Chiếc máy chưng cất rượu whisky cổ nhất trên thế giới đã được phát hiện tại một tu viện trung cổ nơi William Wallace đã lánh nạn sau khi đánh bại quân Anh trên chiến trường.
Các nhà khảo cổ đã phát hiện được một kết cấu mà họ cho là được sử dụng cho quá trình chưng cất rượu tại tu viện Lindores ở Fife, Scotland.
Hoạt động chưng cất rượu Scotch whisky tại tu viện này lần đầu tiên được ghi nhận vào năm 1494, theo những giấy tờ về ngân khố của vua James IV.
Tu viện Lindores được thành lập năm 1191 bởi Bá tước David xứ Huntingdon trên mảnh đất được vua William, người anh em của ông, trao cho.
Người ta cho rằng William Wallace đã nghỉ tại tu viện này sau trận Black Earnside vào năm 1298 cùng 300 binh sỹ của mình sau khi họ đánh bại quân Anh.
Năm 1305, Wallace đã bị Robroyston bắt giữ gần Glasgow. Ông đã bị giao nộp cho vua Edward I và bị vua này cho kéo lê, treo cổ và chặt làm tư gần chợ Smithfield ở London.
Di sản whisky của tu viện này vẫn tiếp tục cho đến thời đại ngày nay, khi tại đây vẫn còn tồn tại nhà máy chưng cất Tu viện Lindores, được xây dựng từ những viên đá ban đầu xây nên tu viện.
Một công ty có trụ sở tại Glasgow mang tên Dịch vụ khảo cổ Rebecca Shaw đã được đưa tới đây để thay mặt nhà máy chưng cất thăm dò khu vực này.
Các nhà khảo cổ nhận thấy đặc điểm của cấu trúc này mang đặc trưng của những máy chưng cất dạng lò truyền thống của thời trung cổ.
Chất lắng được tìm thấy bên trong phù hợp với các thông lệ ủ rượu và chưng cất vào thời đó.
Họ cũng phát hiện ra dấu vết của than, lúa mạch, yến mạch, lúa mì và đồ gốm có niên đại trung cổ, khi các tu sỹ lần đầu tiên bắt tay vào chưng cất loại rượu mà họ gọi là "bols of malt" - được biết đến ngày nay với tên gọi rượu Scotch.
Cấu trúc đá được khai quật gần nơi đặt kho chứa ngũ cốc ban đầu, cho thấy ngũ cốc là nguyên liệu trọng yếu đối với hoạt động của nó.
Các máy chưng cất vẫn được sử dụng để sản xuất các loại thức uống có cồn như whisky hay cognac.
Chúng thường được làm bằng đồng, với nhiều hình dạng và kích thước khác nhau tùy thuộc vào loại rượu được sản xuất.
Rượu Scotch whisky phải được sản xuất tại nhà máy chưng cất ở Scotland, từ nước và lúa mạch được ủ mạch nha (người ta chỉ có thể cho thêm vào đây các loại ngũ cốc nguyên hạt khác - chẳng hạn như ngô hay lúa mạch đen).
Tất cả những nguyên liệu này phải được xử lý tại nhà máy chưng cất để tạo thành một hỗn hợp đã được nghiền nhỏ, đun sôi, sau đó là lên men khi được bổ sung men rượu.
Các loại máy chưng cất khác nhau được sử dụng để tối ưu hóa hương vị của rượu tùy vào loại whisky được sản xuất.
Bác sỹ Drew McKenzie Smith, người sáng lập nhà máy chưng cất Tu viện Lindores, cho biết:
"Khó có thể đánh giá quá cao tầm quan trọng tiềm năng của phát hiện này. Nhiều dấu hiệu chỉ ra rằng đây là một trong những máy chưng cất cổ xưa nhất từng được phát hiện, và đây gần như chắc chắn là nơi đã được nhắc đến trong những giấy tờ về ngân khố vào năm 1494, trong đó lần đầu tiên ghi nhận sự xuất hiện của aqua vitae, hay whisky như cách gọi ngày nay. Tu viện Lindores là ngôi nhà tinh thần của rượu Scotch whisky, và phát hiện này đã nhấn mạnh tầm quan trọng lịch sử của địa điểm này."
Kiến trúc sư Douglas Spiers nói: "Có thể khẳng định một cách hợp lý rằng các cấu trúc khảo cổ và trầm tích của môi trường được tìm thấy tại đây phù hợp với tính chất của hoạt động chưng cất rượu.
Chúng cũng đã được tìm thấy tại một tu viện trung cổ đã được biết đến qua ghi chép lịch sử là có diễn ra hoạt động chưng cất trên quy mô công nghiệp vào giai đoạn cuối trung cổ. Bằng chứng tại đây cũng phù hợp với hoạt động nấu rượu được thực hiện tại tu viện này."
William Wallace.