Sử dụng công nghệ viễn thám trên không, các nhà khoa học vừa phát hiện cấu trúc lớn nhất và lâu đời nhất được xây dựng bởi nền văn minh Maya cổ đại - một bục cao hình chữ nhật khổng lồ được xây dựng từ 1000 đến 800 Trước Công nguyên (TCN) tại bang Tabasco, miền nam Mexico.
Cấu trúc này, không giống như các kim tự tháp Maya cao vút tại các thành phố như Tikal ở Guatemala và Palenque ở Mexico được xây dựng khoảng 1.500 năm sau đó, không được xây dựng bằng đá mà là đất sét và đất, và được sử dụng cho các nghi lễ đại chúng.
Nằm tại một địa điểm có tên là Aguada Fénix gần biên giới Guatemala, cấu trúc 3.000 năm tuổi này rộng gần 400 mét - dài 1.400 mét - cao từ 10 đến 15 mét. Tổng khối lượng của nó (bằng 3,6 triệu mét khối) vượt xa Đại kim tự tháp Giza của Ai Cập cổ đại được xây dựng 1.500 năm trước.
Với kích thước và quy mô rộng lớn, khổng lồ đến vậy khiến cấu trúc này không giống bất cứ thứ gì tìm thấy trước đây.
Đây là phát hiện mới nhất ủng hộ quan điểm mới nổi rằng một số cấu trúc đầu tiên được xây dựng ở khu vực Maya lớn hơn đáng kể so với những công trình được xây dựng hơn một thiên niên kỷ sau thời Maya cổ điển (250-900 SCN), khi đế chế Maya đang ở thời kỳ thịnh trị, đỉnh cao.
Hình ảnh 3D của quần thề di sản mới tìm thấy tại Mexico. Nguồn: Takeshi Inomata / Đại học Arizona (Mỹ).
"Theo hiểu biết của chúng tôi, đây là công trình đồ sộ lâu đời nhất từng được tìm thấy ở khu vực Maya và lớn nhất trong toàn bộ lịch sử tiền gốc Tây Ban Nha của khu vực" - Nhà nghiên cứu khảo cổ học Takeshi Inomata thuộc Đại học Arizona (Mỹ), người đứng đầu nghiên cứu được công bố trên tạp chí Nature, cho biết.
Điều đáng kinh ngạc hơn nữa là cấu trúc khổng lồ này thực sự đã "tàng hình" trong nhiều thế kỷ, bất chấp sự sinh sống của người dân Mexico hiện đại bên trên nó.
"Khu vực này không phải là rừng rậm mà là một nơi phát triển, có con người sinh sống bên trên, nhưng quần thể khổng lồ này không được phát hiện vì nó rất bằng phẳng và to lớn. Nó trông giống như một cảnh quan thiên nhiên hơn là nơi ẩn chứa di sản lâu đời của người Maya cổ đại" - Takeshi Inomata nói.
Một cảnh trên không của tại khu vực Aguada Fénix cho thấy quần thể di trúc khổng lồ "ẩn náu" khéo léo như thế nào trong vùng đất rộng lớn. Ảnh: Takeshi Inomata / Đại học Arizona (Mỹ).
Aguada Fénix là trong một khu vực được gọi là vùng đất thấp Maya, từ đó nền văn minh Maya bắt đầu xuất hiện.
5000 NGƯỜI + 6 NĂM: XÂY XONG CÔNG TRÌNH NÀY
Các cuộc khảo sát trên không bằng công nghệ LIDAR đã phát hiện ra sự bất thường, cho thấy một bục cao đo được 1.413 mét từ bắc xuống nam, và 399 mét từ đông sang tây, và mở rộng lên đến 15 mét so với khu vực xung quanh.
Nhà khảo cổ Takeshi Inomata ước tính rằng tổng khối lượng của cấu trúc chiếm ít nhất là 3,6 triệu mét khối, có nghĩa là nó còn lớn hơn cả kim tự tháp lớn nhất của Ai Cập (Đại kim tự tháp Giza). Ông cũng tính toán rằng sẽ phải mất 5.000 người trong hơn 6 năm làm việc toàn thời gian thì mới có thể hoàn thành quần thể rộng lớn này.
Vị trí phát hiện quần thể cấu trúc - tại Aguada Fénix - là trong một khu vực được gọi là vùng đất thấp Maya, từ đó nền văn minh Maya bắt đầu xuất hiện. Nguồn: Nationalgeographic
Các nhà nghiên cứu cho biết không có dấu hiệu của các tác phẩm điêu khắc mô tả các cá nhân có địa vị cao, cho thấy văn hóa Maya ở giai đoạn đầu này mang tính cộng đồng nhiều hơn. Sự bất bình đẳng xã hội và xã hội phân cấp phát triển ở thời kỳ sau.
"Địa điểm này có những điểm tương đồng nhất định với các địa điểm Olmec San Lorenzo và La Venta ở bang Veracruz gần đó, nhưng việc thiếu những bức tượng hình người tại khu vực Aguada Fénix có thể cung cấp manh mối về Maya cổ đại sống trong khu phức hợp này, phân biệt chúng với Olmec. Không giống như các trung tâm Olmec đó, Aguada Fénix không thể hiện các dấu hiệu rõ ràng về sự bất bình đẳng xã hội rõ rệt. Tác phẩm điêu khắc đá duy nhất được tìm thấy cho đến nay tại Aguada Fénix mô tả một con vật" - các tác giả viết trên tạp chí Nature.
Phát hiện này đang khiến các nhà khảo cổ tính toán lại các mốc thời gian của họ về khả năng xây dựng các công trình kiến trúc tuyệt tác của người Maya cổ đại. Bởi trước đây, theo nhận định của giới khảo cổ, công trình Ceibal (còn gọi là Seibal) được cho là trung tâm nghi lễ lâu đời nhất, có niên đại khoảng 950 TCN.
Bài viết sử dụng các nguồn: Nationalgeographic, Theguardian, Sciencealert
* Đọc bài cùng tác giả Trang Ly tại đây.