Cuối thời Đông Hán và trong thời Tam Quốc, thiên hạ tuy đại loạn nhưng lại xuất hiện vô số nhân tài. Điều này đúng với câu "loạn thế xuất anh hùng". Nhân tài trong giai đoạn lịch sử này không chỉ có nhiều võ tướng tài giỏi mà còn xuất hiện các vị quân sư tài hoa là trợ thủ đắc lực của những vị quân chủ hàng đầu lúc bấy giờ.
Xét về quân sư, nhiều người cho rằng Gia Cát Lượng là chiến lược gia quyền lực nhất vì ông đã giúp Lưu Bị lập ra nhà Thục Hán. Số khác lại nhận định Tư Mã Ý mới là quân sư giỏi nhất Tam Quốc vì ông không chỉ "vượt mặt" Gia Cát Lượng mà còn nắm giữ đại quyền của nhà Tào Ngụy.
Tuy nhiên, trên thực tế, vị quân sư giỏi nhất Tam Quốc không phải là Gia Cát Lượng hay Tư Mã Ý. Thay vào đó, vị quân sư này lại là người gây nhiều bất ngờ trên bàn cờ chính trị. Người này chính là Tuân Úc.
Tuân Úc là quân sư, chiến lược gia kỳ tài của Tào Tháo.
Tuân Úc (163 – 212), biểu tự Văn Nhược, là một vị mưu sĩ và quan đại thân thời Đông Hán. Ông là người có công lớn giúp Tào Tháo gây dựng sự nghiệp thời Tam Quốc. Lúc sinh thời, Tuân Úc là một trọng thần rất có tiếng tăm trong các mưu sĩ nổi tiếng của Tào Tháo. Ông thậm chí còn được Tào Tháo gọi là "Ngộ chi Tử Phòng", so sánh ông với Trương Lương, một trong Hán sơ Tam kiệt trứ danh.
Theo Biệt truyện của Trương Thức có viết về Tuân Úc đánh giá rằng, Tuân Úc không chú ý tới vẻ ngoài, đức hạnh đầy đủ, chăm lo chính đạo và nổi tiếng thiên hạ. Ông là anh tài tuấn kiệt của đất nước. Đồng thời ông được nhiều danh sĩ khác như Tư Mã Ý, Chung Do tôn sùng.
Theo phân tích của các chuyên gia, nếu không có sự phò tá đắc lực của Tuân Úc, Tào Tháo đã bị diệt trừ từ lâu và không thể lập được nhà Tào Ngụy. Tuân Úc đã 4 lần làm thay đổi tiến trình lịch sử và được coi là vị quân sư tài giỏi nhất của Tào Tháo.
Vậy, 4 lần thay đổi lịch sử này là gì?
Thứ nhất, trận Từ Châu
Tào Tháo nhiều lần nghe theo lời khuyên của Tuân Úc nên đạt được nhiều thành tựu to lớn trong sự nghiệp.
Lần đầu tiên Tuân Úc thay đổi tiến trình lịch sử là trong trận Từ Châu. Khi đó, Tào Tháo phái quân tấn công Từ Châu. Tuy tiền tuyến có nhiều thuận lợi nhưng căn cứ của Tào Tháo ở Duyện Châu lại gần như bị Lã Bố chiếm được.
Cụ thể, năm 193, thái thú quận Trần Lưu là Trương Mạc (dưới quyền Tào Tháo) cùng với em là Trương Siêu và mưu sĩ Trần Cung khi hay tin Tào Tháo đồ sát dân Từ Châu thì vô cùng thất vọng và không công nhận địa vị của ông ở Duyện Châu nữa. Ba người đã quyết định tìm một vị thủ lĩnh mới để lật đổ họ Tào. Đúng lúc đó, Lã Bố lại phiêu bạt từ chỗ Viên Thiệu sang nên Trần Cung đã khuyên Trương Mạc cùng nhau đón Lã Bố về và tôn làm Duyện Châu mục thay thế cho Tào Tháo.
Rõ ràng, trong tình huống này, Tào Tháo rơi vào tình cảnh bất lợi, mất vùng đất lớn, đồng thời khó có thể lớn mạnh trong tương lai.
Tuân Úc khéo léo giúp Tào Tháo tái chiếm Duyện Châu.
Thật may là Tào Tháo có Tuân Úc làm chiến lược gia. Vào thời điểm nguy cấp, Tuân Úc đã lập mẹo cố giữ vững ba tòa thành cuối cùng ở Duyện Châu cho Tào Tháo là Nhân Thành, Đông An và Phạm Huyện. Vì thế, Tào Tháo không bị mất căn cứ và kịp mang quân trở về đánh Lã Bố. Chính điều này đã tạo cơ hội cho Tào Tháo có cơ hội lật ngược tình thế. Chính nhờ sự giúp đỡ của Tuân Úc mà Tào Tháo đã ổn định được vị thế của mình và cuối cùng đã thành công đánh bại Lã Bố, buộc mãnh tướng này phải ra khỏi Duyện Châu vào năm 195.
Sau trận chiến này, Tào Tháo không chỉ được triều đình công nhận mà còn thiết lập vững chắc lãnh thổ đầu tiên của mình.
Thứ hai, "phụng thiên tử dĩ lệnh chư hầu"
Tào Tháo nghe theo lời khuyên của Tuân Úc để thực hiện sách lược "phụng thiên tử dĩ lệnh chư hầu".
Theo ghi chép trong lịch sử, khi triều đình Trường An rối loạn, hai quyền thần là Lý Thôi và Quách Dĩ trở mặt đánh nhau, Hán Hiến Đế đã thoát khỏi kinh thành sang phía đông và trở lại Lạc Dương. Lúc bấy giờ, Tuân Úc và Trình Dục chính là hai người khuyên Tào Tháo nên đi nghênh đón "thiên tử" để giúp nhà Hán, đồng thời hiệu triệu thiên hạ.
Bằng cách này sẽ có chính nghĩa để dẹp loạn chư hầu. Sử sách gọi chiến lược này là "phụng thiên tử dĩ lệnh chư hầu" (tạm dịch là phò tá thiên tử hiệu lệnh chư hầu). Đây được coi là chiến lược quan trọng đưa Tào Tháo tới thành công và ngày càng lớn mạnh hơn. Ý nghĩa của sách lược tuyệt đỉnh này lớn tới mức không hề thua kém "Long Trung đối sách" mà quân sư Gia Cát Lượng vạch ra cho Lưu Bị để thống nhất thiên hạ.
Xét theo lời khuyên của Tuân Úc đối với Tào Tháo, có thể thấy vị quân sư này có quyền lực và sức ảnh hưởng rất lớn mới có thể thuyết phục được vị quân chủ họ Tào. Mặc dù bối cảnh khi đó nhà Hán đang suy tàn nhưng vẫn còn nhiều người trung thành với vương triều này. Sách lược của Tuân Úc nhằm giúp Tào Tháo đề cao chữ ""nghĩa" để thu phục lòng người trong bối cảnh thiên hạ đại loạn.
Nếu không có sách lược "phò tá thiên tử hiệu lệnh chư hầu" thì thế lực Tào Tháo sẽ không thể trở nên hùng mạnh như vậy. Do đó, hành động và sách lược của Tuân Úc đã làm thay đổi hoàn toàn tiến trình của lịch sử.
Thứ ba, trận Quan Độ
Tào Tháo thắng lớn ở Quan Độ và tiêu diệt hoàn toàn được thế lực của Viên Thiệu nhờ nghe theo lời khuyên của Tuân Úc.
Lần thứ ba Tuân Úc thay đổi tiến trình lịch sử chính là trong trận Quan Độ năm 200. Theo ghi chép trong chính sử, ở giai đoạn đầu và giữa của trận Quan Độ, Tào Tháo thực ra ở thế bất lợi. Trong khi đó, Viên Thiệu có binh lực mạnh mẽ, thực lực vượt xa Tào Tháo.
Chiến sự giữa hai bên giao tranh ác liệt. Cụ thể, hai bên cầm cự lâu ngày mà không phân thắng bại, những rõ ràng quân Tào ở thế yếu hơn. Khi sắp hết quân lương, Tào Tháo muốn rút lui về Hứa Xương nên bèn viết thư hỏi ý kiến của Tuân Úc.
Ngay sau đó, Tuân Úc viết thư khuyên Tào Tháo "ngàn vạn lần không nên nghĩ tới chuyện rút lui, một khi rút lui thì không thể nào giữ được nữa". Thay vào đó, theo Tuân Úc, đây là thời điểm quan trọng cần phải dùng tới mưu kế vì hai bên giao chiến lâu ngày, đều đã mệt mỏi.
Tào Tháo đã tiếp thu ý kiến của Tuân Úc, cố gắng phòng thủ để chờ biến cố. Quả nhiên, không lâu sau đó, Hứa Du, mưu sĩ của Viên Thiệu, sang đầu hàng và hiến kế cho Tào Tháo cướp lương thảo ở Ô Sào. Điều này khiến đại quân của Viên Thiệu tan vỡ.
Thứ tư, sau trận Quan Độ
Sau 4 lần làm thay đổi tiến trình lịch sử, Tuân Úc xứng đáng là vị quân sư mạnh nhất trong Tam Quốc.
Sau trận Quan Độ, dù toàn bộ đại quân của Viên Thiệu đều bị đánh bại thảm hại, nhưng điều này chỉ làm cho gia tộc họ Viên bắt đầu suy yếu chứ chưa bị sụp đổ hoàn toàn. Dù thắng trận Quan Độ, dần thay đổi cục diện tranh hùng, nhưng Tào Tháo sẽ rất khó để đánh bại hoàn toàn Viên Thiệu và thống nhất phương Bắc. Tuy nhiên, lúc bấy giờ, Tào Tháo không nhận ra điều này và nóng lòng muốn ra tay chống lại gia tộc họ Viên. Nếu thực sự làm như vậy, kết cục mà Tào Tháo phải đón nhận là thất bại.
Ở thời điểm bước ngoặt này, Tuân Úc đã đứng lên và thành công khuyên can Tào Tháo. Tuân Úc tin rằng "tập đoàn" của Viên Thiệu tuy hùng mạnh nhưng nội bộ lại không đoàn kết. Do đó, nếu Tào Tháo nôn nóng tấn công thì họ buộc phải đoàn kết chống lại thế giới bên ngoài. Nếu Tào Tháo không tấn công thì họ Viên tự nhiên sẽ tự tách nhau ra. Đợi đến khi họ rời rạc, suy yếu, nếu Tào Tháo tấn công lần nữa, xác suất thành công sẽ càng lớn hơn.
Quả nhiên, sau khi Tào Tháo nghe theo lời khuyên của Tuân Úc, những gì xảy ra với gia tộc họ Viên đúng như những suy đoán của vị quân sư này. Họ Viên xảy ra xung đột nội bộ và suy yếu nên Tào Tháo đã tiêu diệt hoàn toàn các con của Viên Thiệu vào năm 207 và thống nhất phương Bắc. Trong thời gian này, Tuân Úc giữ vững Hứa Xương không xảy ra bất cứ biến cố gì.
Từ 4 lần thay đổi tiến hành lịch sử, có thể thấy Tuân Úc xứng đáng là vị quân sư quyền lực và mạnh nhất trong Tam Quốc. Nếu không có ông, Tào Tháo đã bị tiêu diệt từ lâu. Đáng tiếc Tào Tháo và Tuân Úc về sau lại bất đồng về mục tiêu soán ngôi nhà Hán. Cuối cùng, Tuân Úc qua đời một cách khá bí ẩn vào năm 212, hưởng thọ 50 tuổi. Ông được tặng hàm Thái úy và được đặt tên thụy là Kính hầu.
Các chuyên gia đánh giá rằng, nếu không xảy ra mâu thuẫn và Tuân Úc không mất sớm thì vị quân sư tài danh này có thể toàn lực giúp đỡ Tào Tháo thống nhất thiên hạ. Sự ra đi của Tuân Úc cũng có thể được coi là một mất mát lớn với Tào Tháo.
Bài viết tham khảo nguồn: Sohu, Baidu, Zhihu
