[Phóng sự dài kỳ] Đại dịch bạo lực y tế TQ: Sụp đổ mối quan hệ giữa bác sĩ và bệnh nhân

Năm 2014, vấn đề bạo lực y tế tại Trung Quốc trở thành tâm điểm dư luận thế giới, sau một chuỗi các vụ án bệnh nhân giết bác sĩ. Nhân vụ việc này, tạp chí New Yorker đã gửi phóng viên kỳ cựu Christopher Beam đi điều tra.

Phóng sự dài ‘Under The Knife’ (Dưới lưỡi dao) của Christopher mang đến cái nhìn cận cảnh, về một nền y tế đang khủng hoảng trầm trọng, nơi mà cả người bệnh và nhân viên y tế đều là nạn nhân.

Mời độc giả đọc các kỳ trước tại đây:

Kỳ 1: [Phóng sự dài kỳ] "Dưới lưỡi dao": Án mạng tại khoa Thấp khớp 

Bốn tháng sau, khi Lý Mộng Nam ra toà, chính phủ Trung Quốc cho phép báo chí vào đưa tin. Tờ tuần san Caixin chạy tít "Xung đột giữa bác sĩ và bệnh nhân". Còn tạp chí y tế hàng đầu của Anh, The Lancet, cảnh báo rằng "Các bác sĩ Trung Quốc đang trong cơn khủng hoảng (crisis)".

Bài báo trên tạp chí The Lancet

Các hành động bạo lực nhắm vào nhân viên y tế đã trở thành vấn nạn quen thuộc ở Trung Quốc. Tháng 9/2011, một nghệ nhân thư pháp ở Bắc Kinh do không hài lòng về việc điều trị ung thư cổ họng (throat cancer) đã đâm BS của mình 17 lần.

Tháng 5/2012, một người phụ nữ dùng dao tấn công một điều dưỡng (ĐD) trẻ tại Nam Kinh, sau khi gặp phải một biến chứng từ một cuộc phẫu thuật diễn ra 16 năm trước đó. Chỉ trong hai tuần tháng 2/2014 đã có liên tục những sự kiên bạo lực y tế.

Các bệnh nhân nổi giận đã đánh liệt người một ĐD ở Nam Kinh, cắt cổ một BS ở Hà Bắc, và dùng ống nước bằng chì đánh chết một BS ở Hắc Long Giang.

Các điều dưỡng và bác sĩ bị giết tại Trung Quốc năm 2014

Theo thống kê của Hiệp hội quản lý BV Trung Quốc, từ 2002 đền 2012, các sự kiện bạo lực nhắm vào NVYT tăng liên tục 23% mỗi năm. Ở thời điểm 214, trung bình mỗi BV ở Trung Quốc sẽ là nạn nhân của 27 vụ tấn công mỗi năm.

Khi các chi tiết của vụ án mạng tại Cáp Nhĩ Tân được đăng tải, cách thức truyền thông với kẻ sát nhân trở nên mềm mỏng hơn: Lý Mộng Nam không phải là một người điên hay có tiền sử bạo lực. Cậu chỉ là một nạn nhân của xã hội và đã phản kháng lại.

Cái chết của BS Vương Hạo đã trở thành biểu tượng của sự sụp đổ trong mối quan hệ giữa BS và bệnh nhân, và sự rối loạn hoàn toàn của hệ thống y tế Trung Quốc.

Khi ra toà, Lý Mộng Nam được LS Vệ Lương Nguyệt bào chữa. LS Vệ nổi tiếng trong việc bảo vệ những thân chủ ‘khó nuốt’. Ông và vợ đã từng bị tạm giam do làm việc với những vụ án khiến chính phủ không hài lòng.

Tuy nhiên khi được một đồng nghiệp giới thiệu Lý Mộng Nam, ông Nguyệt đã nhận ngay. LS Vệ nói, khi nghe truyền thông đưa tin, ông đã tự hỏi "Vì sao bệnh nhân lại đến bước đường cùng này?"

Tòa xử vụ án Cáp Nhĩ Tân

Trước khi vụ án được đưa ra xử, LS Vệ được gặp Nam. Trong căn phòng tạm giam, cậu bé họ Lý hoàn toàn im lặng và nhìn mông lung. Một đồng nghiệp của ông Vệ nói "Tôi có cảm giác cậu bé này hoàn toàn vô hồn".

Vì Lý Mộng Nam dưới 18 tuổi nên cơ quan công tố đề nghị mức án cao nhất dành cho vị thành niên là tù chung thân. Tuy nhiên, khi tìm hiểu thêm về Nam, LS Vệ và các đồng nghiệp cho rằng bản thân cậu cũng là một nạn nhân. Họ quyết định xây dựng kế hoạch bào chữa dựa trên lập luận rằng hệ thống y tế đã bao nhiêu lần giày vò cậu.

"Tuy không có lời bào chữa nào cho việc Lý Mộng Nam giết người,"lời khai của bị cáo trước toà cho biết, "lý do chính khiến thảm cảnh này xảy ra, là sự vô trách nhiệm, việc kê thuốc quá liều, và chất lượng dịch vụ tệ hại của BV".

Trần Đặng Minh Trí, CFA, MBA.

Thạc sĩ Trần Đặng Minh Trí là chuyên gia về chiến lược với hơn 10 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực y tế và tài chính.

Anh là Tư vấn viên chiến lược (Strategy Consultant) cho Tập đoàn Bệnh viện Ramsay Health Care, với hơn 200 bệnh viện khắp thế giới.

Đồng thời, anh là giảng viên của chương trình đào tạo phi lợi nhuận dành riêng cho Việt Nam của Đại Học Y Sydney, mang tên 'Học mãi’.

Còn tiếp