Các phi hành gia sẽ phải đối mặt với một môi trường không trọng lượng trong bất kỳ sứ mệnh nào trong không gian, đây là một thách thức lớn đối với cơ thể và tâm trí của họ. Để vượt qua những khó khăn khác nhau do môi trường không trọng lượng gây ra, các phi hành gia cần phải trải qua một loạt khóa huấn luyện không trọng lượng. Những khóa đào tạo này sẽ giúp họ thích nghi với môi trường độc đáo trong không gian và giữ cho họ khỏe mạnh và có điều kiện làm việc tốt.
Tập thể dục là phần quan trọng nhất của việc tập luyện không trọng lượng. Bằng cách thực hiện các bài tập aerobic, rèn luyện sức mạnh và các bài tập giữ thăng bằng, các phi hành gia có thể tăng cường sức mạnh cơ bắp và mật độ xương, đồng thời cải thiện khả năng thích ứng của cơ thể. Những bài tập này bao gồm treo người tự do, tập nhảy, rèn luyện sức mạnh với dây đàn hồi, v.v. Ảnh: NASA
Trên Trái Đất, cơ thể chúng ta dựa vào trọng lực và hoạt động của cơ để duy trì sự cân bằng. Tuy nhiên, trong không gian, trọng lực gần như bằng 0, điều này khiến các phi hành gia khó thực hiện bất kỳ chuyển động nào. Không có trọng lực, chất lỏng và xương của cơ thể sẽ trải qua những thay đổi, dẫn đến chứng loãng xương và teo cơ. Đồng thời, môi trường không trọng lượng cũng sẽ tác động nhất định đến trạng thái tâm lý, các phi hành gia có thể gặp các vấn đề như tâm trạng thất thường, rối loạn giấc ngủ.
Mục đích của việc huấn luyện không trọng lượng là giúp các phi hành gia thích nghi với môi trường không trọng lượng và duy trì sức khỏe thể chất cũng như tinh thần. Những khóa đào tạo này được thiết kế để giảm bớt gánh nặng thể chất cho các phi hành gia trong không gian, tăng sức mạnh cơ bắp và mật độ xương, cải thiện chức năng của hệ tim mạch và hô hấp, đồng thời phát triển khả năng thích ứng với môi trường không trọng lượng.
Không trọng lượng là trạng thái trong đó tác dụng hấp dẫn lên một vật bị giảm đi hoặc triệt tiêu. Trong không gian, các phi hành gia trải qua cảm giác không trọng lượng do lực hấp dẫn tương đối yếu của Trái Đất. Ở trạng thái này, các phi hành gia có thể lơ lửng tự do trong khoang vũ trụ mà không chịu ảnh hưởng của trọng lực trong điều kiện bình thường. Ảnh: ZME
Để thích nghi tốt hơn với môi trường không trọng lượng, các phi hành gia cần hiểu rõ các tính chất vật lý của không gian và hành vi của chính họ ở đó. Họ sẽ tập luyện bằng cách sử dụng thiết bị mô phỏng tình trạng không trọng lượng, chẳng hạn như huấn luyện không trọng lượng mô phỏng trong nước và huấn luyện không trọng lượng trên máy bay. Những khóa đào tạo mô phỏng này giúp các phi hành gia hiểu cách cơ thể họ phản ứng và điều chỉnh trong môi trường không trọng lượng.
Môi trường không trọng lượng cũng có tác động nhất định đến trạng thái tinh thần của các phi hành gia. Để giúp họ đối phó với sự căng thẳng của môi trường không trọng lượng, các phi hành gia được đào tạo tâm lý và hỗ trợ tâm lý. Những bài tập này được thiết kế để cải thiện tinh thần dẻo dai, giảm lo lắng và căng thẳng, đồng thời duy trì sự ổn định về cảm xúc.
Huấn luyện không trọng lượng có ý nghĩa rất lớn đối với các phi hành gia. Nó không chỉ giúp các phi hành gia thích nghi với môi trường không gian và duy trì sức khỏe thể chất và tinh thần mà còn là yếu tố quan trọng trong việc nâng cao hiệu quả thực hiện sứ mệnh và hoàn thành nhiệm vụ. Thông qua quá trình huấn luyện không trọng lượng, các phi hành gia có thể đương đầu tốt hơn với những khó khăn, thử thách, đồng thời duy trì năng lượng và điều kiện làm việc tốt.
Trọng lực trên Trái Đất tạo ra trọng lượng cho các vật thể và kéo chúng xuống. Nhưng khi một vật mang (chẳng hạn như người hoặc vật thể) đi vào không gian, nó càng ở xa Trái Đất thì lực hấp dẫn càng yếu và cuối cùng nó sẽ tiến tới mức 0. Vì vậy, các phi hành gia mất đi lực hấp dẫn của Trái Đất trong không gian, dẫn đến tình trạng không trọng lượng. Ảnh: Zhihu
Phương pháp tập luyện không trọng lượng
Huấn luyện thiết bị đặc biệt: Các phi hành gia sẽ sử dụng thiết bị đặc biệt để thực hiện các loại hình huấn luyện khác nhau, chẳng hạn như máy tập tạ, bể bơi mô phỏng môi trường không trọng lượng, v.v. Những thiết bị này có thể mô phỏng trạng thái không trọng lượng của không gian và giúp các phi hành gia thích nghi cũng như rèn luyện cơ thể.
Rèn luyện sức bền: Trong không gian, cơ bắp của các phi hành gia sẽ mất đi một lượng sức mạnh nhất định, vì vậy việc rèn luyện sức bền là rất quan trọng trong việc tập luyện không trọng lượng. Các phi hành gia cải thiện sức bền thể chất của họ bằng cách tập luyện trong thời gian dài như chạy, đạp xe và chèo thuyền.
Rèn luyện thăng bằng và phối hợp: Trong môi trường không trọng lượng, các phi hành gia cần duy trì sự cân bằng và phối hợp cơ thể để tránh những chuyển động không ổn định hoặc té ngã. Để đạt được mục tiêu này, các phi hành gia sẽ thực hiện nhiều bài tập giữ thăng bằng và phối hợp khác nhau, chẳng hạn như trồng cây chuối, đi bộ, v.v., nhằm cải thiện khả năng kiểm soát cơ thể của các phi hành gia.
Rèn luyện tâm lý: Môi trường không trọng lượng cũng sẽ có tác động nhất định đến tình trạng tâm lý của các phi hành gia, vì vậy rèn luyện tâm lý cũng là một phần của quá trình huấn luyện không trọng lượng. Các phi hành gia sẽ được đào tạo điều chỉnh tâm lý để nâng cao chất lượng tâm lý và cải thiện khả năng đối phó với căng thẳng và thích ứng với căng thẳng.
Trong trạng thái không trọng lượng, xương và cơ của phi hành gia không còn chịu được áp lực. Theo thời gian, xương và cơ của họ sẽ dần yếu đi do thiếu tải, khiến quá trình thích nghi trở lại Trái Đất trở nên khó khăn hơn. Ảnh: NASA