Trong số những phi công tiêm kích cùng trải qua thời kỳ chiến đấu oanh liệt, Đại tá có ấn tượng sâu đậm nhất với người đồng đội nào? Vì sao vậy?
Đất nước hòa bình đã hơn 40 năm, nhưng trong tôi vẫn đầy ắp hình ảnh đẹp về anh em phi công đồng đội, những người bạn chiến đấu với bao kỷ niệm một thời bên nhau, cả trong trận mạc cũng như trong cuộc sống thường ngày.
Có nhiều anh em phi công lớp chúng tôi rất dũng cảm, bay giỏi, chiến đấu kiên cường, lập công xuất sắc, họ là những phi công “siêu đẳng” của Không quân Nhân dân Việt Nam.
Đó là các anh Đinh Tôn, Nguyễn Đức Soát, Nguyễn Tiến Sâm, Trần Việt, Phạm Phú Thái, Lê Thanh Đạo, Vũ Xuân Thiều, Lương Thế Phúc, Nguyễn Công Huy…
3 phi công siêu đẳng của Không quân Việt Nam (từ trái qua): Lê Hải (MiG-17, bắn rơi 6 chiếc), Vũ Ngọc Đỉnh (MiG-21, bắn rơi 6 chiếc), Nguyễn Văn Nghĩa (MiG-21, bắn rơi 6 chiếc). Ảnh: István Toperczer.
Nhưng cũng có người đã mãi mãi yên giấc ngàn thu, họ không còn nữa, nhưng hình ảnh thân quen của họ vẫn quẩn quanh đâu đó bên tôi. Phi đội tôi 16 người, giờ chót gần kết thúc chiến tranh, người hy sinh, người nhảy dù, chỉ còn lại vài anh em…!
Nhớ đến đồng đội và những kỷ niệm thời ấy, tôi nghẹn ngào cảm xúc về tình người, tình đồng đội, vui buồn có nhau, lúc giận, lúc hờn, quan hệ cuộc sống thật bình dị, mộc mạc… nhưng vô cùng chân thành, vô cùng ấm áp tình người.
Tôi nghĩ đó là nghĩa cử, là hình ảnh, là mối quan hệ vô cùng đẹp đẽ mà trong suốt cuộc đời tôi sẽ ghi nhớ, lấy đó để sống và làm mẫu mực cho các mối quan hệ sau này.
Các phi công Phi đội MiG-21 đầu tiên vào Tân Sơn Nhất năm 1975... Ảnh: Ban liên lạc các cựu học viên Việt Nam đã theo học và nghiên cứu tại Học viện Quân sự - Chính trị mang tên V. I. Lenin (Liên Xô).
... và 40 năm sau (từ trái qua phải): Đại tá Trần Thông Hào, Thiếu tướng Nguyên Mạnh Hải, Đại tá Nguyên Thanh Quý, Đại tá Vũ Quốc Bảo, Trung tướng Hán Vĩnh Tường, Đại tá AHLLVT Nguyễn Văn Nghĩa (phi đội trưởng), Thượng tá Nguyễn Văn Lập, Đại tá Trần Tuấn Việt, Đại tá Nguyễn Hưng Thông, Đại tá Lê Kiền.
Tình đồng đội không chỉ có trong anh em phi công chúng tôi, tình anh em đồng đội giữa trên không, mặt đất cũng ấm áp đầy xúc động.
Hồi đó cứ chiều chiều khi rút ban chiến đấu về, anh em trong đơn vị, quân y có, cấp dưỡng có, nhân viên phục vụ có…không ai bảo ai, họ nghe tiếng xe chở phi công về, là cùng chạy ùa ra cửa để đếm, điểm danh từng phi công xem ai về, ai không về?
Họ hân hoan với chiến thắng của anh em chúng tôi, nhưng họ cũng ôm nhau khóc khi có ai đó trong chúng tôi không trở về!
Thật cảm động về tình người trong thời chiến và có lẽ không có vần thơ nào, bài ca nào có thể nói lên hết cái hay, cái đẹp của mối quan hệ tình người đó!
Các phi công Trung đoàn Không quân 935 sẵn sàng xuất kích. Ảnh: Tuổi trẻ.
Đại tá có cảm nhận thế nào về sự lớn mạnh của Không quân Việt Nam khi được trang bị nhiều loại máy bay tiêm kích thế hệ mới như Su-27 và Su-30MK2 hay sắp tới là những máy bay còn hiện đại hơn?
Không quân ta ngày nay được trang bị máy bay, vũ khí và các phương tiện đảm bảo chiến đấu hiện đại. Nhưng có làm chủ được hay không và khai thác hết tính năng hiện đại của các phương tiện đó, hoàn toàn do ý chí con người.
Những bài học kinh nghiệm phải đổi bằng xương máu trong thực tế chiến đấu vẫn còn nguyên giá trị...!
Tôi tin rằng nếu nắm chắc kỹ thuật, rèn giũa trong các bài tập luyện, ý chí vững vàng, tự tin và lòng yêu nước, nhất định các phi công trẻ trên Su-27 và Su-30MK2 sẽ đánh thắng bất kỳ kẻ thù nào.
