Chiều 28/3, tại Bảo tàng Phòng không-Không quân (số 171 Trường Chinh, Hà Nội), Quân chủng Phòng không- Không quân (PK-KQ) đã tổ chức công bố quyết định Bảo vật quốc gia cho khẩu pháo cao xạ mang số hiệu 510681 và khai mạc triển lãm “Bộ đội Pháo cao xạ chiến đấu và chiến thắng”.
Khẩu pháo cao xạ 37mm (số hiệu 510681) do Liên Xô (trước đây) sản xuất năm 1939, viện trợ cho Việt Nam trong kháng chiến chống Pháp, được khẩu đội 3, Đại đội 827 (Tiểu đoàn 394, Trung đoàn 367) sử dụng đã bắn rơi 3 máy bay và bắn bị thương 13 chiếc khác, góp phần làm nên chiến thắng Điện Biên Phủ của quân và dân ta.
Đáng chú ý, khẩu pháo trên còn gắn với tấm gương hy sinh dũng cảm của liệt sĩ Tô Vĩnh Diện.
Đêm 1/2/1954, trong đợt kéo pháo ra theo phương châm “đánh chắc, tiến chắc”, khi xuống dốc Chuối (là dốc vừa dài vừa hẹp, nằm chênh vênh bên vực sâu) được một đoạn thì dây tời chính của khẩu pháo bị đứt. Lúc đó, Khẩu đội trưởng Tô Vĩnh Diện và đồng chí Chí-pháo thủ số 5 cầm càng lái. Khi pháo đứt dây tời, pháo thủ Chí bị càng pháo đánh bật ra.
Trong tình thế hiểm nghèo đó, Tô Vĩnh Diện dùng hết sức đẩy mạnh càng pháo còn lại vào vách núi. Tuy nhiên, trước khi dừng lại, bánh khẩu pháo đã chèn lên người Tô Vĩnh Diện. Khi được đồng đội đưa ra khỏi bánh pháo, anh chỉ kịp hỏi “pháo có việc gì không” rồi anh dũng hy sinh.
Ngày 7/5/1956, Tô Vĩnh Diện được truy tặng danh hiệu Anh hùng LLVT nhân dân và trở thành người anh hùng Pháo cao xạ đầu tiên của quân đội ta ngã xuống trên mặt trận Điện Biên Phủ.
Ngày 1/10/2012, Thủ tướng Chính phủ ban hành quyết định, công nhận pháo 37mm mang số hiệu 510681 là Bảo vật quốc gia đợt 1, cùng 29 hiện vật khác trong hệ thống bảo tàng, di tích quốc gia Việt Nam.
Cũng trong buổi chiều 28-3, Quân chủng PK-KQ đã khai mạc triển lãm “Bộ đội Pháo cao xạ chiến đấu và chiến thắng”. Triển lãm trưng bày hơn 400 hiện vật, ảnh và tư liệu, với 6 phần chính: Bộ đội Pháo cao xạ đánh thắng không quân Pháp tại chiến trường Điện Biên Phủ (1953-1954); Bộ đội Pháo cao xạ đánh thắng không quân Mỹ trên các chiến trường (1954-1975);
Bộ đội pháo cao xạ bảo vệ bầu trời Tổ quốc Việt Nam XHCN từ năm 1975 đến nay; Thành tích và các phần thưởng cao quý của Bộ đội Pháo cao xạ; Bộ đội Pháo cao xạ luôn cảnh giác, hiệp đồng với Bộ đội Không quân, Ra-đa, Tên lửa sẵn sàng chiến đấu bảo vệ vững chắc vùng trời Tổ quốc Việt Nam XHCN; Hình ảnh cá nhân tiêu biểu của Bộ đội Pháo cao xạ trong 2 cuộc kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ.
