Được đưa vào trang bị cho từ những năm 1960, ngày nay xe tăng T-54/55 vẫn đóng vai trò “xương sống” trong Binh chủng Tăng – Thiết giáp Việt Nam.
T-54/55 là loại xe tăng chiến đấu chủ lực được sản xuất và đưa vào sử dụng tại Liên Xô năm 1946. Thiết kế này đã đạt được nhiều kỷ lục mà không một loại tăng chiến đấu chủ lực nào có thể đạt được như: xe tăng chiến đấu chủ lực được sản xuất với số lượng nhiều nhất (khoảng 86.000-100.000 chiếc); xe tăng tham chiến nhiều chiến trường nhất và xe tăng được sử dụng lâu đời nhất.
Với ưu điểm được thiết kế khá đơn giản, “nồi đồng cối đá” dễ sử dụng và sửa chữa ngay trong điều kiện chiến trường. Khả năng cơ động cao, vận hành đơn giản, T-54/55 đã cho thấy là một loại xe tăng hiệu quả.
Xe tăng chiến đấu chủ lực T-54/55 của Việt Nam.
Tuy nhiên, so với các xe tăng hiện đại ngày nay, T-54/55 đã trở nên lạc hậu rất nhiều. Dù vậy, với những quốc gia có ngân sách quốc phòng hạn chế thì việc đầu tư mua sắm trang bị mới, số lượng lớn là khó khăn. Vì thế, nhiều quốc gia đã lựa chọn giải pháp nâng cấp hiện đại hóa T-54/55.
Việc nâng cấp sẽ tăng cường đáng kể sức mạnh hỏa lực, hệ thống phòng vệ của xe. Trong khi chi phí thấp hơn so với việc mua xe tăng mới.
Dưới đây là một số giải pháp nâng cấp điển hình có thể phù hợp với Việt Nam:
T-55M5/M6
T-55M5/M6 là hai gói nâng cấp xe tăng chiến đấu T-54/55 tới từ công ty Nga. Gói nâng cấp này tập trung tăng cường giáp bảo vệ, hệ thống điều khiển hỏa lực và động cơ.
Theo đó, gói nâng cấp T-55M5 thiên về nâng cấp khả năng phòng thủ. Xe được trang bị thêm giáp phản ứng nổ Kontakt-5 quanh mặt trước tháp pháo và mặt trước thân.
Hệ thống điều khiển hỏa lực trong xe được trang bị kính ngắm TVK-3 cho pháo thủ và TKN-1SM cho trưởng xe. Pháo chính D-10T2S cỡ 100mm vẫn được giữ nguyên.
Về động cơ, T-55M5 trang bị loại động cơ diesel V-55U cải tiến mạnh hơn. Với những cải tiến trên, trọng lượng của xe ít hơn 40 tấn. Gói nâng cấp T-55M5 có giá khoảng 700 nghìn USD, đây là cái giá khá rẻ.
Xe tăng chiến đấu chủ lực nâng cấp T-55M5.
Công ty của Nga cũng đưa ra một gói nâng cấp khác mang tên T-55M6 tập trung nâng cấp hỏa lực, giáp bảo vệ.
Hỏa lực được hiện đại hóa với pháo chính 2A46M cỡ nòng 125mm kết hợp hệ thống nạp đạn tự động cho phép đạt tốc độ bắn cao hơn.
Pháo chính 125mm được tích hợp khả năng phóng tên lửa chống tăng 9K120 Svir hoặc 9K119 Refleks qua nòng.
Hệ thống giáp bảo vệ của T-55M6 được nâng cấp lên chuẩn tương đương giáp xe tăng T-80U hiện đại.
Với những nâng cấp này, T-55M6 vừa có khả năng bảo vệ tốt, vừa có sức tấn công mạnh mẽ, đủ sức đối chọi với kẻ địch hiện đại. Tất nhiên, “tiền nào của ấy” giá của gói nâng cấp T-55M6 khá đắt, khoảng 1,8 triệu USD.
T-55AM2
Công ty Caliber Prague (Cộng hòa Czech) đã đưa ra gói nâng cấp mang tên T-55AM2. Gói này chú trọng vào việc cải thiện độ chính xác của vũ khí và tăng khả năng bảo vệ xe trước các vũ khí chống tăng của đối phương.
Về hỏa lực, xe được cải thiện ốp tản nhiệt ở đầu nòng pháo 100mm giúp tăng độ chính xác khi bắn và giảm sự tác động nhiệt độ có thể làm cong vênh nòng. Ngoài ra, xe còn tích hợp thêm hệ thống lấy đường ngắm cho pháo thủ bằng tia laser giúp bắn chính xác hơn và nhanh hơn.
Xe tăng chiến đấu nâng cấp T-55AM2.
Thân xe được bổ sung khối giáp thụ động gồm các tấm Glacis hình bán nguyệt phía trước và 2 bên. Các tấm này giúp chống lại cuộc tấn công bằng tên lửa chống tăng. Ở những phần quan trọng có thể tăng cường thêm giáp phản ứng nổ (ERA) để tăng độ an toàn.
T-55AM2 thay thế động cơ cũ bằng động cơ mới công suất 610 mã lực, cải thiện hệ thống treo giúp xe di chuyển êm hơn trên địa hình ghồ ghề.
Gói nâng cấp T-55AM2 giúp tăng cường độ bảo vệ xe lên đến 140% so với trước, hiệu quả chiến đấu tăng lên đáng kể so với trước.
Theo một số nguồn tin không chính thức, Quân đội Campuchia đang sử dụng khoảng 100 chiếc xe tăng T-55AM2.
T-55AGM
T-55AGM là tên gọi của gói nâng cấp xe tăng T-54/55 do Cục thiết kế Kharkiv Morozov (Ukraine) thực hiện. Kharkiv Morozov cũng là nơi khai sinh ra dòng xe tăng huyền thoại T-54/55.
Gói nâng cấp T-55AGM cải tiến mạnh mẽ về hệ thống hỏa lực với pháo nòng trơn KBM1 125mm (hoặc khách hàng có thể chọn loại 120mm tiêu chuẩn NATO) kết hợp hệ thống nạp đạn tự động.
Pháo được tích hợp khả năng phóng tên lửa chống tăng có điều khiển qua nòng cho phép tiêu diệt mục tiêu tầm 5.000m. Thậm chí, tên lửa có thể bắn hạ trực thăng bay thấp.
Sau nâng cấp, sức chiến đấu của T-55AGM được coi là gần tương đương với T-80.
Trên tháp pháo lắp giá điều khiển vũ khí tự động lắp súng máy phòng không 12,7mm. Với giá điều khiển này, pháo thủ có thể điều khiển bắn từ trong xe mà không cần mà chui ra ngoài.
Về hệ thống giáp bảo vệ, T-55AGM trang bị giáp phản ứng nổ (ERA), hệ thống gây nhiễu điện tử.
T-55AGM trang bị động cơ diesel đa nhiên liệu 5TDFM công suất 850 mã lực. Những nâng cấp này đã khiến trọng lượng xe tăng từ 36 tấn lên 48 tấn.
Theo nhà sản xuất, sau nâng cấp T-55AGM có sức tấn công và phòng thủ gần tương đương với loại T-80. Đây có thể nói là một trong những gói nâng cấp tốt nhất, hoàn thiện nhất cho xe tăng T-54/55.
T-55MV
Ngoài gói nâng cấp T-55AGM, Kharkiv Morozov còn thực hiện một chương trình khác mang tên T-55MV.
Gói nâng cấp này chủ yếu tập trung vào việc tăng cường khả năng bảo vệ xe trước vũ khí chống tăng của đối phương.
Xe tăng chiến đấu chủ lực nâng cấp T-55MV.
T-55MV được trang bị loại giáp phản ứng nổ Kontakt-1 ở phần phía trước và tháp pháo. Loại giáp này có khả năng chịu được loại đạn xuyên giáp uranium nghèo M829 120mm của Mỹ ở cự ly 1.000m.
Xe vẫn giữ nguyên pháo chính 100mm nhưng bổ sung thêm khả năng phóng tên lửa chống tăng 9M117 Bastion qua nòng. Loại tên lửa này có khả năng đánh trúng mục tiêu ở cự ly 4.000m với khả năng xuyên giáp dày 550mm.
Xe được trang bị hệ thống kiểm soát bắn Volna với máy tính đường đạn kỹ thuật số.
Syria là quốc gia đầu tiên đặt hàng nâng cấp 200 chiếc T-55 của họ lên chuẩn T-55MV.
