Báo The Cambodia Daily ngày 17.9 dẫn lời giáo sư chuyên ngành ngoại giao Sophal Ear thuộc Đại học Occidental (Mỹ) và ông Ou Virak, người đứng đầu Viện nghiên cứu chính sách công Future Forum đánh giá đảng Cứu nguy dân tộc Campuchia (CNRP) hiện nay khó tổ chức một cuộc biểu tình quy mô lớn như năm 2013.
Đảng CNRP muốn lặp lại cuộc biểu tình năm 2013
Hồi tháng 8.2013, các lãnh đạo CNRP đã dọa sẽ có khoảng 10.000 người ủng hộ đảng này tập trung ở quảng trường Dân chủ tại thủ đô Phnom Penh để tham gia biểu tình nếu đảng Nhân dân Campuchia (CPP) không tổ chức điều tra kết quả cuộc bầu cử Quốc hội.
Vào thời điểm khi các cuộc biểu tình diễn ra liên tục bắt đầu từ tháng 12.2013, Chủ tịch CNRP Sam Rainsy đã kêu gọi hàng ngàn người ủng hộ tuần hành trên đường phố và yêu cầu ông Hun Sen từ chức.
Đỉnh cao biểu tình là ngày 22.12.2013. Khoảng 50.000 người đã tham gia tuần hành. Đây là cuộc biểu tình chống chính phủ lớn nhất trong vòng ít nhất 15 năm qua ở Campuchia.
Cuộc biểu tình quy mô lớn năm 2013 - Ảnh: The Cambodia Daily
Đến năm 2016, khi chính phủ mở ra cuộc tấn công pháp lý chống lại đảng đối lập CNRP, đảng này lại một lần nữa đe dọa biểu tình.
Phát biểu trước các nhà hoạt động trẻ tại trụ sở đảng CNRP thông qua liên kết video từ Pháp vào tuần trước, ông Sam Rainsy kêu gọi: “Nếu các bạn cho rằng đúng đắn thì chúng ta phải tổ chức biểu tình lớn như cuối năm 2013, đầu năm 2014”.
Làm sao có thể tổ chức được cuộc biểu tình lớn?
Tuy nhiên, hoàn cảnh hiện tại đã khác nhiều so với ba năm trước. Ông Sam Rainsy, người được ân xá và được phép về nước vài tuần trước cuộc bầu cử năm 2013, nay một lần nữa phải sống lưu vong để trốn án tù.
Phó Chủ tịch CNRP Kem Sokha, người vừa bị tuyên án năm tháng tù vào tuần trước, đang bị giam lỏng tại trụ sở đảng này tại Phnom Penh.
Ngoài ra, chính phủ Campuchia hiện tại đã cho thấy sẽ không cho phép biểu tình quy mô lớn như năm 2013 tái diễn.
Ông Sam Rainsy (áo trắng) trong cuộc biểu tình năm 2013 - Ảnh: CNN
Giáo sư Sophal Ear đánh giá: “Lịch sử đã xảy ra, mọi người đều học được từ nó. Chính quyền sẽ không cho phép những gì xảy ra năm 2013 tái diễn. Họ sẽ phản ứng một cách mạnh mẽ đến mức có thể để cho thấy họ không thể cho phép những gì xảy ra vào năm 2013 xảy ra lần nữa”.
Phản ứng của chính phủ Campuchia đã bắt đầu xuất hiện ngay từ lúc CRNP hăm dọa sẽ tổ chức biểu tình. Tối 12.9, Thủ tướng Hun Sen đã cho đăng bức ảnh ông mặc quân phục trên mạng xã hội và cam kết sẽ ngăn chặn bất cứ cuộc biểu tình nào chống lại chính phủ.
Ông nhận định: “Điều này nghiêm trọng hơn một lời hăm dọa. Đây là mệnh lệnh để bảo đảm các lực lượng chính phủ sẽ loại bỏ tất cả lực lượng có hành động phá hoại an ninh quốc gia. Tôi có quyền nói ra điều này vì điều này thuộc thẩm quyền của thủ tướng”.
Vài tiếng sau, hàng chục xe tải chở binh sĩ vũ trang đeo mặt nạ được triển khai đến bao vây trụ sở đảng CNRP.
Đáp lại quyết định vẫn tiếp tục biểu tình của CNRP, người phát ngôn đảng Nhân dân Campuchia Sok Eysan cho biết quân đội đã sẵn sàng đợi lệnh.
Xem xét tất cả những điều trên, Giáo sư Sophal Ear đánh giá cơ hội CNRP kêu gọi được hàng chục ngàn người tham gia biểu tình là điều khó xảy ra, tuy nhiên không phải là không thể.
Còn ông Ou Virak, người đứng đầu Viện nghiên cứu chính sách công Future Forum, nhận xét ông không biết động lực nào sẽ khiến người dân ra đường biểu tình.
Ông nói: “Trong cuộc biểu tình năm 2013, người tham gia dựa vào nguồn động lực lớn từ cuộc bầu cử Quốc hội và sự trở về của Sam Rainsy. Không khí biểu tình năm đó rất nóng. Nhưng hiện tại thì không, tôi không thấy được nguồn động lực nào”.
Ngoài ra, cả ông Ear và ông Virak đều nhận định do ông Sam Rainsy đang sống lưu vong nên mối đe dọa do ông tạo ra là khá yếu. Vì thiếu một lãnh đạo hiện hữu nên khả năng xảy ra biểu tình quy mô lớn là điều xa vời.
Tuy nhiên, theo nghị sĩ Ou Chanrath của CNRP, thái độ thất vọng ngày càng tăng trong công chúng sẽ thúc đẩy biểu tình và hành động dùng quân đội để đe dọa sẽ chỉ khiến đảng đối lập CNRP quyết tâm biểu tình hơn.
Nghị sĩ Ou Chanrath cho biết: “Tôi nghĩ dùng quân đội hay vũ khí để đe dọa sẽ không khiến người dân lo sợ mà chỉ khiến họ thù địch chính phủ hơn”.