Gia đình tên lửa hành trình đối hạm của Liên Xô và Nga (P5)
Gia đình tên lửa hành trình đối hạm của Liên Xô và Nga (P6)
Thông số cơ bản của tên lửa P-80 Zubr (3M80)/ P-80M Moskit (3M82)/ P-270 Moskit-M (3M82M) - (SS-N-22 Sunburn)
Dài: 9,385/ 9,72/ 9,73 m
Đường kính: 1,298 m
Sải cánh: 1,9/ 2,1/ 2,1 m
Tầm bắn: 93/ 120/ 160 km
Tốc độ: Mach 2,6/ Mach 3/ Mach 3
Đầu đạn: 320 kg HE hay 200 kT
Trọng lượng phóng: 3.950/ 4.150/ 4.150 kg
Tàu trang bị: Khu trục hạm dự án 956-Sovremenny, dự án 1155B-Udaloy II; Tàu tên lửa cỡ nhỏ dự án 1242.1-Molniya; tàu tên lửa chạy trên đệm khí dự án 1239-Bora.
Nước sử dụng: Nga,Trung Quốc
Vào những năm đầu 1970, nhận thấy gia đình tên lửa P-15 không còn đáp ứng được những yêu cầu của tác chiến Hải Quân hiện đại khi có khả năng thâm nhập kém cùng tầm bắn gần. Một nhóm các nhà thiết kế từ MKB Raduga (Dubna) đã bắt đầu phát triển một loại tên lửa chống tàu siêu âm mới được định danh 3M80 Zubr (SS-N-22 Sunburn theo mã NATO) hay còn được gọi với tên khác là P-80. Tên lửa được trang bị một hệ thống dẫn đường mới bằng radar chủ động / thụ động được phát triển bởi GosNPO Altair. Radar của tên lửa có thể chuyển đổi từ chế độ chủ động sang thụ động khi gặp phải các biện pháp đối kháng điện tử mạnh của đối phương.
Cuộc thử nghiệm đầu tiên diễn ra vào năm 1973 và đến năm 1981 tên lửa được chính thức đưa vào biên chế với phiên bản đầu tiên 3M80/P-80 có tầm bắn 93 km. Đến năm 1984 xuất hiện phiên bản hiện đại hóa 3M82/ P-80M (phiên bản xuất khẩu 3M80E), tầm bắn tăng lên 120 km và phiên bản cuối cùng 3M82M Moskit-M/ P-270 tầm bắn tối đa đã lên tới 160 km, bệ phóng sử dụng cho tên lửa là loại KT-190. Các tên lửa Moskit hiện vẫn đang được sản xuất tại nhà máy AKK Progress ở Arsenyev .
Moskit có hình dáng đặc trưng với những cánh lái cánh hình chữ "X" ở giữa thân và phần đuôi. Tên lửa có động cơ khởi tốc sử dụng nhiên liệu rắn hoạt động trong 4 giây đầu tiên sau khi phóng và động cơ phản lực dòng thẳng nhiên liệu lỏng cho giai đoạn bay hành trình. Tầm bắn tối đa đạt 120 km khi bay ở chế độ cao-thấp hoặc 80 km với chế độ thấp-thấp, cự ly tương ứng là 160 km và 120 km cho bản nâng cấp 3M82M.
Các thông số trên là tầm bắn đã tính tới đường bay thao diễn còn thực tế tên lửa có thể đạt tầm bắn xa hơn nếu bay trực tiếp đến mục tiêu. Tốc độ của tên lửa đạt Mach 3 ở tầm cao và Mach 1,5 khi bay tầm thấp. Moskit thường chỉ có thể bị phát hiện khi đã tiến sát, cách mục tiêu dưới 30 km, với tốc độ đó mục tiêu chỉ có chưa đầy 30 giây để phản ứng. Đồng thời phương thức dẫn bắn bằng radar thụ động cho phép tên lửa nhận diện những nguồn gây nhiễu tích cực và sử dụng chúng làm kênh dẫn đường. Đặc tính này khiến cho Moskit có khả năng chống chế áp điện tử rất cao.
Những hệ thống tên lửa 3M80 và 3M82 được giới thiệu để trang bị cho lớp tàu khu trục Sovremenny thuộc dự án 956 trong khi 3M82M được trang bị cho các tàu thuộc thế hệ sau. Có tổng cộng 18 tàu khu trục Sovremenny đã được đóng cho Hải quân Liên Xô và Nga trong giai đoạn từ 1980-1999 và có 2 tàu được bán lại cho Trung Quốc (kèm tên lửa 3M80E). Mỗi khu trục hạm vũ trang với 8 bệ phóng KT-190 chia thành 2 cụm 4 ống phóng.
Khu trục hạm dự án 956 Sovremenny
Trong những năm 1980-1990, Hải Quân Liên Xô và sau đó Hải quân Nga đã nhận được 34 tàu tên lửa cỡ nhỏ thuộc dự án 1242.1 Molnya-M (NATO: Tarantul III), 28 trong số trên vẫn còn phục vụ trong Hải Quân Nga ngày nay, 1 được chuyển tới Ukraine vào 1997 và 5 chiếc không hoàn thành vì thiếu vốn. Những tàu trên là phiên bản hiện đại hóa của dự án 1241RE (Tarantul II) được vũ trang với 4 hệ thống phóng tên lửa P-15M Termit. Ở dự án 1242.1, tàu được trang bị 4 hệ thống phóng tên lửa P-270 Moskit-M cùng radar điều khiển hỏa lực Monolit.
Tàu tên lửa dự án 1242.1 Molniya-M
Kiểu tàu cuối cùng: Dự án 1239 Sivuch (Bora/Dergach) là tàu tên lửa nhỏ chạy trên đệm khí với 2 chiếc đã được đóng trong năm 1989 và 1992. Bora cũng được vũ trang với 8 bệ phóng tương tự như khu trục hạm Sovremenny. Hiện tại, 1 tàu đang phục vụ trong hạm đội Baltic (Lữ đoàn 41), và 1 phục vụ trong hạm đội Biển Đen (Lữ đoàn 36).
Tàu đệm khí mang tên lửa dự án 1239 Bora
3M80/ 3M82/ 3M82M Moskit là một trong số những tên lửa chống tàu thành công nhất của Nga. Nó được thiết kế để chống lại những hạm đội nhỏ hơn của hải quân NATO trên Biển Baltic (Đan Mạch và Đức), Biển Đen (Thổ nhĩ kỳ) và những nước không thuộc NATO trong khu vực Thái Bình Dương (Nhật Bản, Hàn Quốc...) mục tiêu chính khác là những nhóm tàu đổ bộ của NATO.
Khi chống lại các mục tiêu đó, những tàu chiến nhỏ sẽ đánh theo biên đội gồm 2 đến 4 chiếc và sẽ tấn công kiểu “bắn và bỏ chạy” với từ 8 đến 16 tên lửa được bắn đi trong cùng một loạt. Tên lửa Moskit được lập trình tọa độ, khai hỏa trong cùng một thời gian và bay theo hành trình dự kiến đến mục tiêu gần như cùng một lúc. Chiến thuật tương tự sẽ được sử dụng chống lại các tàu vận tải ven bờ, mặc dù số lượng tên lửa được phóng sẽ ít hơn (2 tới 4 tên lửa chống lại một mục tiêu).
Những tàu khu trục trang bị Moskit được tổ chức thành các nhóm tấn công lớn của hải quân, hình thành xung quanh hạt nhân là các tàu tuần dương. Mục đích của nhóm này trong Chiến tranh Lạnh là để bảo vệ khu vực phía Bắc (còn gọi là "Bastion") chống lại sự xâm nhập của tàu ngầm Mỹ và các nhóm tàu sân bay, để hỗ trợ những chiến dịch đổ bộ của Hải Quân Xô viết, và trong những điều kiện thuận lợi - để kiểm soát và cắt đứt tuyến đường vận chuyển trên Đại Tây Dương, phá vỡ những kênh thông tin biển giữa Mỹ và Châu Âu.
Hiện nay trong Hải quân Nga, các khu trục hạm trang bị tên lửa Moskit vẫn được dùng với nhiệm vụ tiêu diệt những đối tượng như tàu tuần dương, tàu khu trục và tàu hộ vệ cỡ lớn là thành phần trong hạm đội tàu sân bay Mỹ vì mặc dù Chiến Tranh Lạnh đã qua nhưng Hải quân Mỹ vẫn được coi là đối tượng tác chiến chính của Hải quân Nga.
Molniya 1242.1 phóng tên lửa Moskit
