hành trình bay thấp.
Tất nhiên, cho dù pháo phòng không tự hành không thuộc biên chế của lục quân, nhưng chúng sẽ cùng các lực lượng tên lửa, cao xạ của Quân chủng PK-KQ hiệp đồng tác chiến, bảo vệ các mục tiêu hay các đơn vị lục quân theo yêu cầu nhiệm vụ cụ thể.
Trong tương lai, các tổ hợp ZSU-23-4M1 sẽ được tích hợp khí tài quang điện tử, nâng cấp các thành phần tác chiến để tăng độ chính xác, tính toán và đặc biệt là nâng cấp hệ thống thông tin thành hệ thống tự động hóa trong chỉ huy.
Với kết nối mạng thông tin chỉ huy và tình báo phòng không qua khí tài vô tuyến mã hoá cự ly xa, pháo tự hành ZSU-23-4M1 có thể tác chiến độc lập hoặc hiệp đồng với các phân đội tên lửa phòng không.
Nhờ vậy sẽ tạo thành thế trận phòng không liên hoàn và hiểm hóc để tạo thế bất ngờ phản công tiêu diệt địch nhằm tạo hiệu suất chiến đấu cao nhất.
Ngày 14/03 vừa qua, Học viện PK-KQ cũng vừa tổ chức khai mạc khóa đào tạo chuyển loại pháo phòng không tự hành ZSU-23-4M1 cho một số học viên nhằm huấn luyện, sẵn sàng chiến đấu và chiến đấu khí tài tại đơn vị.
Có thể khẳng định ZSU-23-4M1 sẽ không sớm được chuyển giao cho phòng không lục quân.
