AK-630 là tên gọi của pháo cao tốc phòng không tự động do Liên Xô nghiên cứu phát triển từ những năm 1960. Hiện nay, loại pháo này được coi là vũ khí tiêu chuẩn trên hầu hết các tàu chiến của Hải quân Nga (Liên Xô trước đây) và nhiều quốc gia khác, trong đó có Việt Nam.
Trong Hải quân Nhân dân Việt Nam, AK-630 được lắp đặt trên khinh hạm Gepard 3.9 ; tàu hộ tống tên lửa Project 1241RE, 1241.8 và BSP-500; tàu tuần tra Svetlyak và cả tàu pháo nội địa hiện đại TT-400TP.
Pháo cao tốc AK-630 nằm trong hệ thống phòng không tầm thấp A-213-Vympel-A bao gồm nhiều thành phần: pháo AK-630; radar điều khiển hỏa lực MR-123-02 và tổ hợp ngắm quang – điện tử SP-521.
Trong đó, “mắt thần” MR-123-02 có khả năng phát hiện mục tiêu trên không ở tầm 4-5.000m. Còn tổ hợp ngắm quang – điện SP-521 phát hiện mục tiêu kích cỡ tương đương máy bay MiG-21 tầm 7km, trong khi có thể “nhìn thấy” mục tiêu kích cỡ như tàu phóng lôi ở tầm cực xa, 70km.
Các hệ thống điện tử trong hệ thống A-213-Vympel-A còn bao gồm cả khả năng giám sát các chế độ theo dõi, miễn dịch trong điều kiện bị gây nhiễu điện tử mạnh.
Tháp pháo AK-630 (dấu đỏ) trên tàu hộ tống tên lửa Project 1241RE của Hải quân Nhân dân Việt Nam.
Về pháo AK-630, nó không chỉ có khả năng tiêu diệt mục tiêu máy bay, trực thăng mà còn đánh chặn được tên lửa hành trình chống tàu bay thấp. Ngoài ra, nó cũng có thể sử dụng đối phó với tàu chiến cỡ nhỏ.
Pháo AK-630 thiết kế với 6 nòng pháo cỡ 30mm cho phép đạt tốc độ bắn tới 5.000 viên/phút, tầm bắn hiệu quả 5.000m.
Với tốc độ bắn cao như vậy, AK-630 được coi là một trong những vũ khí hữu hiệu nhất thế giới trong nhiệm vụ phòng không. Vì trong tác chiến phòng không, pháo bắn càng nhiều đạn càng có hiệu quả cao. Nó sẽ tạo ra mật độ hỏa lực dày cho phép đạt xác suất trúng mục tiêu lớn.
Hệ thống pháo được điều khiển hoàn toàn tự động (pháo thủ chỉ việc ấn nút bắn trong phòng điều khiển) hoặc điều khiển bằng tay nếu cần.
