LTS: Hồi ký "Tiến sau Thần Chết theo đội hình vệt rẽ nước" (В кильватерном строю за смертью) Phó Đô đốc Hải quân Nga Valery Dmitrievich Ryazantsev viết năm 2005 cho ta thấy rõ bi kịch của tàu ngầm hạt nhân "Kursk" và những điều kiện tiên quyết dẫn đến tai họa làm cho 118 người thiệt mạng.
Trân trọng lược giới thiệu cùng quý độc giả về Hồi ký đặc sắc - một tác phẩm đưa ra sự phân tích chi tiết các hành động của thủy thủ đoàn, các nhà chỉ huy hải quân và các nhà cứu hộ, là một bằng chứng của một người chứng kiến thảm hoạ K-141 Kursk, chứng nhân về sự sụp đổ của Hải quân Nga sau 1991.
----
KỲ 1: NHỮNG TẢNG BĂNG NGẦM KHỦNG KHIẾP
Hạm đội Phương Bắc - nơi sinh ra những Anh hùng, nhưng...
Cuối tháng 10 năm 1999, tàu ngầm K-141 "Kursk" trở về căn cứ của mình. Thuyền trưởng tàu ngầm báo cáo với Bộ Tư lệnh Hải quân, Bộ Quốc phòng và Thủ tướng Liên bang Nga về kết quả cuộc hành quân ở Địa Trung Hải. Mức độ chuẩn bị của thủy thủ đoàn và kết quả thực hiện các nhiệm vụ được đánh giá cao ở mọi nơi.
Trong tháng 10, Lực lượng Vũ trang Nga tổng kết công tác huấn luyện chiến đấu và các hoạt động trong năm.
Căn cứ trên các kết quả của cuộc hành quân, kíp tàu ngầm "Kursk" được biểu dương là kíp tàu ngầm xuất sắc nhất tại Sư đoàn tàu ngầm số 7, Thuyền trưởng K-141 "Kursk" được đề cử nhận ngôi Sao Vàng và các thành viên thủy thủ đoàn – nhận các loại huân huy chương.
Phó Đô đốc Hải quân Nga Valery Dmitrievich Ryazantsev.
Tại Hạm đội Phương Bắc, tôi (Phó Đô đốc Ryazantsev) có "may mắn" được theo dõi thủ tục đề cử các thủy thủ phương bắc nhận các tặng thưởng quốc gia cao quý. Điều này nhất thiết phải nói lại cho độc giả biết.
Tháng 7 năm 1999, dưới sự lãnh đạo của Bộ trưởng Bộ Quốc phòng, đã diễn ra cuộc tập trận tham mưu-chỉ huy cấp chiến lược của Lực lượng Vũ trang Liên bang Nga, - "Miền Tây-99".
Tổng thống Liên bang Nga - Tổng tư lệnh tối cao của Lực lượng Vũ trang Liên bang Nga đã quyết định trong thời gian tiến hành các cuộc tập trận này cần phải kiểm tra kỹ năng chiến đấu của các thủy thủ của Hạm đội Phương Bắc.
Các nhà lãnh đạo Hải quân và lãnh đạo Hạm đội Phương Bắc đề nghị Tổng thống Liên bang Nga ra khơi trên tuần dương hạm hạng nặng "Piotr Đại Đế" để quan sát các lực lượng của hạm đội trong thời gian diễn tập.
Kế hoạch là sẽ cho Tổng thống Liên bang Nga chứng kiến hoạt động chiến thuật của các lực lượng hạm đội và màn bắn tập của các chiến hạm và không quân hải quân. Thực tế thì các binh đoàn tàu chiến chẳng thực hiện hành động chiến thuật nào trên biển.
Các thủ trưởng hạm đội quyết định làm cho Tổng thống Liên bang Nga sững sờ trước tiếng gầm thét sấm sét của hải pháo, tiếng rú đinh tai của động cơ phản lực trên tên lửa và máy bay, các màn khói ngụy trang và những loạt phóng thực sự của tên lửa chiến lược từ một chiếc tàu ngầm hạt nhân.
Để hoàn thiện các hoạt động phối hợp của các lực lượng hải quân, tại hạm đội trước khi Tổng thống Liên bang Nga đến, người ta bắt đầu các cuộc thao luyện và tổng diễn tập có tiêu tốn các cơ số đạn dược đã để lâu, tiêu tốn các loại nhiên liệu hàng không và tàu biển. Các cuộc tập dượt này đã tiêu mất cơ số dự trữ nhiên liệu và đạn dược cho hạm đội gần nửa năm.
Tàu ngầm K-141 "Kursk".
Đúng thời gian đã định, Tổng thống Nga đã lên tuần dương hạm tên lửa hạng nặng chạy bằng năng lượng nguyên tử "Piotr Đại Đế" và cả một hạm đội tàu chiến tiến ra biển Barent.
Ngay khi các tàu chiến vừa ra khỏi Vịnh Kola, màn khai hỏa của tất cả các loại vũ khí trên hạm tàu diễn ra "trong ánh sáng chói lòa", các màn khói ngụy trang được tung ra, máy bay hải quân diễn cảnh đột kích. Một trong những tướng lãnh lục quân, có mặt trên "Piotr Đại Đế", đã đánh giá màn bắn súng này là: "Một sự lãng phí tiền bạc và nhiên liệu, hình thức hời hợt và lừa bịp".
Viên tướng lục quân nhanh chóng bóc mẽ, rằng ban lãnh đạo Hải quân và Hạm đội Biển Bắc, khi phô trương "kỹ năng chiến đấu" của các thủy binh phương bắc, chỉ đơn giản là dùng sô diễn này đánh lạc hướng Tổng tư lệnh tối cao các Lực lượng Vũ trang Liên bang Nga.
Tiếng rú của động cơ phản lực, tiếng gầm của pháo hạm, lửa và khói gây nên cho Tổng thống Liên bang Nga những cảm xúc tích cực. Ông tỏ sự hài lòng trước các kỹ năng chiến đấu của các thủy binh phương bắc, và khi rời khỏi Hạm đội Phương Bắc, ông ra chỉ thị biểu dương các quân nhân xuất sắc nhất nhân danh Tổng thống Liên bang Nga.
Tư lệnh hạm đội lập tức gửi công văn tới Moscow xin trao tặng danh hiệu Anh hùng nước Nga cho năm sĩ quan và trao tặng huân huy chương cho hơn một trăm thủy thủ. Chỉ còn mỗi việc phải đoán xem, những "anh hùng" ấy đã lập được kỳ tích gì trong chuyến ra khơi nực cười của những chiến hạm kia?
Các nhà lãnh đạo Hạm đội Phương Bắc trong 30 năm trở lại đây đã bị các phần thưởng cao quý nhất của nhà nước làm hư hỏng, đến mức bất kỳ chuyến đi biển nào của các con tàu, bất kỳ cuộc thử nghiệm khí tài mới và vũ khí mới nào cũng được coi là những sự kiện lớn nhất trong lịch sử hạm đội.
Cái mà một hạm đội hải quân có nghĩa vụ phải làm theo nhiệm vụ chiến đấu của nó, thì các "tư lệnh hải quân" của Hạm đội Phương Bắc lại trình bày nó như là một thành tựu chưa từng có của kỹ năng chiến đấu.
Trong quá trình xây dựng ở Liên Xô hạm đội tên lửa-hạt nhân viễn dương, tại Hạm đội Phương Bắc đã có hơn 60 thuỷ thủ được trao tặng phần thưởng cao quý nhất của nhà nước - ngôi Sao Vàng. Trong cuộc chiến tranh đẫm máu những năm 1941-1945, danh hiệu Anh hùng Liên bang Xô viết đã được trao cho khoảng 80 thuỷ thủ Phương Bắc.
Kể từ năm 1945 đến nay Hạm đội Phương Bắc không tham gia vào bất kỳ cuộc hải chiến nào, còn các Anh hùng thời bình lại có số lượng gần bằng với thời Chiến tranh Vệ quốc vĩ đại.
Nhiều độc giả sẽ phản đối tôi và nói rằng Hạm đội Phương Bắc là hạm đội mạnh nhất Liên bang Xô Viết, cả hiện nay cũng vậy, rằng các thủy binh phương bắc là những người tiên phong trong sự nghiệp làm chủ hạm đội hạt nhân, làm chủ Bắc Cực, bơi tàu ngầm vòng quanh thế giới. Vì thế họ xứng đáng nhận những tặng thưởng cao nhất của Tổ quốc.
Tôi đồng ý với đánh giá này về sự nghiệp của các thủy thủ phương bắc trong lịch sử sau chiến tranh của hạm đội. Thật vậy, nhiều thủy thủ Hạm đội Phương Bắc đã được trao các tặng thưởng cao quý của nhà nước một cách xứng đáng. Điều tôi ngạc nhiên trong vấn đề này là chuyện hoàn toàn khác.
Tại sao bất kỳ chuyến đi biển nào của tàu ngầm hạt nhân từ Biển Bắc sang Kamchatka đều được Bộ Tư lệnh Hạm đội Phương Bắc coi là một chiến dịch anh hùng, trong khi cũng chuyến đi biển như vậy của tàu ngầm hạt nhân từ Kamchatka sang Biển Bắc đối với họ lại chỉ là một chuyển đi biển xuyên không gian chiến trường đại dương bình thường.
Tuần dương hạm hạng nặng "Piotr Đại Đế"
... có những âm mưu bẩn thỉu
Không một thuyền trưởng tàu ngầm hạt nhân nào từng thực hiện chuyến đi biển từ Thái Bình Dương đến Biển Bắc được đề nghị tặng thưởng danh hiệu Anh hùng, còn tất cả các thuyền trưởng – thủy thủ Phương Bắc với một chuyến đi như vậy từ Biển Bắc sang Hạm đội Thái Bình Dương (TBD) đều được trao tặng danh hiệu Anh hùng.
Hơn nữa, năm 1994 khi tàu ngầm "Omsk" đề án 949 A chuẩn bị cho chuyến đi biển từ Hạm đội Phương Bắc sang Hạm đội TBD, và khi trước ngày kỷ niệm 300 năm hạm đội Nga những ngôi sao Anh hùng cho chuyến đi này bắt đầu "lấp lánh xa xa", đã diễn ra một âm mưu bẩn thỉu nhằm chống lại kíp thủy thủ Hạm đội TBD, do đích thân Tư lệnh Hạm đội Phương Bắc tổ chức.
Theo quan điểm của ông ta, tàu ngầm hạt nhân "Omsk", vốn dành cho Hạm đội TBD, trên đó có kíp thủy thủ của Hạm đội TBD ngay từ khi bắt đầu đóng tàu, cần phải do kíp thủy thủ Hạm đội Biển Bắc lái sang Kamchatka.
Để thay đổi kíp thủy thủ, người ta đã dùng đến các thủ thuật và lập luận tồi tệ nhất. Kíp thủy thủ Hạm đội TBD hàng tháng phải trải qua các cuộc kiểm tra không chính đáng và các đánh giá sai lệch về hoạt động nghề nghiệp.
Sau mỗi lần kiểm tra các bức điện công vụ liên tiếp bay về Moscow nói rằng các thủy thủ Hạm đội TBD có tinh thần phục vụ rất thấp, không có kinh nghiệm bơi ngầm dưới băng, họ là các nhà chuyên môn tồi và thiếu chuẩn bị kỹ lưỡng để đưa tàu ngầm hoàn thành được chuyến hành quân.
Cuối mỗi bức điện đều kết luận: không thể để tàu ngầm "Omsk" hành quân đến TBD vì kíp thủy thủ chưa đủ sẵn sàng, xin phép thay bằng kíp thủy thủ tàu ngầm Biển Bắc.
Tàu ngầm "Omsk" đề án 949 A.
Cuộc kiểm tra tàu ngầm hạt nhân "Omsk" của Ủy ban trực thuộc Bộ Tổng tham Mưu Hải quân đã cho thấy sự bất cập trong các lý lẽ của Tư lệnh Hạm đội Phương Bắc và sự không đứng đắn thuộc về cá nhân ông ấy.
Chiếc tàu ngầm "Omsk" với thủy thủ đoàn Hạm đội Thái Bình Dương đã hoàn thành chuyến đi biển xuyên đại dương sang Kamchatka, thủy thủ đoàn được nhận các tặng thưởng "đã lên kế hoạch", trong đó có cả ngôi sao Anh hùng nước Nga.
Tuy nhiên, năm 1998, một thủy thủ đoàn khác của Hạm đội TBD, lái chiếc tàu ngầm hạt nhân mới "Tomsk" sang Hạm đội TBD, lại không nhận được phần thưởng như vậy. Đòn trả đũa cho "Omsk". Đó là cách sinh ra phần lớn các Anh hùng tại Hạm đội Phương Bắc.
(Còn tiếp)