Hệ thống tên lửa phòng không Buk "Made in China" có gì đặc biệt?

HQ-16A (phiên bản xuất khẩu có tên gọi LY-80) là hệ thống tên lửa đất đối không di động tầm trung do Trung Quốc sản xuất, chính thức ra mắt trước công chúng vào tháng 9/2011. Thiết kế của HQ-16A dựa trên nguyên mẫu Buk-M1 (SA-11 Gadfly) và Buk-M2 (SA-17 Grizzly) của Nga.

Hệ thống có khả năng tiêu diệt mọi mục tiêu bay từ độ cao lớn đến cực thấp, ở khoảng cách lên đến 42 km (độ cao diệt mục tiêu hiệu quả 400 - 10.000 m), vai trò của nó là lấp kín khoảng trống giữa hệ thống tên lửa phòng không tầm ngắn HQ-7 và HQ-9 chuyên đánh tầm xa.

Xe mang phóng tự hành (TEL) của HQ-16A sử dụng khung gầm xe tải việt dã TA-5350 cấu hình 6x6, mang theo 6 tên lửa sẵn sàng phóng trong các container kín kiêm ống bảo quản xếp hành 2 hàng. Phía sau cabine xe là trạm điều khiển phóng.

Trong trạng thái chiến đấu, xe TEL được nâng lên khỏi mặt đất bởi 4 kích thủy lực, các ống phóng sẽ ngả về phía sau để có thể phóng tên lửa theo chiều thẳng đứng.

Đạn tên lửa đánh chặn của HQ-16A có hình dáng bên ngoài rất giống với đạn 9M38 của tổ hợp Buk-M1; có chiều dài 5,01 m; đường kính 0,34 m; trọng lượng phóng 690 kg với đầu đạn nặng 70 kg; vận tốc tối đa Mach 3.

Tên lửa tiêu diệt được mục tiêu là máy bay hoạt động trong dải độ cao 15 m - 18 km, tầm xa 42 km; hoặc tên lửa hành trình trong cự ly 3,5 - 12 km, độ cao 50 m và có vận tốc 300 m/s.

Nhà sản xuất tuyên bố xác suất tiêu diệt mục tiêu trong một phát bắn đối với máy bay là 85% hoặc 60% đối với tên lửa hành trình. Tên lửa được dẫn bằng quán tính độc lập giai đoạn đầu, giai đoạn 2 bay theo lệnh của đài điều khiển và chuyển sang dùng radar bán chủ động giai đoạn cuối.

Radar tìm kiếm mục tiêu của tổ hợp HQ-16A là loại mảng pha 3 tham số (3D) thụ động, hoạt động trên băng tần S có tầm trinh sát 140 km, độ cao 20 km. Khi mục tiêu bị phát hiện, radar cảnh giới sẽ tự động đánh giá mối đe dọa và cung cấp tham số về radar điều khiển hỏa lực.

Radar điều khiển hỏa lực hoạt động trên băng tần L có tầm quét tối đa 85 km. Sau khi nhận tham số từ radar cảnh giới sẽ tiến hành theo dõi và xác định chủng loại mục tiêu, nó cũng kiểm soát việc phóng đạn và chiếu xạ sau khi tên lửa được phóng.

Đài radar điều khiển hỏa lực có thể phát hiện 6 mục tiêu, theo dõi 4 trong số đó và dẫn đường cho 8 tên lửa tấn công cùng lúc.

Các thành phần khác của hệ thống gồm HQ-16A gồm xe chỉ huy, xe nguồn điện, xe nạp đạn, xe bảo dưỡng và thiết bị thử nghiệm tên lửa. Mỗi xe radar hỏa lực kiểm soát 2 - 4 xe TEL, chúng nhận lệnh phân bổ mục tiêu từ xe chỉ huy với số liệu do xe radar cảnh giới cung cấp.

Phiên bản hải quân của HQ-16 có tên định danh là HHQ-16 (Hải Hồng Kỳ-16), đang lắp đặt trên khinh hạm Type 054A với radar cảnh giới là loại Type 382 (Fregat MAE-3) và được dẫn bắn bằn radar điều khiển hỏa lực Type 345 (MR-90).

Gần đây hệ thống HQ-16A/ HHQ-16 đã được Trung Quốc nâng cấp về hệ thống điện tử, đi kèm với tên lửa đánh chặn loại mới tương tự 9M317 của tổ hợp Buk-M2. Đây là một vũ khí phòng thủ nguy hiểm và rất đáng gờm của Quân đội Trung Quốc.