"Chỉ cần có sở hữu một chiếc P3-Orion thôi cũng là điều tốt rồi. Miễn là nó có đủ các trang thiết bị, nếu không thì nó chỉ còn là một máy bay vận chuyển. Chúng tôi sẽ tìm cách mua một hay hai chiếc", Bộ trưởng Quốc phòng Philippines Delfin Lorenzana chia sẻ đồng thời nhận định P3-Orion sẽ góp phần nâng cao năng lực giám sát của Philippines trong khu vực.
Hình ảnh máy bay tuần tra P3-Orion của Mỹ. Ảnh: REUTERS
Theo đánh giá tạp chí The National Interest, khả năng tuần tra trên biển của Philippines hiện còn gặp nhiều hạn chế.
Đến nay, Hải quân Phillipines chỉ có năm máy bay tuần tra TC-90 với phạm vi hoạt động khoảng 2.000 km được Nhật Bản viện trợ vào năm 2017 và 2018. So sánh với phạm vi hoạt động lên đến gần 4.000 km của P3-Orion, rõ ràng tàu tuần tra của Mỹ sẽ là một nâng cấp đáng kể cho Philippines.
Dựa trên mẫu thiết kế của máy bay Lockheed L-188 Electra, máy bay tuần tra P3-Orion được xem là xương sống của lực lượng tuần tra tầm xa của Mỹ kể từ nửa sau thế kỷ 20.
Dù đang trong quá trình bị loại khỏi biên chế để nhường chỗ cho mẫu máy bay tuần tra P-8 Poseidon tối tân hơn, P-3 vẫn sở hữu khả năng nâng cấp thêm các bộ cảm biến hiện đại hay tên lửa đối hạm Harpoon, vũ khí chống ngầm và mìn.
Ông Brian Harding, chuyên gia nghiên cứu an ninh châu Á tại Trung tâm Nghiên cứu quốc tế và Chiến lược (CSIS) tại Washington nhận định P-3 Orion hiện đang được Nhật Bản sử dụng đã giúp hải quân nước này nâng cao vị thế trên biển.
Ông cũng đánh giá P-3 có thể trở thành công cụ thu thập thông tin tình báo trên mặt đất như trong cuộc tấn công và giải phóng thành phố Marawi bị các tay súng khủng bố Hồi giáo chiếm đóng vào năm 2017 của quân đội Philippines.
Trên thực tế việc Philippines mua các máy bay dư thừa của Mỹ không phải lúc nào cũng suôn sẻ. Năm 1997, Manila từng đặt mua 35 chiến đấu cơ F-8 Crusader cũ của Hải quân Mỹ nhưng lại không sử dụng được do bảo dưỡng không tốt.
Một yếu tố khác mà chuyên gia an ninh Brian Harding đánh giá có thể khiến Philippines có thể gặp trở ngại trong quá trình đặt mua máy bay tuần tra P-3 Orion của Mỹ chính là Trung Quốc.
Theo ông, Bắc Kinh nhiều khả năng sẽ lo ngại việc Philippines có thể sử dụng máy bay tầm xa này để giám sát hoạt động xây dựng và bồi đắp công trình quân sự và đảo nhân tạo trái phép của Trung Quốc ở Biển Đông.
Mặc dù vậy, Brian Harding vẫn không cho rằng đây có thể là vấn đề lớn làm cản trở Philippines.
“Không nghi ngờ gì nữa về việc Philippines cần tăng cường hiểu biết về những thông tin liên quan tới hoạt động trong lãnh hải của họ”, chuyên giá Harding kết luận.
Trong một diễn biến có liên quan, trong một bài phát biểu ở Alangalang, Leyte (Philippines) hôm 5-7, Tổng thống Philippines Rodrigo Duterte đã thách thức Mỹ - một đồng minh lâu năm của Philippines - mang tất cả vũ khí của họ đến Biển Đông và ngăn chặn việc quân sự hóa của Bắc Kinh.
“Hãy để Mỹ tuyên chiến. Hãy để họ tập hợp tất cả các vũ khí của họ ở Biển Đông”, ông Duterte nói.