Cách đây 40 năm, để bảo vệ xe tăng - thiết giáp chống lại sức công phá của đầu đạn xuyên lõm, giáp phản ứng nổ (ERA) đã được nghiên cứu hoàn thiện và đưa vào sử dụng. Đến nay đã có khá nhiều kiểu ERA ra đời, từ thế hệ đầu tiên như Kontakt-1 của Nga, Blazer của Israel, cho tới các loại tiên tiến hơn gồm Kontakt-5, Kartus, Relikt... với tính năng vượt trội. Bài viết dưới đây xin giới thiệu kiểu ERA mới nhất - Nozh (Con dao) hiện đang được lắp đặt trên các xe tăng chiến đấu chủ lực của Ukraine.
Giáp phản ứng nổ Nozh lắp trên xe tăng T-84 Oplot
Giáp phản ứng nổ Nozh (ERA Nozh) giúp bảo vệ xe tăng - thiết giáp chống lại đạn nổ lõm, đạn xuyên giáp dưới cỡ và cả đạn xuyên lõm với thanh xuyên kiểu "lõi va đập". Sự khác biệt cơ bản của Nozh với các kiểu ERA hiện có là luồng phụt theo dạng phẳng của các module giáp phản ứng nổ sẽ cắt phá luồng xuyên lõm hoặc làm lệch hướng thanh xuyên của đầu đạn dưới cỡ bắn vào xe, nhờ đó làm giảm độ sâu xuyên giáp của đạn. Ưu điểm nổi trội của Nozh là thời gian phản ứng nhanh, bảo vệ hiệu quả và có độ tin cậy cao trước các loại đạn chống tăng, kể cả khi góc chạm của đạn vuông góc với thân xe và tháp pháo.
Module ERA Nozh có kết cấu không tháo rời, hoạt động không cần cơ cấu kích nổ đặc biệt, không đòi hỏi yêu cầu chuẩn bị sử dụng, bảo dưỡng và sửa chữa; không tự kích nổ khi bị trúng đạn súng bộ binh, mảnh bom pháo, hỗn hợp cháy; có thể lắp thay thế các module giáp phản ứng nổ 4C20, 4C22 (do Nga sản xuất) với tỷ lệ 1:2, hiệu quả bảo vệ tăng 1,8 - 2,7 lần so với 4C22; giảm số lượng mảnh văng khi nổ, lắp đặt đơn giản, giá thành thấp.
Sơ đồ lắp đặt các module Nozh trên tháp pháo xe tăng T-80UD và T-84 Oplot của Ukraine
Module Nozh có kết cấu đặc biệt để chống lại các kiểu đạn tốc độ siêu cao, gồm các thỏi thuốc nổ hình trụ tiết diện chỏm cầu có vỏ bọc và được sắp xếp theo góc tính toán trong một hộp kín. Các thỏi thuốc nổ được cố định bằng những thanh nẹp, phía dưới có đệm giảm chấn. Rãnh lõm của thỏi thuốc nổ được làm tương tự như lượng nổ tạo hình của đầu đạn lõm, độ sâu rãnh lõm nằm trong khoảng 0,333 đến 1,83 bán kính hình cầu của tiết diện thỏi thuốc nổ.
Các tham số cơ bản của thỏi thuốc nổ đặc trưng cho tính hiệu quả phá hủy luồng phụt của hiệu ứng xuyên lõm gồm khối lượng thuốc nổ phân hủy, tốc độ phân hủy và chiều dài của luồng phụt. Các tham số này được tối ưu hóa theo vị trí cần bảo vệ của xe tăng và chống được các đầu đạn chống tăng phổ biến nhất hiện nay.
Trong mỗi module chứa 7 thỏi thuốc nổ, chúng được xếp thẳng hoặc nghiêng dưới một góc nào đó phụ thuộc vào cách bố trí module giáp để bảo vệ bề mặt ngang hay thẳng đứng của thân xe hoặc tháp pháo. Kích thước module: 245 x 120 x 36 mm.
Sơ đồ kết cấu module và thỏi thuốc nổ của giáp phản ứng nổ Nozh
Sơ đồ kết cấu module giáp phản ứng nổ Nozh chống đạn xuyên lõm 2 tầng
Khi module giáp Nozh bị trúng đạn xuyên lõm, luồng xuyên của đạn tác động vào một trong những thỏi thuốc nổ và hiệu ứng nổ của nó bắt đầu tác động vào luồng xuyên của đầu đạn. Do sản phẩm nổ và sóng nổ sẽ kích hoạt các thỏi thuốc nổ kế tiếp, nhờ đó tạo ra các luồng phụt kế tiếp nhau tác động cắt phá liên tục, làm phân rã luồng xuyên hoặc làm lệch hướng thanh xuyên của đầu đạn tấn công, nhờ đó xe tăng được đảm bảo sống sót trước các đòn tấn công.
Sơ đồ nguyên lý hoạt động của module Nozh
Bố trí giáp Nozh trên tháp pháo xe tăng T-84 Oplot
Tính năng kỹ thuật của một số kiểu giáp phản ứng nổ điển hình
Xe tăng T-84 Oplot của Ukraine
