Ra đời nhằm khắc phục hạn chế của radar 5N63
Sự phát triển mạnh mẽ của các phương tiện tấn công đường không như máy bay, tên lửa hành trình, tên lửa đạn đạo, UAV và các vũ khí dẫn đường công nghệ cao khác đã đặt ra nhiều thách thức to lớn cho nhiệm vụ phòng không.
Bên cạnh đó, sự phát triển của các máy bay tác chiến điện tử như EA-6B Prowler, EA-18 Growler cũng là những trở ngại không nhỏ.
Trong tác chiến, radar tìm kiếm và dẫn đường cho tên lửa có ý nghĩa quyết định trong việc vô hiệu hóa mục tiêu, nó được ví như “đôi mắt” của hệ thống phòng không.
Sự ra đời của hệ thống phòng không S-300 đã tạo ra bước đột phá quan trọng trong nhiệm vụ bảo vệ bầu trời. Tuy nhiên, radar 5N63 thế hệ đầu có những hạn chế nhất định.
Nhằm đáp ứng yêu cầu tác chiến trong tình hình mới, đầu những năm 1990 Nga đã tiến hành nâng cấp hệ thống phòng không S-300P lên chuẩn S-300PMU.
Biến thể này chứng kiến sự ra đời của một loại radar mới mang tên 30N6E Flap Lid (Tomb Stone) với nhiều tính năng ưu việt.
Năng lực vượt trội của radar 30N6E
30N6E là radar mảng pha 3D hoạt động ở băng tần X, bộ vi xử lý của nó có khả năng lái chùm tia điện tử hay tạo các búp sóng phụ nên gần như không thể gây nhiễu.
Ngoài ra, các mảng pha của radar 30N6E rất khó bị phát hiện bởi máy thu cảnh báo radar trên máy bay. Các búp sóng phụ liên tục thay đổi cho phép hệ thống qua mặt tên lửa chống bức xạ hoạt động theo nguyên lý bám theo cánh sóng.
Radar 30N6E theo dõi mục tiêu và dẫn hướng cho tên lửa thông qua một liên kết dữ liệu theo công nghệ “track-via-missile” (theo dõi qua đạn).
Sự vắng mặt của một ăng ten định hướng thường thấy như trên các loại radar khác cho thấy lệnh truyền đến tên lửa thông qua một dạng sóng phát ra từ mảng chính.
Nó có khả năng nhận dạng mục tiêu trong môi trường lộn xộn hay bị gây nhiễu cao, đặc biệt là khả năng bám theo các loại tên lửa đạn đạo di chuyển ở tốc độ lớn.
Ăng ten radar có hình chữ nhật, phía sau là nguồn cấp dữ liệu xung và ống điện môi với 2 xi lanh thủy lực để nâng ăng ten khi hoạt động và gập gọn lại khi hành quân. Toàn bộ ăng ten, phòng điều khiển radar được lắp trên khung gầm xe tải MAZ-7910 (8 x 8).
Xe có hệ thống điện và thông tin liên lạc riêng cho phép nâng cao khả năng cơ động và hoạt động độc lập. Nó cũng có thể triển khai trên tháp 40V6M cao 24 mét nhằm phát hiện các mục tiêu bay thấp ở địa hình đồi núi.
Radar 30N6E có khả năng bao quát 3600, góc phương vị từ -3 - +600, có thể theo dõi đồng thời 100 mục tiêu ở cự ly 300 km, độ cao tối đa 30 km.
Theo tuyên bố từ nhà sản xuất, radar 30N6E có thể bám bắt những mục tiêu có diện tích phản hồi radar (RCS) chỉ 0,02 m2, tốc độ di chuyển lên đến 2,8 km/s.
Ống điện môi phía sau ăng ten radar 30N6E
Ưu điểm của 30N6E là thời gian chuyển từ trạng thái hành quân sang sẵn sàng chiến đấu và ngược lại chỉ mất 5 phút.
Radar 30N6E cung cấp kênh dẫn hướng cho tên lửa 48N6E có phạm vi tác chiến lên đến 150 km. Nó có thể dẫn hướng đồng thời 12 tên lửa và phân bổ 2 tên lửa/mục tiêu nhằm nâng cao hiệu suất tác chiến.
Các biến thể nâng cấp về sau như 30N6E1 và 30N6E2 có bộ vi xử lý mạnh hơn, phân biệt mục tiêu trong môi trường lộn xộn tốt hơn. Radar mới cung cấp kênh dẫn hướng cho tên lửa 48N6E2 có tầm bắn lên đến 200 km.
Hiệu suất của radar 30N6E vượt trội so với AN/MPQ-53 hay AN/MPQ-65 của hệ thống phòng không Patriot. Radar của Patriot có phạm vi phát hiện mục tiêu chỉ 170 km, kiểm soát đồng thời 9 tên lửa.
Mắt thần 30N6E ngoài khả năng bắm bắt mục tiêu và dẫn hướng độc lập cho tên lửa còn có thể phối hợp cùng với các đài radar cảnh giới khác thông qua bộ khí tài chỉ huy đồng bộ.
Việc phối hợp này cho phép tạo môi trường chiến thuật thống nhất, đảm bảo công kích mục tiêu đúng thời điểm nhằm phát huy tối đa lợi thế chiến thuật.
30N6E của tổ hợp phòng không S-300PMU1 là loại radar hiện đại nhất Đông Nam Á, sẽ vô hiệu hóa các mục tiêu đường không có ý định xâm nhập bầu trời Việt Nam.
