3 năm sau sóng gió của những vụ tham nhũng hối lộ chấn động Hàn Quốc, văn hóa chaebol (những tập đoàn gia đình trị lớn) lại một lần nữa rơi vào tầm ngắm của chính quyền. Người chịu trận đầu tiên là người thừa kế tập đoàn Samsung Jay Y. Lee – ông này vừa bị ra tòa lần 2.
Vụ việc lần này liên quan tới việc mở rộng điều tra về cáo buộc hối lộ liên quan tới cựu Tổng thống bị phế truất Park Geun-hye. Nhiều khả năng, "thái tử" Samsung sẽ bị tống giam lần 2.
"Tình huống này còn khá mơ hồ khi Samsung ca ngợi ông Lee như nhà lãnh đạo có đầu óc cải tiến, mang tư duy của Thung lũng Silicon", theo Geoffrey Gain – tác giả một cuốn sách sắp tới về Samsung. "Ông ấy sẽ không thể xóa bỏ tội danh hối lộ một cách dễ dàng".
Ông Lee xuất hiện lẻ bóng tại tòa ngày hôm qua.
Phiên tòa kháng cáo quyết định thả ông Lee vào năm 2018 khi đã ngồi tù được khoảng 1 năm. Tuy nhiên phiên tòa kết thúc vào vài tháng tới mới là lúc quyết định cuối cùng về tương lai của ông Lee. Với những vấn đề liên quan tới xã hội và kinh tế của vụ án, một chuyên gia nhận định phiên tòa có thể kéo dài lâu hơn bình thường, có thể là hơn 6 tháng.
Trừ khi có những bằng chứng mới, nếu không phía Tòa án tối cao sẽ kết luận ông Lee có tội khi gửi 3 con bạch mã và nhiều khoản tiền nữa cho bạn bà Park để tìm sự ủng hộ của bà này cho 1 thương vụ sáp nhập của công ty.
Với những tình tiết hiện tại, mức án tối thiểu mà ông Lee phải chịu là 5 năm tù giam và sẽ không được hưởng án treo như hiện tại nữa. Dẫu vậy, vẫn còn tia hy vọng mong manh cho "thái tử" Lee. Nếu theo điều 53 trong Bộ luật hình sự Hàn Quốc về "các trường hợp ngoại lệ", thái tử Lee có thể được xem xét các tình tiết giảm nhẹ vì việc ông ngồi tù sẽ gây ảnh hưởng tới Samsung – một nhân tố cực kỳ quan trọng của kinh tế Hàn Quốc – và nhờ vậy ông Lee có thể không bị ngồi tù.
Dẫu vậy thời gian tới, ông Lee vẫn sẽ phải xuất hiện tại tòa án nhiều lần nữa trước khi nhận được quyết định và điều đó sẽ tạo ra viễn cảnh tồi tệ cho Samsung.
"Nếu công ty có văn hóa doanh nghiệp như bình thường, thời điểm này họ đã có thể khởi động quá trình tìm kiếm người khác thay thế Jay Y. Lee – như khi Steve Jobs và Jack Ma dành thời gian tìm người kế nghiệp họ. Tuy nhiên Samsung khác, công ty này hoạt động theo kiểu gia đình trị và chỉ có thành viên trong gia đình mới có quyền điều hành công ty. Trừ khi ông Lee chủ động lùi lại để tìm một người lãnh đạo chuyên nghiệp thay thế mình thì mới có hy vọng thay đổi".
Trên thực tế, Samsung – nhà sản xuất điện thoại và chip nhớ lớn nhất thế giới có cả một đội quân gồm các chuyên gia kinh tế và quản lý cấp cao điều hành hoạt động kinh doanh hàng ngày. Ông Lee có thể điều hành ngay cả khi ngồi tù và quay lại văn phòng khi ra tù.
Dưới áp lực, gần đây ông Lee đã phải từ bỏ việc gia hạn nhiệm kỳ 3 năm trong hội đồng quản trị và nhiệm kỳ này sẽ chấm dứt vào thứ 7 tới đây. Ông vẫn giữ cương vị là Phó chủ tịch tập đoàn, nhưng hội đồng quản trị sẽ có toàn quyền đưa ra những quyết định quản lý tổng hợp. Chủ tịch hội đồng quản trị Lee Sang-hoon và chủ tịch Samsung Chung Hyun-ho sẽ đảm nhận việc quản lý trong thời gian ông Lee vắng mặt.
Tuy nhiên, các chuyên gia đều nhận định khoảng trống mà ông Lee Jae-yong để lại là rất lớn, có thể ảnh hưởng tới các quyết định điều hành quan trọng. "Có những việc chỉ ông Lee mới có thể làm được".