Để chiếm ưu thế tuyệt đối trên biển và trên không, Mỹ đã phát triển lực lượng không quân hải quân hùng hậu mà nòng cốt là tàu sân bay. Với tàu sân bay, Mỹ có thể triển khai không quân ở bất kỳ nơi nào trên thế giới.
Tuy nhiên, tàu sân bay thường chỉ được trang bị hệ thống vũ khí hạng nhẹ. Vì thế để đảm bảo an toàn cho tàu trước các mối đe dọa từ trên không và trên biển, Mỹ đã xây dựng nên nhóm tàu sân bay chiến đấu hùng hậu để hộ tống gồm: 2 tuần dương hạm, 4 khu trục hạm, 2 tàu hậu cần kỹ thuật, các tàu quét mìn và 2-3 tàu ngầm hạt nhân mang tên lửa.
Trong đó, các tàu tuần dương, khu trục được trang bị hệ thống vũ khí phòng không, chống tàu cực mạnh nhằm tiêu diệt mọi máy bay, tên lửa, tàu chiến đối phương muốn tiếp cận mục tiêu.
Có thể nói, muốn tiếp cận được tàu sân bay Mỹ đối phương phải vượt qua một hàng rào thép gần như bất khả xâm phạm. Đó là chưa kể lực lượng máy bay tiêm kích hùng hậu ngay trên tàu sân bay có khả năng đánh chặn và công kích mọi mục tiêu trên không và trên mặt nước trong bán kính hàng nghìn km.
Trong chiến tranh lạnh, nhằm đối phó với nhóm tàu chiến đấu hùng hậu của người Mỹ, Liên Xô đã quyết định phát triển ra những tên lửa hành trình chống tàu “siêu khủng” chuyên diệt tàu sân bay.
P-500 Bazalt
Những năm 1960, các nhà khoa học quân sự Liên Xô đã bắt tay vào việc phát triển tên lửa hành trình chống tàu siêu thanh P-500 Bazalt (NATO định danh là SS-N-12 Sandbox). Loại tên lửa này chính thức đi vào phục vụ năm 1973.
Tên lửa hành trình chống tàu P-500 Bazalt có kích cỡ lớn với chiều dài 11,7m, đường kính thân 0,9m, nặng khoảng 4,5 tấn. Tên lửa trang bị động cơ đẩy rocket nhiên liệu lỏng cho phép đạt tốc độ vượt âm thanh (Mach 2,5), tầm bắn 550km.
Loại tên lửa này được thiết kế lập trình phát huy hiệu quả với “chiến thuật bầy sói” - phóng nhiều tên lửa đánh vào cùng một mục tiêu để đạt hiệu quả cao nhất.
Trong chiến đấu, sau khi xác định mục tiêu, tàu chiến sẽ bắn đồng loạt khoảng 8 quả P-500, chúng sẽ liên kết với nhau thành một nhóm với tên lửa “đầu đàn” bay lên cao khoảng 7.000m để tìm mục tiêu bằng radar. Các tên lửa khác nằm ở độ cao thấp để tránh bị phát hiện sớm.
Khi tên lửa “đầu đàn” phát hiện tàu sân bay nó sẽ cung cấp dữ liệu cho các tên lửa còn lại, và phần lớn các tên lửa này sẽ lao vào mục tiêu chính là tàu sân bay. Ngoài ra, một số tên lửa sẽ tấn công mục tiêu khác để phân tán khả năng đánh chặn của đối phương.
Trong trường hợp, tên lửa “đầu đàn” bị bắn hạ thì một tên lửa khác sẽ bay lên thế chỗ tiếp tục tìm kiếm và khóa mục tiêu.
P-500 trang bị đầu đạn thuốc nổ mạnh nặng tới 950kg cho phép bắn chìm tàu chiến cỡ lớn chỉ bằng phát bắn duy nhất. Nó cũng có khả năng mang đầu đạn hạt nhân cỡ 350 kiloton.
Hiện nay, tên lửa hành trình P-500 Bazalt trang bị chủ yếu trên tuần dương hạm tên lửa lớp Slava (Project 1164). Với 16 quả đạn P-500 Bazalt, lớp Slava được xem là một trong những chiến hạm diệt tàu sân bay “khủng” nhất của Hải quân Nga, là “cơn ác mộng” đối với hạm đội tàu sân bay Mỹ.
P-700 Granit
Dựa trên thành tựu từ P-500 Bazalt, Liên Xô tiếp tục phát triển tên lửa hành trình chống tàu sân bay P-700 Granit mạnh hơn.
P-700 Granit (NATO định danh SS-N-19 Shipwreck) có kích thước nhỏ hơn, nhưng lại nặng hơn so với P-500 Bazalt. Theo đó, P-700 dài 10m, đường kính thân 0,85m, nặng 7 tấn.
Tên lửa P-700 trang bị 2 động cơ (khởi tốc và hành trình), tên lửa đẩy ra khỏi ống phóng bằng động cơ đẩy phụ nhiên liệu rắn. Sau khi đạt độ cao ổn định, động cơ tuốc bin phản lực KR-93 được kích hoạt đưa tên lửa tới mục tiêu, tốc độ hành trình vượt âm thanh (Mach 2,5), tầm bắn xa đến 625km.
Tên lửa dùng hệ dẫn đường quán tính ở pha giữa và đầu tự dẫn radar chủ động ở pha cuối. Tương tự chiến thuật sử dụng P-500, P-700 cũng áp dụng “chiến thuật bầy sói”.
Tàu chiến sẽ bắn nhiều đạn tên lửa P-700 vào cùng một mục tiêu và sẽ có tên lửa “đầu đàn” bay ở độ cao lớn hơn, chỉ định mục tiêu cho các tên lửa khác tấn công.
Chúng sẽ tấn công các mục tiêu theo thứ tự ưu tiên, từ cao nhất tới thấp nhất. Và sau khi phá hủy các mục tiêu đầu tiên, tên lửa còn lại sẽ tấn công mục tiêu ưu tiên tiếp theo. Với ưu thế phóng loạt thì hệ thống đánh chặn của cụm tàu sân bay xem ra sẽ rất vất vả trong việc chống trả.
Tên lửa hành trình chống tàu P-700 Granit lắp đầu đạn thuốc nổ mạnh nặng 750kg, tuy nhỏ hơn P-500 nhưng đủ sức để gây thiệt hại lớn cho tàu địch.
Hiện nay, tên lửa P-700 Granit chủ yếu trang bị trên tuần dương hạm tên lửa lớp Kirov – chiến hạm siêu lớn của Nga chạy bằng năng lượng hạt nhân có kích cỡ tương đương tàu sân bay hạng nhẹ.
