Trả lời câu hỏi của Tuổi Trẻ liên quan đến việc Quốc hội Hoa Kỳ vẫn cấm bán vũ khí sát thương cho Việt Nam, Chủ nhiệm Ủy ban Đối ngoại của Quốc hội Trần Văn Hằng cho rằng Quốc hội Hoa Kỳ nên bỏ lệnh cấm phi lý này.
Quan tâm tình hình biển Đông
Ông Hằng cho biết: Ngày mai đoàn nghị sĩ Hoa Kỳ do Chủ tịch Tiểu ban Châu Á - Thái Bình Dương thuộc Ủy ban Đối ngoại của thượng viện Hoa Kỳ sẽ sang thăm và làm việc tại Việt Nam. Nội dung tham gia lần này có nhiều vấn đề, trong đó có nội dung tăng cường thúc đẩy quan hệ đối tác toàn diện giữa Việt Nam và Hoa kỳ; tìm hiểu xem xét thái độ, chủ trương của ta đối với vấn đề biển Đông vừa rồi; tìm hiểu việc triển khai Hiến pháp của ta, đặc biệt là vấn đề nhân quyền.
Họ đang bàn đến dự luật nhân quyền của Việt Nam. Để dự luật này có lợi cho ta, ta sẽ chủ động hoan nghênh đoàn sang. Về vấn đề nhân quyền, nhận thức và quan điểm của hai bên còn khác nhau, cần có các cuộc trao đổi đối thoại để dẫn tới sự hiểu nhau gần hơn, xử lý vấn đề nhân quyền phù hợp hơn với vấn đề của nước ta.
Phóng viên các báo đã đặt câu hỏi với ông Trần Văn Hằng:
* Quốc hội Mỹ vẫn chưa đồng ý với việc bán vũ khí sát thương cho Việt Nam. Trong chuyến thăm lần này hai bên có đề cập đến vấn đề này không, thưa ông?
- Đến nay, hiệp định 123 là hiệp định về vấn đề hạt nhân dân sự thì hai bên đã ký rồi. Hiệp định đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP) cũng sẽ nằm trong nội dung cuộc trao đổi lần này. Các vấn đề liên quan đang bàn và ta sẽ đề xuất bàn kĩ vì họ có làm việc với Bộ Quốc phòng nữa. Tôi nghĩ rằng hai bên đã nâng cấp quan hệ lên đối tác toàn diện, Việt Nam cũng đã chuẩn bị ký TPP, không có lý do gì để Quốc hội Hoa Kỳ tiếp tục cấm bán vũ khí sát thương cho Việt Nam.
* Phía Việt Nam có đề xuất gì về tình hình biển Đông không, thưa ông?
- Vừa qua ở Mỹ đã có phản ứng tích cực, từ chủ tịch thượng viện, rồi 6 nhóm nghị sĩ đã phản ứng. Bây giờ họ sang tìm hiểu, mình vẫn giữ quan điểm là bằng mọi biện pháp bảo vệ chủ quyền. Riêng lần này, VN mong muốn làm cho các nghị sĩ Mỹ hiểu rõ cơ sở pháp lý và lịch sử của chủ quyền Việt Nam trên biển Đông.
Tôi cho rằng trong giới nghị sĩ Mỹ có nhiều nghị sĩ chưa thật am hiểu về vấn đề này. Vì thế chúng tôi sẽ làm cho họ hiểu cơ sở pháp lý, lịch sử để khẳng định chủ quyền, từ đó phản đối mọi sự xâm phạm chủ quyền, quyền tài phán của Việt Nam trên biển Đông. Chúng tôi cũng sẽ đề nghị các nước phải có tiếng nói phù hợp với luật pháp quốc tế.
Tham gia gìn giữ hòa bình, không liên minh quân sự
Liên quan đến việc Việt Nam lần đầu tiên cử quân nhân tham gia công tác gìn giữ hòa bình quốc tế, ông Hằng cho hay: VN đã cử sĩ quan liên lạc tham gia vào phái bộ gìn giữ hòa bình quốc tế ở Sudan, đã cử hai sĩ quan liên lạc. Ngoài ra chúng ta sẽ tham gia theo các góc độ khác nhau, nếu lực lượng lớn hơn thì phải có nghị quyết của Quốc hội. Trong chương trình xây dựng pháp luật của Quốc hội dự kiến sẽ quy định về tổ chức, quyền hạn, trách nhiệm, chế độ chính sách cho lực lượng này.
* Xin ông cho biết mục đích của việc tham gia?
-Nghị quyết của trung ương và Cương lĩnh của Đảng đã nói rồi, VN hội nhập quốc tế toàn diện, là thành viên tích cực có trách nhiệm với cộng đồng quốc tế. Việt Nam là thành viên của Liên Hiệp quốc, bây giờ tham gia lực lượng này để phát huy vai trò trách nhiệm của VN là một thành viên tích cực của cộng đồng quốc tế.
Chúng ta tham gia để đóng góp sức lực, trí tuệ với nghĩa vụ là một thành viên. Qua đó chúng ta kết hợp học tập rút kinh nghiệm, đồng thời hoàn thiện cơ chế chính sách thuộc về nội luật và dần dần nội luật hóa các điều ước các cam kết quốc tế mà VN chúng ta là thành viên.
* Bao giờ Quốc hội sẽ xem xét tính toàn diện tính pháp lý và có văn bản pháp quy về vấn đề này?
- Trong chương trình xây dựng pháp luật, dự kiến kỳ họp 8 Quốc hội sẽ cho ý kiến về việc Việt Nam tham gia lực lượng gìn giữ hòa bình quốc tế, có thể là bằng một nghị quyết hoặc dự án luật. Hiện nay cơ quan chính phủ, trực tiếp là bộ Ngoại giao, Quốc phòng và Công an đang phối hợp hình thành đề án. Đề án này đã có rồi.
Hiện nay mới sơ bộ đang bàn, theo tôi trước mắt nên ra nghị quyết trước. Bởi vì nếu luật hóa thì ta chưa có kinh nghiệm, thực tiễn cũng chưa tham gia, mới cử hai sĩ quan, thứ hai là còn có thời gian để trao đổi, học tập kinh nghiệm. Vừa rồi có trao đổi học hỏi kinh nghiệm của Nhật Bản. Khi có kinh nghiệm rồi thì ra luật mới chặt chẽ hơn và đáp ứng được yêu cầu, tránh việc làm xong rồi phải sửa.
* Trước mắt VN sẽ tham gia hoạt động nào?
-Trước mắt sẽ cử sĩ quan liên lạc tại phái bộ gìn giữ hòa bình của Liên Hiệp quốc ở Sudan, chịu sự điều hành của phái bộ Liên Hiệp quốc tại đây. Phái bộ này do tổng thư kí Liên Hiệp quốc cử.
* Những nguyên tắc nào mà lực lượng mình tham gia phải tuân thủ, thưa ông?
-Tất nhiên khi đã tham gia rồi thì phải theo sự điều hành chung của Liên Hiệp quốc. Liên Hiệp quốc đã có hình thành phái bộ tham gia gìn giữ hòa bình từ năm 1948, đã có nguyên tắc, điều kiện quy chế hoạt động và bộ tham mưu điều hành chung. Chỉ có điều là chúng ta mới nên chỉ tham gia từng bước một để vừa học tập kinh nghiệm vừa rèn luyện đào tạo. Tham gia lực lượng này phải đào tạo đội ngũ cán bộ chiến sĩ nắm được luật quốc tế, phải có trình độ ngoại ngữ để trực tiếp tham gia.
* Quốc tế có e ngại khi VN tham gia lực lượng này không?
- Hiện nay không có e ngại gì, cộng đồng quốc tế rất hoan nghênh Việt Nam. Vai trò Việt Nam trên trường quốc tế ngày càng cao, có uy tín. Cộng đồng quốc tế phấn khởi khi VN tham gia và tin tưởng VN sẽ có những đóng góp tích cực, đáp ứng các yêu cầu.
* VN sẽ tham gia mức độ nào?
-Tùy thuộc vào tình hình vì tham gia lực lượng này phụ thuộc vào trình độ của lực lượng. Nếu đã tham gia rồi thì phải có kế hoạch, lộ trình đào tạo bồi dưỡng lực lượng theo yêu cầu của Liên Hiệp quốc, để làm sao cho thấy rằng chúng ta tham gia là để đóng góp vào việc gìn giữ hòa bình của Liên Hiệp quốc.
