Avtomat Kalashnikova, súng trường tấn công của thế kỷ 21.
Avtomat Kalashnikova (AK) là một trong số những dòng súng trường tấn công nổi tiếng nhất thế giới hiện nay. Cho đến nay đã có hơn 18 thành viên của gia đình AK gồm những phiên bản nối tiếng như AK-47, AKM, AKMS, AKS-74, AK-101 với những sửa đổi và trang bị thêm các thiết bị phụ trợ nhằm bổ sung khả năng sát thương trên chiến trường. Hiện nay, phiên bản mới nhất của dòng súng nổi tiếng này là AK-12. Trước đó, các phiên bản thử nghiệm của dòng súng này có tên là AK-200. Sắp tới đây, AK-12 sẽ trở thành súng trường tấn công tiêu chuẩn của Quân đội Liên bang Nga. Hiện AK-12 đang trong quá trình thử nghiệm và kiểm tra kỹ thuật.
Cách đây hơn 3 năm, ngày 5-5-2010, giới truyền thông Nga và Ukraine đăng tải hình ảnh Bộ trưởng tình trạng khẩn cấp Sergey Kuzhugetovich Shoygu (nay là Bộ trưởng Quốc phòng Nga) và Ngoại trưởng Sergey Larov đến thăm nhà máy sản xuất súng trường tấn công Izhmash và thị sát dây chuyền sản xuất súng trường tấn công các biến thể AK-101 và AK-102. Ông S.K. Shoygu cũng có dịp thăm quan dây chuyền sản xuất các phiên bản thử nghiệm của AK-12 và bắn thử các phiên bản AK-200. Sau đó, giới truyền thông Nga tuyên bố rằng đây là phiên bản hiện đại hóa mới nhất của Nga nhằm đáp ứng với những nhu cầu trên chiến trường trong thế kỷ XXI.
Theo một số nhận định ban đầu, AK-12 là một trong những khẩu súng trường tấn công khá uy lực, ngang ngửa với khẩu FN Scar của phía NATO. Các phiên bản đầu tiên của AK-12 sử dụng loại đạn tiêu chuẩn 5.45 x 39mm của Nga, các khóa an toàn và kim hỏa vẫn giữ nguyên theo thiết kế của các mẫu thử nghiệm AK-200. Tuy nhiên, các phiên bản AK-12 sau này đã có những thay đổi đáng kể ở báng súng, nòng súng, kim hỏa, khóa an toàn và các rãnh trên khẩu súng để giảm thiểu việc bụi bám trên nòng súng.
Hiện nay, có một phiên bản chính của AK-12 sử dụng băng tiếp đạn loại tiêu chuẩn 35 viên, một phiên bản sử dụng cơ cấu nạp đạn song song và lên đạn bằng trích khí dài 60 viên và một phiên bản dùng loại băng tiếp đạn cỡ lớn kiểu Drum lên đến 100 viên. Tuy nhiên, phiên bản AK-12 sử dụng băn tiếp đạn 35 viên sẽ là loại tiêu chuẩn, còn phiên bản băng tiếp đạn 60 và 100 viên Drum sẽ chỉ dành cho các khách hàng có yêu cầu riêng.
Ban đầu, do trong kho vũ khí còn tới hơn 1 triệu khẩu AK-74 và ngân sách quốc phòng đang bị thu hẹp, Bộ Quốc phòng Nga không có ý định trang bị AK-12. Tuy nhiên, sau những gì AK-12 thể hiện trong các buổi thử nghiệm và kiểm tra từ tháng 11 đến tháng 12 năm 2012, Bộ trưởng Sergey Shoygu đã quyết định bán hơn 1.3 triệu khẩu AK-74 và AKS-74 và thay thế bằng những khẩu AK-12 mới nhất.
Bắt đầu từ ngày 2-11-2012, AK-12 bắt đầu được đưa vào thử nghiệm và phải trải qua các bài kiểm tra súng trường tấn công theo quy định tiêu chuẩn của gia đình AK. Các bài thử nghiệm này bao gồm:
+ Khai hỏa trong điều kiện nhiệt độ dưới -5 độ C: AK-12 bắn rất tốt và không hề có biểu hiện bị kẹt đạn hoặc lạnh kim hỏa.
+ Khai hỏa trong điều kiện nhiệt độ cao.
+ Bảo quản trong điều kiện nhiều bụi và cát: AK-12 vẫn có khả năng bắn rất tốt trong môi trường nhiều bụi và không có dấu hiệu kẹt đạn hoặc kẹt nòng.
+ Khả năng chịu lực cao với chất liệu composite và hợp kim nhẹ.
+ Bán kính sát thương hiệu quả.
Cho đến ngày 23-11-2012, AK-12 đã hoàn thành xuất sắc 80% quy trình sản xuất và thử nghiệm theo tiêu chuẩn súng trường tấn công của Nga. Tuy nhiên, sau đó, có một vài trục trặc nhỏ xảy ra khi báng súng của AK-12 có độ giật vượt tiêu chuẩn, nòng súng bị đỏ nòng trong môi trường cát và bán kính sát thương của AK-12 không ổn định. Ngay sau đó, nhà máy Izhmash đã tiến hành các khâu sửa chữa và khắc phục các lỗi xảy ra với AK-12. Bảy ngày sau, AK-12 đã hoàn thành quy trình thử nghiệm và kiểm tra.
Đầu năm 2013, Izmash đã cho ra lò các phiên bản thử nghiệm ban đầu củ AK-12 và gửi cho các bạn hàng truyền thống ở Châu Á, Nam Mỹ và Châu Âu. Đã có những hợp đồng đặt hàng đến hơn 2 triệu khẩu AK-12, riêng quân đội Liên bang Nga đặt hàng với số lượng hơn 1 triệu khẩu. Dự kiến lô hàng đầu tiên sẽ được chuyển giao cho quân đội Nga đầu năm 2014.
AK-12 là phiên bản mang nhiều thay đổi nhất trong các thành viên của gia đình Avtomat Kalashnikov AK. AK-12 mang nhiều dáng dấp phong cách thiết kế của NATO và đáp ứng nhu cầu của thế kỷ XXI. Vật liệu cấu tạo của AK-12 gồm 2 thành phần chủ yếu là vật liệu composite và vật liệu nhẹ, chịu được cường độ lực cao. AK-12 có rãnh ngắm đa năng và có thể thay thế bằng các loại kính ngắm quang học hoặc kính ngắm điện tử của Nga và NATO.
Ngoài ra, AK-12 còn được trang bị những thiết bị dành riêng cho các lực lượng đặc biệt như báng súng có thể thay đổi chiều dài bằng cách thu gọn lại, thay vì kiểu báng gấp như AKS-74 hay AK-101A phiên bản sử dụng cho Thủy quân lục chiến và Hải quân đánh bộ. Khóa nòng của AK-12 được thiết kế theo kiểu khóa nòng thông minh, giảm thiểu tối đa khả trường hợp cướp cò.
Súng có các chế độ bắn khá đa dạng gồm: 1 viên tiêu chuẩn, 3 loạt ngắn, bán tự động và hoàn toàn tự động với cơ số đạn tiêu chuẩn tối đa là 35 viên. Tuy nhiên, do nòng súng của AK-12 có độ xoắn cao nên súng được trang bị một bộ phận hoàn toàn mới là rãnh hãm của nòng để tăng tốc cho đầu đạn (Sơ tốc đầu đạn của AK-12 vào khoảng 890m/s). Theo đánh giá thì phía NATO chỉ có khẩu FN Scar là có gia tốc đầu đạn tương đương AK-12 là 850m/s.
Hiện nay, AK-12 sử dụng các loại đạn chính gồm 5.45 x 39mm, 5.56 x 45mm NATO, 7.62 x 39mm và 7.62 x 51mm tiêu chuẩn của phía NATO. Các phiên bản 5.56 x 45mm có thể sử dụng được cả loại đạn 45mm hoặc 39mm của phía NATO. Theo giám đốc nhà máy Izhmash, phiên bản AK-12 sử dụng cho mục đích dân sự và quân sự sẽ được giới thiệu vào quý 1 năm 2014, sử dụng 2 loại đạn chính là .223 Remington và loại đạn ống Gauge sử dụng cho mục đích tự vệ và săn bắn.
