Vào ngày 9/8 của 20 năm về trước, cựu Tổng thống Nga Boris Yeltsin đã tiến cử ông Vladimir Putin trở thành quyền Thủ tướng mới của nước Nga, đồng thời là người kế nhiệm chức vụ Tổng thống của ông.
Vào thời điểm đó, hầu hết người dân Nga đều không biết "người được lựa chọn" này là ai. Trên cương vị Giám đốc Tổng cục an ninh Liên bang (FSB), ông Putin khi ấy hầu như không xuất hiện trước công chúng hay trên truyền hình.
Trong khi đó, phe đối lập ở Kremlin đã chỉ trích quyết định của Tổng thống đương nhiệm, với lí do ông Putin thiếu kinh nghiệm chính trị và có quan hệ mật thiết với lực lượng FSB.
Thậm chí, một số nhà quan sát còn dự đoán rằng ông Putin sẽ thất bại trong cuộc bầu cử Tổng thống sau đó.
Sau đây là trích đoạn một số bài báo do The Moscow Times tổng hợp, được đăng tải vào một ngày sau khi ông Boris Yeltsin công bố quyết định của mình.
1. Bài viết "Tổng thống bị tất cả phe phái chính trị chỉ trích" của tác giả Andrei Zolotov, ngày 10/8/1999
Tổng thống Boris Yeltsin đã thất bại thê thảm trên chính trường sau quyết định lựa chọn Vladimir Putin thay vì Sergei Stepashin.
"Thật điên rồ", lãnh đạo đảng Cộng sản Liên bang Nga Gennady Zyuganov thốt lên trong một cuộc phỏng vấn trên đài phát thanh. "Rồi ai sẽ coi trọng Thủ tướng, khi mà vị trí đó cứ bị thay đổi liên tục như thay áo chứ?"
Lời chỉ trích mạnh mẽ nhất có lẽ là của cựu Phó Thủ tướng Boris Nemtsov: "Không thể lí giải nổi sự điên rồ này. Rồi mọi người sẽ lại phát chán khi phải chứng kiến một nhà lãnh đạo tồi tệ, không làm nổi công việc của mình".
Còn theo Chủ tịch Duma Quốc gia (Hạ viện) Nga Gennady Seleznyov, ông Putin rồi cũng sẽ như tất cả những người được ông Yeltsin đề cử làm người kế nhiệm trước đó, đều lần lượt bị sa thải hết.
"Sự nghiệp của Putin đã có thêm một vết nhọ" vì Tổng thống Yeltsin, ông Seleznyov nói.
2. Bài viết "Công chúng nhìn thấy sự điên rồ ở Kremlin", của 2 tác giả Natalya Shulyakovskaya và Catherine Belton, ngày 10/8/1999
Đối với Lyosha, một công nhân ở Moskva, thì chỉ có một lời lí giải duy nhất cho quyết định của Tổng thống Boris Yeltsin hôm thứ Hai vừa qua. Tổng thống đã mất trí rồi, người này nói.
"Tôi chẳng hiểu ở Kremlin đang xảy ra chuyện gì", Lyosha cho biết. "Đúng là nhà thương điên".
Tổng thống Vladimir Putin sau 20 năm cầm quyền.
[...] Cũng như những người đồng đội khác của mình, trung tá về hưu Timoshenko đã hy vọng rằng [người kế nhiệm ông Yeltsin] sẽ là người mạnh mẽ để tiếp quản và thiết lập lại trật tự ở nước Nga.
"Chúng tôi luôn mong đợi một người giống như [Augusto] Pinochet, nhưng Putin không phải Pinochet", ông Timoshenko nói.
[...] "Putin là ai thế?", Zhenya Molchanova, một người bán bánh mì nói với phóng viên. "Tôi biết ông Stepashin, nhưng chưa từng nghe danh ông Putin này".
Quả thực, vốn là cựu điệp viên KGB ở Đức, việc ông Putin không được nhiều người trong công chúng biết tới không phải là điều gì quá bất ngờ. Ông Putin rất hiếm khi xuất hiện trên truyền thông, và khả năng điều khiển các mối quan hệ chính trị trong khi "ẩn thân" như vậy đã khiến ông được mệnh danh là "hồng y xám" của Nga.
3. Bài viết "Lãnh đạo mới là cựu KGB" của tác giả Brian Whitmore, ngày 10/8/1999.
Vladimir Putin là cựu điệp viên KGB, một quan chức sắc sảo - nhưng là một chính trị gia hoàn toàn chưa qua kiểm chứng.
Ông ấy cũng nổi tiếng là người tuyệt đối trung thành với sếp của mình.
Một bài báo chỉ trích quyết định của cựu Tổng thống Boris Yeltsin năm 1999. Nguồn: The Moscow Times.
Trong bài phát biểu được phát sóng trên truyền hình trực tiếp hôm thứ Hai vừa qua, Tổng thống Yeltsin đã khẳng định rằng ông Putin sẽ là người đoàn kết toàn dân, kiện toàn cải cách kinh tế và đưa nước Nga vào thời đại mới. "Anh ta là người có khả năng kết nối những người sẽ làm nên sự vĩ đại của nước Nga trong thế kỷ 21", theo lời Tổng thống Boris Yeltsin.
Tuy nhiên các nhà phân tích cho rằng ông Putin, người rất hiếm khi xuất hiện trước công chúng, sẽ khó giành được chiến thằng trong cuộc bầu cử Tổng thống vào tháng 7 năm sau [năm 2000].
"Tôi không thể tưởng tượng được ông Putin sẽ trở thành một chính trị gia của công chúng như thế nào trong vòng một năm tới", ông Yevgeny Volk, chuyên gia thuộc văn phòng của Tổ chức Di sản tại Moskva, nhận định.
4. Bài viết "Duma thận trọng, mong muốn xác nhận ông Putin nhanh chóng" của tác giả Melissa Akin, ngày 11/8/1999
"Putin, Rasputin - ai cũng được", [nhà khoa học chính trị Nga] Pribylovsky nói. "Điều quan trọng là cuộc bầu cử [...]".
Ông Putin được nhìn nhận là có phong cách lãnh đạo cứng rắn hơn người tiền nhiệm, trước những thông tin nói rằng ông đã từ chối làm theo những kế hoạch thao túng cuộc bầu cử.
Trong khi đó, Viktor Ilyukhin, lãnh đạo của phe cánh tả trong Duma Quốc gia Nga, cho biết ông sợ rằng ông Putin sẽ đưa ra những quyết định trái với Hiến pháp như hủy bỏ bầu cử.
"Suy nghĩ đó khiến tôi thấy sợ thực sự", ông Ilyukhin chia sẻ trong một cuộc phỏng vấn.
Tuy nhiên, bất chấp những lời chỉ trích và bình luận tiêu cực vào thời điểm cựu Tổng thống Yeltsin đưa ra quyết định của mình, ngày 26/3/2000, ông Putin đã chính thức trở thành Tổng thống Nga với chiến thắng áp đảo ngay từ vòng bầu cử đầu tiên.
Trải qua 2 thập kỷ giữ những chức vụ cao nhất trên chính trường Nga, ông Putin đã chứng minh rằng lựa chọn của người tiền nhiệm Yeltsin là đúng đắn - khi mang lại cho nước Nga nhiều thành tựu nổi bật như khôi phục nền kinh tế, tăng cường sức mạnh quân đội và đặc biệt là đưa Nga trở lại chính trường thế giới.